Last Updated on 16 juli 2023 by M.G. Sulman
Waterwratjes – ook wel bolhoedwratjes of parelwratjes genoemd – komen vooral voor bij kinderen tot vijf jaar en worden veroorzaakt door een infectie met zogenaamde molluscum contagiosum virus, welke zeer besmettelijk is. Waterwratjes kun je herkennen aan de hand van de symptomen: waterwratjes zien eruit als witte, bolronde bultjes met een parelmoerachtige glans en in het midden een putje. Ze komen overal op het lichaam en vaak zijn er veel wratjes tegelijk. Besmetting vindt vooral plaats door direct huidcontact bij open wratjes. Op open wratjes kun je het beste een pleister plakken. Waterwratjes geven geen klachten als jeuk of pijn, behalve als ze ontsteken. Daar hoef je niets aan te doen: een ontsteking wijst erop dat ze gaan verdwijnen. Je kunt een pleister over de ontstoken waterwratten plakken en deze een paar dagen laten zitten om verdere verspreiding (en zelfbesmetting!) te beperken en te voorkomen dat het kind eraan gaat krabben.
Wat zijn waterwratjes?
Waterwratten of kinderwratten (medische benaming: molluscum contagiosum), is een huidaandoening die wordt gekenmerkt door wasachtige papels met in het midden een indeuking. Ze zijn meestal niet groter dan 2 tot 5 mm. Ze genezen spontaan en definitief zonder littekenvorming, vaak binnen de tijdsduur van een half jaar tot 3 tot 4 jaar. Als de wratjes ontstoken raken en pijnlijk worden of pussen, dan wordt vaak wel een behandeling ingesteld. De huisarts kan waterwratjes op een aantal manieren manieren behandelen. Twee bekende behandelmethoden zijn: aanstippen met een vloeistof (vloeibare stikstof) of wegschrapen met een speciaal (scherp) lepeltje. Waterwratjes kun je niet voorkomen. Heeft je kind eenmaal waterwratjes gehad, dan komen ze normaal gesproken niet terug.
Synoniemen en betekenis
Waterwratjes staan tevens bekend onder de naam parelwratjes en bolhoedwratjes. De medische benaming is mollusca contagiosa.
Molluscum contagiosum: Dit is de medische naam voor waterwratjes .”Molluscum” is afgeleid van het Latijnse woord “molluscus”, wat “week” of “zacht” betekent. Het verwijst naar de kenmerkende zachte textuur van de wratjes. “Contagiosum” komt van het Latijnse woord “contagiosus”, dat “besmettelijk” betekent. Deze aandoening is namelijk besmettelijk door direct contact met een besmette persoon of door het delen van besmette voorwerpen.
De benaming ‘parelwratjes’ wordt vaak gebruikt vanwege de kleine, ronde en parelachtige bultjes die op de huid verschijnen.
De term ‘bolhoedwratjes’ is gebaseerd op de vorm van de wratjes, die lijkt op een bolhoed of bolvormig zijn.
Oorzaken van waterwratjes
Waterwratjes zijn zeer besmettelijk en ze worden veroorzaakt door een virus dat in het vocht van de wratjes zit. Het gaat om het molluscum contagiosumvirus. Kinderen kunnen elkaar gemakkelijk besmetten, bijvoorbeeld door elkaars handdoek te gebruiken, via speelgoed en via het zwembad (zwembandjes). Huid-op huidcontact zorgt ook voor besmetting. Niet alleen kinderen, maar ook volwassenen kunnen waterwratjes krijgen ofschoon het minder vaak voorkomt. Volwassenen die als kind nooit waterwratjes hebben gehad, of waarbij de afweer tegen infecties verminderd is, kunnen waterwratjes krijgen. Volwassenen kunnen via (contact met) kinderen waterwratjes oplopen, maar ook via seksueel contact met iemand die besmet is met het virus. Vooral mensen die hun schaamhaar scheren, lopen meer kans op het krijgen van waterwratjes. Scheren maakt de huid namelijk kwetsbaar.
Na ongeveer 6 tot maanden tot een jaar zijn de wratjes meestal wel vanzelf verdwijnen. Het virus is dan opgeruimd door het afweersysteem. Het is belangrijk dat je kind de bultjes niet openkrabt, want dan zijn ze extra besmettelijk. Gaan de bultjes toch open, dep ze dan met Betadine of jodium. Daarna afdekken met een pleister.
