Last Updated on 6 februari 2023 by M.G. Sulman
Waterpokken is een veel voorkomende zeer besmettelijke, maar goedaardige kinderziekte, die wordt veroorzaakt door het varicella-zostervirus. Het virus wordt verspreidt door vochtdruppeltjes via hoesten en niezen, of door direct contact met de blaasjes waar het virus zich ophoudt. Meestal krijg je waterpokken als kind. Meer dan 90% van in Nederland opgegroeide kinderen heeft waterpokken doorgemaakt als ze 5 jaar zijn. De eerste symptomen van waterpokken zijn onder meer een plotseling begin van lichte koorts en een moe en zwak gevoel. Deze worden snel gevolgd door een jeukende blaarachtige uitslag. De blaasjes drogen uiteindelijk in en er vormen zich korstjes. De blaasjes komen vaker voor op afgedekte dan op blootgestelde delen van het lichaam. Ze kunnen voorkomen op de hoofdhuid, oksels, romp en zelfs op de oogleden en in de mond. Milde of asymptomatische infecties komen soms voor bij kinderen. De ziekte is gewoonlijk ernstiger bij zuigelingen en volwassenen dan bij kinderen.
Wat is waterpokken?
Waterpokken is een zeer besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door het varicella-zostervirus, een type herpesvirus. Het is vaak een milde ziekte, gekenmerkt door een jeukende uitslag op het gezicht, de hoofdhuid en de romp met roze vlekjes en minuscule met vocht gevulde blaasjes die na vier tot vijf dagen indrogen en korstjes worden. In gematigde klimaten, zoals het noordoosten, komt waterpokken het meest voor in de late winter en het vroege voorjaar.
Wie krijgt waterpokken?
Waterpokken is een veel voorkomende kinderziekte en 90 procent van de gevallen komt voor bij kinderen jonger dan tien jaar.
Verspreiding van waterpokken
Hoe wordt waterpokken verspreid?
Waterpokken wordt van persoon op persoon overgedragen door de blaasjes, het speeksel of het slijm van een besmette persoon rechtstreeks aan te raken. Het virus kan ook via de lucht worden overgedragen door hoesten en niezen. Waterpokken kunnen indirect worden verspreid door besmette artikelen aan te raken die pas besmet zijn met het virus, zoals kleding van een besmet persoon. Direct contact met de blaasjes van een persoon met gordelroos kan waterpokken veroorzaken bij iemand die nog nooit waterpokken heeft gehad en niet is gevaccineerd. Blaren die droog en korstig zijn, kunnen geen waterpokken meer verspreiden.
Wanneer en hoe lang kan een persoon waterpokken verspreiden?
Iemand met waterpokken kan de ziekte één tot twee dagen voordat de uitslag verschijnt overbrengen totdat alle blaren droog en korstig zijn. Mensen met een verzwakt immuunsysteem kunnen gedurende langere tijd besmettelijk zijn.
Incubatietijd
De incubatietijd – dat is de tijd tussen het moment dat je besmet wordt en het ontstaan van de eerste symptomen – is ongeveer 10 tot 12 dagen tot uiterlijk 3 weken. Waterpokken is heel besmettelijk vanaf twee dagen vóór het optreden van de huiduitslag tot het moment dat alle blaasjes een korstje hebben. Meestal krijg je waterpokken in de winter of de vroege lente.
Symptomen van waterpokken
Verschijnselen
Het kind wordt eerst verkouden, krijgt lichte koorts en is wat hangerig. Na één tot twee dagen ontstaan er over het gehele lichaam rode vlekjes, vaak beginnend op het hoofd of de romp. De vlekjes evolueren naar jeukende met helder vocht gevulde blaasjes, die na enkele dagen indrogen waarna zich een korstje vormt. Nadat de korstjes zijn verdwenen, blijft er soms een littekentje achter. De ziekteverschijnselen duren ongeveer 10 dagen. Bij volwassenen zijn de ziekteverschijnselen heviger dan bij kinderen.
Plaatselijke ontstekingen
Soms kunnen zich bacteriën nestelen in de resten van de blaasjes, vooral na het krabben over de jeukende plekken. Dit kan aanleiding geven tot grotere lokale ontstekingen met littekenvorming.
Gordelroos
Als je waterpokken hebt doorgemaakt, blijft het virus sluimerend in het lichaam achter en later in het leven kan het weer actief worden en gordelroos (herpes zoster) veroorzaken. Nadat je waterpokken hebt doorgemaakt, heeft je lichaam antistoffen aangemaakt tegen de boosdoener, waardoor deze in de toekomst niet nog eens kan toeslaan, behalve bij personen met een sterk verminderde weerstand.
