Last Updated on 4 juni 2023 by M.G. Sulman
Het staphylococcal scalded-skin syndrome (afgekort als ‘SSSS’) is een aandoening die wordt gekenmerkt door rode, oppervlakkige blaren op de huid die eruitzien als een brandwond, ontstaan na een verbranding door heet water en vandaar de term ‘scalded’ wat ‘verbrand’ betekent. SSSS wordt veroorzaakt door het vrijkomen van twee exotoxinen (epidermolytische toxinen A en B) uit toxigene stammen van de bacterie Staphylococcus aureus. Een desmosoom is een structuur in de celmembraan die ervoor zorgt dat (huid)cellen aan elkaar kunnen hechten. De gifstoffen binden zich aan een molecuul in het desmosoom genaamd Desmoglein 1 en breken het af zodat de huidcellen losraken. Hierdoor kan de huid op grote delen van het lichaam loslaten. SSSS wordt ook de ziekte van Ritter of de ziekte van Lyell genoemd wanneer deze voorkomt bij pasgeborenen of jonge zuigelingen.
Wat is staphylococcal scalded-skin syndrome (SSSS)?
Het staphylococcal scalded-skin syndrome (SSSS) is een ernstige huidinfectie. De bacterie Staphylococcus aureus is de boosdoener. De infectie veroorzaakt vervelling van de huid over grote delen van het lichaam. Het lijkt erop dat de huid is verbrand door hete vloeistof. Het komt vaker voor in de zomer en herfst.
Symptomen van SSSS
Vroege symptomen
SSSS manifesteert zich meestal met de kenmerkende symptomen van een infectie:
- koorts
- prikkelbaarheid
- vermoeidheid
- rillingen
- gevoel van zwakte
- gebrek aan eetlust
- conjunctivitis (de medische term voor een ontstoken slijmvlies (of bindvlies) van het oog)
Je kunt ook het uiterlijk van een korstige zweer opmerken. De zweer verschijnt meestal in het luiergebied of rond de stronk van de navelstreng bij pasgeborenen en op het gezicht bij kinderen. Bij volwassenen kan het overal voorkomen.
Latere symptomen
Als het gif vrijkomt, kun je de volgende symptomen opmerken:
- rode, gevoelige huid, ofwel beperkt tot de porte d’entrée van de bacterie of wijdverbreid
- blaren die gemakkelijk kapot gaan
- schilferende huid, die in grote vellen los kan komen
Oorzaken van SSSS
De bacterie die SSSS veroorzaakt, Staphylococcus aureus, komt veel voor bij gezonde mensen. Grofweg 40 procent van de volwassenen draagt de bacetrie bij zich, meestal op hun huid of slijmvliezen, zonder nadelige gevolgen. Er ontstaan problemen wanneer de bacteriën via een wondje in de huid het lichaam binnendringen, dit wodnje vormt dan dezogeheten port d ‘entree. Het gif dat de bacterie produceert, beschadigt het vermogen van de huid om bij elkaar te blijven. De bovenste huidlaag breekt dan los van de diepere lagen, waardoor het kenmerkende schilfering en vervelling van SSSS ontstaat.
Het toxine kan ook in de bloedbaan terechtkomen en een reactie over de hele huid veroorzaken. Omdat jonge kinderen en dan in het bijzonder borelingen, een onderontwikkeld immuunsysteem en nieren hebben (om de gifstoffen uit het lichaam te spoelen), lopen ze het meeste risico. 98 procent van de gevallen van SSSS komt voor bij kinderen jonger dan 6 jaar. Volwassenen met een verzwakt immuunsysteem of een slechte nierfunctie zijn ook vatbaar om deze aandoening te krijgen.