Risicofactoren
Iedereen kan waterwratjes krijgen, maar bepaalde groepen mensen lopen meer kans om besmet te raken dan andere. Deze groepen zijn onder meer:
- kinderen tussen de 1 en 10 jaar
- mensen die in tropische klimaten leven
- mensen met een verzwakt immuunsysteem veroorzaakt door factoren zoals orgaantransplantaties of kankerbehandelingen
- mensen met atopisch eczeem, een veel voorkomende vorm van eczeem die schilferende en jeukende huiduitslag veroorzaakt
mensen die contactsporten beoefenen, zoals worstelen of voetbal, waarbij huid-op-huidcontact veelvuldig voorkomt
Incubatietijd en beloop
Na besmetting duurt het een week tot zes maanden voordat de wratjes verschijnen. De infectie breidt zich uit als het kind zich krabt, waardoor het virus bloot komt te liggen. De wratjes verdwijnen vanzelf na ongeveer vier tot twaalf maanden, doordat het lichaam afweerstoffen vormt tegen het virus waardoor deze uiteindelijk het onderspit delft. In sommige gevallen duurt het wel drie tot vier jaar voordat het afweersysteem haar werk heeft gedaan.
Zijn waterwratjes besmettelijk?
Waterwratjes zijn wratjes op de huid, welke worden veroorzaakt door een virus. Veel kinderen op de basisschool hebben last van waterwratjes. Maar een baby, een dreumes, peuter of een kleuter kunnen ook waterwratjes krijgen, net als volwassenen overigens. Waterwratjes zijn niet erg, maar wel lastig en zeer besmettelijk. Waterwratjes worden ook wel ‘bolhoedwratjes’ of ‘luchtpukkels’ genoemd. De officiële medische benaming is ‘mollusca contagiosa’. Ze gaan binnen 6-12 maanden vanzelf weer over.
Symptomen van waterwratjes
Verschijnselen
Symptomen van waterwratjes zijn onder meer bultjes op de huid die:
- verhoogd, rond en vleeskleurig zijn
- klein zijn, meestal kleiner dan 6 millimeter in diameter
- vaak een kleine inkeping of indeuking bovenaan nabij het midden hebben (een centrale indeuking)
- rood en ontstoken kunnen raken
kunnen jeuken - gemakkelijk open kunnen gaan door te krabben of te wrijven, waardoor het virus naar de aangrenzende huid kan worden verspreid
- meestal verschijnt op het gezicht, de nek, oksels, armen en bovenkant van de handen bij kinderen
- ook kunnen worden gezien op de geslachtsorganen, de onderbuik en de binnenkant van de bovenbenen bij volwassenen als de infectie seksueel werd overgedragen
Voorkeursplekken
Waterwratjes zien eruit als gladde bultjes met een roze glans, met een afgeplat oppervlak en soms zit er een deukje in. Ze komen meestal in groepjes voor en dan vooral op de volgende plekken:
- buik en rug
- onder de oksels
- in de ellebogen
- in de knieholtes
- in het gezicht
Onderzoek en diagnose
Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De diagnose wordt gesteld op basis van de uiterlijke kenmerken van de laesies. Slechts een enkele keer is huidbiopsie nodig voor het bevestigen van de diagnose en het uitsluiten van mogelijke andere aandoeningen. Bij een huidbiopsie wordt een stukje huid (het zogeheten ‘biopt’) afgenomen dat daarna onderzocht kan worden onder de microscoop.
Differentiële diagnose
Lijst van mogelijke diagnoses:
- condyloma acuminatum
- cryptokokkose
- een basaalcelcarcinoom
- granuloma teleangiectaticum
- het varicella-zoster-virus
- histoplasmose
- keratosis pilaris
- milia (gerstekorrels)
Behandeling van waterwratjes
Waterwratjes behoeven normaal gesproken niet behandeld te worden. Ze gaan vanzelf weg.
Afwachtend beleid
In principe wordt door de huisarts een afwachtend beleid voorgestaan, aangezien waterwratjes na verloop van tijd spontaan genezen en bij een intact immuunsysteem ontstaat levenslange immuniteit. Waterwratjes kan daarom beschouwd worden als een kinderziekte en komt het meest voor rond de leeftijd van 4 jaar.
