Vocht in de knie: symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 2 januari 2024 by M.G. Sulman

Knieproblemen treft vooral hardlopers en voetballers. Dit leidt vaak tot klachten die gewoonlijk worden aangeduid als ‘vocht in de knie’: er vormt zich een overmatige vochtophoping (effusie) in het kniegewricht. Een van de klassieke symptomen is zwelling van het gewricht (hydrops). Vooral mensen die hun knieën zwaar belasten, hebben last van vocht in de knie. Het kniegewricht wordt met name belast door draaibewegingen. Daarom zijn sporten met een hoge mate van rotatie (draaibewegingen) in de knie traditioneel voorbestemd voor kniegewrichtsproblemen. Het gaat hierbij om sporten als handbal, voetbal, squash, badminton, maar ook sommige fitnessprogramma’s zoals Zumba. Bij deze sporten heb je een hoog risico op beschadiging van structuren in de knie, zoals een meniscusscheur, kraakbeenschade of ligamentair letsel (kruisband- of collateraal bandletsel). Als deze schade niet wordt behandeld, kan dit leiden tot artrose van het gewricht.

Vocht in de knie / gezwollen knie
Vocht in de knie of gezwollen knie / Bron: Wikimedia Commons

Vocht in de knie

Ieder mens heeft een kleine hoeveelheid vocht in de gewrichten. Dit staat bekend als gewrichtsvloeistof. Dit is de ‘smeerolie’ die er voor zorgt dat je soepel kunt blijven bewegen. Het vermindert wrijving en bevordert een soepele gewrichtsrotatie. Extra vocht in het gewricht belemmert echter het normale functioneren.

Gewrichtseffusie is een andere naam voor gewrichtszwelling. Dit treedt op wanneer zich te veel vocht ophoopt rond een gewricht. Wanneer het in de knie gebeurt, staat dit bekend als ‘vocht in de knie’. Het kan het gevolg zijn van overbelasting, een trauma (verwonding), infectie of een onderliggende aandoening.

Symptomen van vocht in de knie

Vocht in de knie treft meestal slechts één knie. Je kunt een zwaar gevoel in het gewricht opmerken en het zal er gezwollen uitzien in vergelijking met de andere knie. Andere mogelijke symptomen zijn:

  • zwelling en roodheid van de huid rond de knieschijf
  • gewrichtsstijfheid (stijve knie) en moeite met het strekken of buigen van je been
  • pijn en gevoeligheid (pijnlijke knie(, vooral wanneer je je knie belast
  • de aangedane knie zal warmer aanvoelen dan de andere knie
  • functiebeperkingen: vocht in de knie kan leiden tot problemen met lopen, traplopen of andere dagelijkse activiteiten

Oorzaken van vocht in de knie

Overzicht

Er zijn nogal wat mogelijke oorzaken waarom je een opeenhoping van vocht in de knie kunt hebben. Sommige ervan zijn:

  • overbelasting van het gewricht
  • ligamentair letsel (kruisband- of collateraal bandletsel)
  • een meniscusscheur
  • bacteriële artritis
  • reumatoïde artritis
  • urethro-oculosynoviale syndrooom (voorheen syndroom van Reiter genoemd): een vorm van reactieve artritis, een gewrichtsontsteking die optreedt als reactie op een infectie elders in het lichaam
  • Lyme-artritis: een gewrichtsontsteking die door de bacterie Borrelia burgdorferi veroorzaakt wordt
  • jicht: dit duidt op een pijnlijke ontsteking in een gewricht een ophoping van urinezuurkristallen, waarbij je een hevige pijn in de knie ervaart en daarnaast is de knie dik, rood en warm
  • pseudojicht: een vorm van ontstekingsreuma, waarbij er een ontsteking van een gewricht ontstaat zoals een knie, elleboog of pols
  • artritis psoriatica: een vorm van ontstekingsreuma waarbij je tegelijk ook de huidziekte psoriasis hebt
  • artrose of osteoartrose van de knie: een chronische en degeneratieve gewrichtsziekte
  • gebroken knie
  • prepatellaire bursitis is een ontsteking van de bursa aan de voorkant van de knieschijf (patella)
  • cysten of tumoren

De vloeistof bestaat meestal uit witte bloedcellen en bepaalde stoffen die ze afgeven, plus rode bloedcellen en natuurlijke smeermiddelen. Als je een knieblessure hebt, is de natuurlijke reactie van het lichaam om vloeistoffen te produceren om het te beschermen.

Reactieve artritis in de knie / Bron: Wikimedia Commons

Risicogroepen

Iedereen kan de knie te veel belasten of geblesseerd raken. Factoren die de kans daarop vergroten, zijn:

Leeftijd

De kans op knieproblemen neemt in het algemeen toe met het voortschrijden der jaren.

Sporten

Bepaalde sporten, zoals worstelen, basketbal en voetbal, kunnen de knieën extra belasten en de kans op het verdraaien van het kniegewricht vergroten.