Complicaties van gordelroos
Mogelijke complicaties
Ernstige complicaties treden zelden op en treden voornamelijk op bij zuigelingen, kinderen, volwassenen en personen met een verzwakt immuunsysteem. Deze complicaties zijn onder meer bacteriële infecties van blaren op de huid, longontsteking en encefalitis (ontsteking van de hersenen).
Risicogroepen
Er worden een aantal risicogroepen onderscheiden bij wie de ziekte voor complicaties kan zorgen. Het gaat om pasgeboren baby’s, kinderen (en volwassenen) met een verminderde of gestoorde afweer en zwangere vrouwen (die de ziekte nog niet hebben gehad). Complicaties die kunnen optreden zijn onder meer hersenvliesontsteking, longontsteking en middenoorontsteking. Zwangere vrouwen die in de eerste twintig weken van de zwangerschap een primaire infectie doormaken, hebben een risico van ongeveer 1% om ene kind met aangeboren afwijkingen te krijgen. Ook lopen ze zelf een verhoogd risico op complicaties.
Vaccinatie
Je kunt je laten inenten tegen waterpokken, maar deze is niet opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. waterpokkenvaccinatie wordt aangeraden aan verschillende risicogroepen, zoals volwassenen die niet eerder besmet zijn geweest met waterpokken en werken met kinderen.
Behandeling van waterpokken
De ziekte gaat vanzelf over, behandeling is niet nodig. De jeuk kan bestreden worden met een koelende vloeistof (lotio alba). Hierdoor drogen de blaasjes ook sneller in. Houd verder de nagels van het zieke kind kort, zodat hij de jeukende blaasjes niet kan openkrabben waardoor de wondjes geïnfecteerd kunnen raken.
Neem de eerste dagen om de 3-4 uur een lauw bad. Voeg 4 eetlepels zuiveringszout, maïzena of havermout toe aan het water. Gebruik elke dag zeep in een van de baden om bacteriën van je huid te verwijderen. Gebruik calaminelotion op de vlekjes (niet op de wondjes) om jeuk te verlichten. Als de jeuk ernstig is of het moeilijk maakt om te slapen, neem dan een antihistaminicum.
Neem een pijnstiller zoals paracetamol voor hoofdpijn, koorts of algemene pijntjes en kwalen.
Huisarts raadplegen
Geïnfecteerde blaren
Kinderen vinden het vaak moeilijk om niet aan de blaasjes te krabben en hierdoor kunnen sommige blaasjes geïnfecteerd raken. Als dit gebeurt, is ene bezoekje aan de huisarts geboden, aangezien antibiotica nodig kunnen zijn.
Ernstige complicaties
In zeer zeldzame gevallen kan waterpokken leiden tot longontsteking of problemen met de nieren, het hart of de gewrichten. Het zenuwstelsel kan worden aangetast, wat irritatie en zwelling in de hersenen kan veroorzaken (zoals meningitis).
Raadpleeg in de volgende gevallen onverwijld een arts:
- hoge koorts
- ernstige hoofdpijn
- gevoeligheid voor licht (licht doet pijn aan de ogen)
- misselijkheid en braken
- stijve nek
- verwardheid
- slaperigheid, moeite met wakker worden of bewusteloosheid
- convulsies (toevallen)
Bel 112 als je niet zeker weet wat je moet doen.
Waterpokken tijdens de zwangerschap
Waterpokken tijdens de zwangerschap kunnen een slechte groei van de baby of zelfs een doodgeboorte veroorzaken. Het kan zich tijdens de geboorte naar de baby verspreiden.
Als je zwanger bent en denkt dat je aan waterpokken bent blootgesteld, moet je een bloedtest ondergaan om te controleren of je immuun bent. Als je niet immuun bent, kan de arts je een injectie geven die waterpokken kan voorkomen of het minder ernstig kan maken.
Besmetting voorkomen
Voorkomen van besmetting van andere personen is niet zinvol, uitgezonderd personen met een gestoorde afweer en zwangeren die nog geen waterpokken hebben. Hen moet je zien te vermijden als je waterpokken hebt. Maar de kans dat een zwangere vrouw niet reeds in haar kindertijd waterpokken heeft gehad, is zeldzaam.
Video over waterpokken van de GGD Drenthe
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over waterpokken, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