Volgens het handboek ‘Kleine kwalen bij kinderen’ is van geen enkele toegepaste behandeling het effect overtuigend aangetoond. Soms wordt er wel overgegaan tot behandeling. Bijvoorbeeld vanwege de lange duur en om verdere besmetting van andere personen en zelfbesmetting te voorkomen. Deze factoren moeten afgewogen worden tegen de pijn van een ingreep en het traumatische effect dat het teweeg kan brengen, alsook het risico op littekenvorming door operatief ingrijpen, vooral in het gelaat.
Medische behandeling
Afhankelijk van de plek waar de waterwratjes zich bevinden en het aantal, kan gekozen worden uit een aantal behandelmogelijkheden. Na inwerking van een verdovende zalf (lidocaïnezalf), kunnen de laesies met een scherpe lepel door de huisarts worden verwijderd. Gewone wratjes worden vaak verwijderd door ze aan te stippen met vloeibare stikkstof, maar in de behandeling van waterwratjes is dit middel veel minder effectief gebleken.
Soms wordt salicylzuurzalf toegepast, welke zonder recept verkrijgbaar is. Gebruikelijke dosering is 1-2 x daags in dunne laag aanbrengen op de aangedane huid. Zo mogelijk afdekken met een droog verband. Er bestaat ook spray met salicylzuur. Voorts wordt podofyllotixine, een zalf welke de groei van cellen remt de met virus besmette cellen vernietigt, aanbevolen. Artsen schrijven dit middel voor bij genitale wratten, en andere goedaardige gezwellen op de huid.
Bij een secundaire infectie (een ontsteking door een ziektekiem die optreedt na een ontsteking van een andere ziektekiem, de primaire boosdoener) moet eerst de infectie behandeld worden, alvorens de waterwratjes de tijd te geven spontaan te verdwijnen. Let op: ontstoken waterwratjes kunnen het laatste stadium van de aandoening zijn en kunnen spontaan – zonder therapie – verdwijnen.
Ontstoken waterwratjes behandelen met Betadine scrub of zalf
Opengekrabde bultjes kunnen het beste gedesinfecteerd worden. Dit gaat niet alleen verspreiding tegen, maar voorkomt ook dat bacteriën erin terechtkomen wat een secundaire infectie kan veroorzaken. Hierdoor worden de bultjes dik, rood en pijnlijk en er kunnen korstjes ontstaan. Opengekrabde of ontstoken waterwratjes kunnen behandeld worden met Betadine scrub of zalf, met als werkzame stof povidon-jood – een ontsmettend middel. Betadine bestrijdt zowel virussen als bacteriën. De wratjes kunnen één tot twee keer daags aangestipt worden met Betadine zalf of Betadine oplossing. Daarna afdekken met een pleister.
Povidonjodium verkleurt tijdelijk de behandelde huid en kan vlekken op textiel geven. Bijwerkingen treden zelden op. De belangrijkste bijwerkingen die zich kunnen voordoen, zijn lichte irritatie van de huid en overgevoeligheid, wat onder meer huiduitslag en jeuk kan geven. Bij langdurig gebruik op grote oppervlakken kan povidonjodium de werking van de schildklier verminderen.
Zelfzorg en huismiddeltjes bij waterwratjes
Colloïdale havermout
Bij waterwratjes nemen sommige mensen een bad met ‘colloïdale havermout’: de poeder na het vermalen en verwerken van de hele haverkorrels. Colloïdale havermout kun je kopen bij natuurvoedingswinkels en op het internet. De havermout bevat vetzuren die huidontsteking verminderen. Om een colloïdaal havermoutbad te maken, voeg je 1 kopje van het havermout toe aan een bak met lauw water. Week 10-15 minuten in het bad en dep de huid dan zachtjes droog.
Appelazijn
Appelazijn of appelciderazijn wordt gemaakt van gefermenteerde appels en is een populair huismiddeltje, hoewel er geen onderzoek is gedaan naar de effectiviteit bij waterwratjes. Gebruik een schoon watje om onverdunde appelazijn aan te brengen op plekken met jeukende of tintelende huid. Houd het watje enkele uren op zijn plaats met een verbandje of pleister. Als je gevoelige huid hebt, is het verstandig om de appelazijn te verdunnen met een beetje water alvorens je het op de huid aanbrengt. Als het irritatie veroorzaakt, verwijder het watje dan onmiddellijk en was de huid voorzichtig schoon.