Werkzaamheden

Tapijtleggers, hoveniers, dakdekkers en andere beroepen waarbij je veel werk op je knieën moet verrichten, hebben een hoger risico op vochtophoping in de slijmbeurs (prepatellaire bursitis).

Overgewicht

Overgewicht belast de kniegewrichten. Overgewicht vergroot ook de kans op bepaalde reumatische aandoeningen en vooral de link tussen overgewicht en artrose is groot.

Fors overgewicht of obesitas
Overgewicht belast de kniegewrichten / Bron: Wikimedia Commons

Aandoeningen

Artrose en reumatoïde artritis kunnen knieproblemen veroorzaken, een risico dat groter wordt als je ook overgewicht hebt.

Zelfzorg bij vocht in de knie

Neem bij een blessure de volgende zelfzorgmaatregelen in acht:

  • Beperk je activiteiten. Belast je geblesseerde zo min mogelijk totdat de pijn verbetert.
  • Houd je been hoog om pijn en zwelling te verminderen. Leg tijdens het slapen een kussen onder het aangedane been. Ondersteun tijdens het zitten het geblesseerde been zodat het zich boven hartniveau bevindt. Dit is erg belangrijk tijdens de eerste 48 uur.
  • Breng elke 3 tot 6 uur een coldpack aan op het geblesseerde gebied gedurende 15 tot 20 minuten. Met een coldpack kan je de zwelling en de pijn tegengaan. Je moet dit de eerste 24 tot 48 uur doen. Breng nooit rechtstreeks ijs aan op de huid, want dat kan leiden tot bevriezing.
  • Je kunt vrij verkrijgbare pijnstillers gebruiken om de pijn onder controle te houden, tenzij een ander pijnmedicijn is voorgeschreven door de huisarts.
  • Als krukken of een rollator zijn aanbevolen, plaats dan geen gewicht op het aangedane gewricht totdat je dit zonder pijn kunt doen. Neem contact op met je huisarts voordat je weer gaat sporten of weer gaat werken.
  • Als je te zwaar bent, praat dan met je huisarts over een programma voor gewichtsverlies. Het overtollige gewicht belast je knieën extra. Een diëtiste kan je helpen om gewicht te verliezen. De huisarts kan je verwijzen.
  • Versterk je spieren rondom het kniegewricht. Vraag eventueel je fysiotherapeut om advies. Probeer low-impact oefeningen die de knieën niet belasten, zoals zwemmen en aquarobics, het uitvoeren van bewegingen in ondiep water,

Huisarts raadplegen

Iedereen kan een paar dagen een zere knie hebben. In veel gevallen zullen zelfzorgmaatregelen als verhoging, rust, een coldpack en vrij verkrijgbare pijnstillers de symptomen verbeteren. Neem in de volgende gevallen contact op met je huisarts:

  • toenemende pijn, roodheid of zwelling van de knie
  • koorts
  • rillingen
  • als je een ernstige verwonding aan je knie hebt opgelopen
  • als je je knie niet kunt buigen of strekken
  • als je niet langer dan een paar minuten comfortabel kunt staan of lopen

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De arts zal informeren naar je klachten en hij zal je medische geschiedenis in ogenschouw nemen. Vermeld eventuele eerdere problemen met je knieën en lichamelijke activiteiten die je onderneemt, zoals sporten, die de knieën kunnen belasten. Daarna volgt lichamelijk onderzoek met daarbij speciale aandacht voor het aangedane kniegewricht. Ook zal de arts het bewegingsbereik van het gewricht onderzoeken.

Arts onderzoek knie
Arts onderzoekt het kniegewricht / Bron: Denis Simonov/Shutterstock.com

Vervolgonderzoek

Vervolgens kan uw arts vloeistof uit de knie willen onttrekken (aspiratie). Dit wordt gedaan door een lange, dunne naald in het gewricht te steken en vloeistof eruit te trekken. Het kan binnen enkele minuten in het kantoor van de dokter worden gedaan. De vloeistof kan worden getest op:

  • bacteriën die een infectie kunnen veroorzaken
  • kristallen, eiwitten en glucose die kunnen wijzen op jicht of andere aandoeningen
  • bloedcellen die op letsel kunnen wijzen

Het verwijderen van een deel van de vloeistof kan ook de druk in je knie verlichten.

Beeldvormend onderzoek, in de vorm van röntgenfoto’s, een MRI- of CT-scan en echografie, kan helpen bij het bepalen van de oorzaak van het probleem.