Risicofactoren
Enkele van de risicofactoren die SSSS kunnen veroorzaken zijn:
- leeftijd: kinderen onder de 5 jaar (met name baby’s)
- seizoenen: tijdens zomer- en herfstmaanden
- chronische nierziekte
- slecht functionerend immuunsysteem
Vóórkomen
Het staphylococcal scalded-skin syndrome treft mannen en vrouwen in gelijke aantallen. De incidentie wordt geschat op 0,09 tot 0,56 per 1.000.000 personen in de algemene bevolking. SSSS treft vooral zuigelingen en jonge kinderen. De meeste gevallen doen zich voor bij kinderen jonger dan 6 jaar. Pasgeborenen lopen een bijzonder risico omdat ze geen volledig ontwikkeld immuunsysteem hebben, geen neutraliserende antilichamen tegen het toxine hebben en hun nieren de toxines nog niet volledig uit het lichaam kunnen verwijderen. Om vergelijkbare redenen lopen bepaalde volwassenen, met name volwassenen met een gecompromitteerd immuunsysteem of een slechte nierfunctie, een groter risico dan de algemene bevolking om SSSS te ontwikkelen.
Onderzoek en diagnose
Anamnese en lichamelijk onderzoek
De arts zal de kenmerkende symptomen identificeren en de medische voorgeschiedenis van de patient in ogenschouw nemen . Na het grondige lichamelijk onderzoek zal hij een huidbiopsie en kweek uitvoeren.
Huidbiopsie
Voor microscopisch onderzoek wordt een klein stukje huid uit het aangetaste gebied weggenomen. Dit kan SSSS onderscheiden van soortgelijke aandoeningen.
Bacteriecultuur
Bacteriële culturen worden genomen uit de gebieden waar de boosdoener zich bevindt, zoals de navelstreng 9bij pasgeborenen), de huid en de neus-keelholte. Er kunnen ook culturen plaatsvinden van het bloed en de urine. Culturen mogen niet uit de blaren worden gehaald, omdat ze meestal steriel zijn.
Volledig bloedbeeld
Een volledig bloedbeeld bekijkt de rode bloedcellen, verschillende soorten witte bloedcellen en bloedplaatjes. Aan de hand van dit onderzoek krijgt de arts inzicht in de werking van zuurstoftransport, het afweersysteem en de bloedstolling in je lichaam.
Behandeling van SSSS
In veel gevallen vereist de behandeling meestal een ziekenhuisopname. De behandeling bestaat doorgaans uit:
- orale of intraveneuze toediening van antibiotica om de infectie te bestrijden
- pijnstillers
- crèmes om de ruwe, onbedekte huid te beschermen
Naarmate de blaren opengaan en gaan sijpelen, kan uitdroging een probleem worden. dan geldt het advies om voldoende te drinken. De genezing begint doorgaans 24-48 uur nadat de behandeling is aangevangen. Volledig herstel volgt slechts vijf tot zeven dagen later.
Complicaties van SSSS
De meeste mensen met SSSS herstellen zonder problemen of huidlittekens als ze snel worden behandeld. Dezelfde bacterie die SSSS veroorzaakt, kan echter ook de volgende ziekten veroorzaken:
- longontsteking
- cellulitis (een infectie van de diepe lagen van de huid en het vet en de weefsels die eronder liggen)
- sepsis (infectie van de bloedbaan)
Deze aandoeningen kunnen levensbedreigend zijn, waardoor een snelle behandeling is vereist.
Prognose en herstel
SSSS is zeldzaam. Het kan ernstig en pijnlijk zijn, maar het is meestal niet dodelijk. De meeste mensen herstellen volledig en snel, zonder blijvende restverschijnselen of littekens, als behandeling direct ingezet wordt. Raadpleeg zo snel mogelijk een arts als je symptomen opmerkt van SSSS.
Preventie en zelfzorg
Neem de volgende maatregelen in acht:
- Iemand met SSSS moet worden geïsoleerd en in een steriele omgeving worden behandeld.
- Was vaak je handen met antiseptische zeep.
- Bedek en reinig de aangetaste huid.
- Drink voldoende om uitdroging te voorkomen.
- Neem zelf geen medicijnen in, tenzij voorgeschreven door een arts.
- Zorg ervoor dat je voldoende slaapt en rust.
- Volg een dieet dat rijk is aan voedingsstoffen, met name eiwitten, die de huid kunnen helpen genezen.
- Eet voedingsmiddelen met eiwitten, zoals vlees, eieren, melk en bonen.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over SSSS, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