Sudocrem
Je kunt gebruikmaken van verschillende huismiddeltjes om de symptomen van waterwratjes te bestrijden. Zo kan Sudocrem helpen tegen de jeuk. Sudocrem bevat de volgende bestanddelen:
- Zinkoxide: beschermt en droogt de huid.
- Lanoline (hypoallergeen): wolvet of lanoline is het vet dat voorkomt in de wol van schapen. Het lijkt op het natuurlijke huidvet en beschermt de huid tegen invloeden van buitenaf.
- Benzylalcohol: dit is een stof met ontsmettende eigenschappen. Het verzacht de ruwe, schrale en geprikkelde huid.
Dr Fix waterwratjes aanstip-pen
Voor het snel, effectief en pijnloos laten verdwijnen van waterwratjes, kun je het waterwratje 2 tot 4 keer per dag aanstippen met de aanstip-pen van Dr Fix. Bij voorkeur voor het slapen gaan en na het ontwaken. Vervolgens afdekken met een pleister. Dr Fix is verkrijgbaar bij drogist en apotheek.
Prognose
Bij de meerderheid van de mensen met waterwratjes is de prognose gunstig en zal de infectie vanzelf genezen. De meeste gevallen van waterwratjes leiden niet tot verdere complicaties en tasten alleen de huid aan. Houd er rekening mee dat degenen die aan immunosuppressie lijden een ander behandelingsregime nodig hebben, aangezien de infectie een aantal jaren kan aanhouden zonder genezing. Degenen die secundaire bacteriële infecties op deze huid ontwikkelen, moeten mogelijk met een antibioticum worden behandeld.
Preventie
De beste manier om te voorkomen dat je waterwratjes krijgt, is door goede hygiënische gewoonten te volgen. Onthoud dat het virus alleen in de wratjes leeft en als de laesies eenmaal verdwenen zijn, is het virus verdwenen en kun je het virus niet naar anderen verspreiden.
Was je handen
De beste manier om waterwratjes te voorkomen is om goede gewoonten op het gebied van hygiëne te volgen. Het schoonhouden van je handen is de beste manier om een infecties met deze lastpak en vele andere infecties te voorkomen. Door je handen met water en zeep te wassen, worden ziektekiemen verwijderd die mogelijk zijn opgepikt van andere mensen of op oppervlakken waarop ziektekiemen zitten.
Krab of pulk niet aan waterwratjes
Het is belangrijk om waterwratjes niet aan te raken, of om eraan te peuteren of te krabben. Pulken en krabben kan het virus naar andere delen van het lichaam verspreiden en maakt het ook gemakkelijker om de ziekte naar andere mensen te verspreiden.
Houd waterwratjes bedekt
Het is belangrijk om het gebied met waterwratjes schoon te houden en te bedekken met kleding, pleisters of verband, zodat anderen de laesies niet kunnen aanraken en geïnfecteerd raken. Denk eraan om de aangetaste huid schoon en droog te houden. Elke keer dat er geen risico is dat anderen in contact komen met je huid, zoals ’s nachts wanneer je slaapt, moet je de laesies onbedekt laten om je huid gezond te houden.
Wees voorzichtig tijdens sportactiviteiten
Deel geen handdoeken, kleding of andere persoonlijke spullen. Personen met waterwratjes mogen niet deelnemen aan contactsporten zoals worstelen, basketbal en voetbal, tenzij alle laesies kunnen worden bedekt door kleding of verband. Activiteiten waarbij gedeelde sportuitrusting wordt gebruikt, zoals helmen, honkbalhandschoenen en ballen, moeten ook worden vermeden, tenzij alle laesies kunnen worden bedekt.
Zwemmen moet ook worden vermeden, tenzij alle laesies kunnen worden bedekt met waterdichte verbanden. Persoonlijke spullen zoals handdoeken, zwembrillen en zwemkleding mogen niet worden gedeeld. Andere items en uitrusting zoals waterspeelgoed mogen alleen worden gebruikt als alle waterwratjes zijn bedekt met kleding of waterdicht verband.
Andere preventieve maatregelen
Scheer de plekken met waterwratjes niet. Deel geen persoonlijke spullen zoals ongewassen kleding, haarborstels, polshorloges en stukken zeep met anderen. Als waterwratjes zich bevinden op of nabij de penis, vulva, vagina of anus, vermijd dan seksuele activiteiten totdat je je huisarts hebt geraadpleegd.
Advies van drs. Leenarts (dermatoloog)
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over warterwratjes, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