CT-scan
CT-scan / Bron: Pixabay

Behandeling van vocht in de knie

Medische behandeling

De behandeling van vocht in de knie hangt af van de oorzaak. Behandeling kan onder meer bestaan uit:

  • ontstekingsremmers en pijnstillers
  • antibiotica bij een bacteriële infectie
  • orale corticosteroïden of een corticosteroïdeninjectie, bijvoorbeeld Triamcinolonacetonide: een bijnierschorshormoon (corticosteroïd), het remt ontstekingen en vermindert schilfering, jeuk en zwellingen
  • ontlastende aspiratie om tijdelijk de druk te verlichten, wat soms wordt gevolgd door een injectie met corticosteroïden
  • artroscopie, een kijkoperatie in het kniegewricht
  • fysiotherapie om de flexibiliteit te verbeteren en kracht op te bouwen in de spieren rond het gewricht

Als het kniegewricht niet goed reageert op andere behandelingen, kan chirurgische ingreep nodig zijn die verder gaat dan een kijkoperatie. Een knievervangende operatie is een optie voor de meest ernstige gevallen. Hierbij wordt het kniegewricht vervangen door een kunstknie.

Zelfzorg

Duivelsklauw bij artrose

De duivelsklauw helpt vooral bij artrose. Kenmerkende symptomen bij knieartrose zijn pijn en stijfheid van de knie. De knie kan gezwollen zijn door vochtophoping. Duivelsklauw kan ook preventief aangewend worden. Indien je na 4 weken dagelijks gebruik nog altijd klachten hebt of de klachten worden erger, dan kun je het beste een arts raadplegen.

Brandnetel bij artrose

De brandnetel is ook een aanbevolen plant voor vocht in de knie. Brandnetel is ook verkrijgbaar als thee. Brandnetelthee kan de ontsteking en pijn bij artrose kan verminderen.

Tijgerbalsem bij vocht in de knie?

Bij vocht in de knie kun je beter geen tijgerbalsem gebruiken. Tijgerbalsem is meer bedoeld voor spieren, die stram of pijnlijk zijn.

Koelen bij een blessure

Bij blessures en zwellingen rijst altijd de vraag: verkoelen of juist verwarmen? In dit geval is koude de juiste keuze omdat het de zwelling tegengaat. Het is echter belangrijk dat je de coldpack of het ijs niet direct op de huid legt, anders riskeer je plaatselijke bevriezing.

Wikkel het ijs in een theedoek en leg het op je knie. Je kan dit meerdere keren per dag herhalen. Om uw huid te beschermen, mag je de duur van 20 minuten echter niet overschrijden.

Prognose en herstel

De vooruitzichten zijn afhankelijk van de oorzaak, welke behandelingen beschikbaar zijn en hoe goed je gewricht op de behandeling reageert. Vocht op de knie kan tijdelijk zijn vanwege een lichte verwonding of infectie. Met adequate behandeling is het mogelijk dat je je binnen enkele weken weer beter voelt.

Na een ernstige verwonding of gewrichtsschade, kan de knie na behandeling weer langzaamaan herstellen. Herstel van een gewrichtsoperatie kan weken of maanden duren.

Hoe lang het duurt voordat je hersteld bent, is afhankelijk van de oorzaak en de behandeling die je krijgt. Bij chronische klachten is het belangrijk om de klachten onder controle te houden en alle risicofactoren waar je invloed op kunt uitoefenen, te elimineren. Bij knieartrose is het bijvoorbeeld belangrijk om af te vallen bij overgewicht om verdere schade zo veel mogelijk te voorkomen.

Een acute knieblessure ontstaat door verdraaien, verstappen of vallen. Eén derde van de knieblessures ontstaat geleidelijk. Zo bouwen hardlopers de blessure vaak geleidelijk op door een verkeerde looptechniek. Zij krijgen daardoor steeds meer last van hun knieën. De herstelperiode van een knieblessure verschilt van persoon tot persoon. Dit heeft te maken met je leeftijd en conditie en de ernst van de blessure. Hee snel je de bewegingsoefeningen van de revalidatie ‘onder de knie’ krijgt en in welke sport en op welk niveau je wilt terugkeren, zijn ook factoren om rekening mee te houden.

Preventie

Het vermijden van plotselinge schokkende bewegingen en het sporten op ruwe loopvlakken kan knieblessures helpen voorkomen. Overgewicht en obesitas voegt druk toe aan het kwetsbare kniegewricht en daarom is gewichtsvermindering bij overgewicht belangrijk.

Sporten die minder belastend voor de knieën zijn, zijn wandelen, schaatsen, honkballen, langlaufen en, afhankelijk van de toestand van de knie, fietsen. Maar let op, als het zadel te ver naar achteren of te hoog is afgesteld, dan ontstaan vaak knieklachten aan de buitenkant van de knie.

Kies activiteiten die passen bij je eigen kniesterkte en -capaciteit, en vermijd eventueel sporten die bijzonder zwaar zijn voor de knieën zijn, zoals voetbal, sprinten, rugby, hockey, squash, volleybal, basketbal, alpineskiën, tennis en hardlopen.

Twee senioren zijn aan het wandelen
Twee senioren zijn aan het wandelen / Bron: Pixabay

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over vocht in de knie, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.