Last Updated on 3 juni 2023 by M.G. Sulman
Elke ontsteking van de plasbuis wordt plasbuisontsteking of urinebuisontsteking genoemd. De medische benaming is uretritis. Een plasbuisontsteking is te herkennen aan symptomen als roodheid, zwelling en pijn. Een urinebuisontsteking is een ontsteking van het slijmvlies aan de binnenkant van de urinebuis of urethra, ook wel bekend als plasbuis, de buis waarlangs de urine van de blaas naar buiten wordt gebracht. Zowel mannen als vrouwen kunnen er last van krijgen. Het wordt vaak veroorzaakt door bacteriën die seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) veroorzaken, of door de bacteriën die urineweginfecties veroorzaken, zoals een blaasontsteking. Niet iedereen heeft last van klachten bij een plasbuisontsteking. Klassieke symptomen bij zowel mannen als vrouwen, zijn een branderig of brandend gevoel en pijn bij het plassen. Een andere courante klacht is pus- of witachtige slijmafscheiding uit de penis of ongewone vaginale afscheiding. De behandeling van een plasbuisontsteking hangt af van de oorzaak van de infectie. In geval van een bacteriële infectie, wordt een antibioticum voorgeschreven.
Wat is een plasbuisontsteking?
Een plasbuisontsteking is een ontsteking van de urethra (plasbuis of urinebuis). Deze loopt van de blaas tot aan het uiterste puntje van de penis. Urethritis wordt meestal veroorzaakt door een seksueel overdraagbare aandoening, afgekort als soa. Veel minder vaak is het het gevolg van een verwonding door een instrument zoals een urinekatheter of blootstelling aan een irriterende chemische stof zoals een antisepticum of een zaaddodend middel.
Oorzaken van een plasbuisontsteking
De voornaamste oorzaken van een plasbuisontsteking zijn seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s), zoals infecties met Neisseria gonorrhoeae (gonorroe) en Chlamydia trachomatis. Indien deze boosdoeners niet wordt gediagnosticeerd, spreekt men van ‘niet-specifieke urethritis’ (NSU).
NSU kan veroorzaakt worden door aseptische ontstekingen of door andere micro-organismen. Een aseptische ontsteking is een steriele ontsteking, dat is een ontsteking zonder infectie met bacteriën of virussen. Zo kan een plasbuisontsteking ontstaan door beschadiging van de urinebuis, bijvoorbeeld door een katheter. Een urinebuisontsteking kan ook worden veroorzaakt door dezelfde organismen die een blaasontsteking veroorzaken, zoals E. coli bacteriën. Bij vrouwen is een urinebuisontsteking vaak een uitvloeisel van een te laat of niet behandelde blaasontsteking. Bij mannen ouder dan 50 jaar, wordt urethritis vaak geassocieerd met een ontsteking van de prostaat (prostatitis). Bepaalde chemische stoffen zoals ontsmettingsmiddelen en sommige zaaddodende middelen kunnen een urinebuisontsteking veroorzaken. In ongeveer een derde van de gevallen van urethritis wordt er geen verwekker vastgesteld.
Wie lopen er het meeste risico?
De primaire oorzaken van plasbuisontsteking zijn gekoppeld aan gedrag, zoals onvoldoende hygiëne of riskant seksueel gedrag. Risicovolle gedragingen zijn onder meer:
- het hebben van meerdere seksuele partners
- risicovol seksueel gedrag, zoals anale seks zonder condoom
- een geschiedenis van seksueel overdraagbare aandoeningen
Naast deze risicofactoren zijn er nog andere factoren die het risico op het krijgen van een plasbuisontsteking kunnen verhogen, zoals:
- Verzwakt immuunsysteem: Dit maakt je vatbaarder voor infecties, waaronder plasbuisontsteking.
- Urinewegafwijkingen: Aangeboren of verworven urinewegafwijkingen kunnen de urinestroom belemmeren, hetgeen een verhoogd risico op infecties tot gevolg heeft.
- Katheterisatie: Een katheter is een dun, hol, flexibel slangetje dat in de blaas wordt ingebracht om de urine af te voeren. Het inbrengen van een katheter in de plasbuis vergroot het risico op infecties. Dit komt doordat bacteriën dan gemakkelijker toegang hebben tot de urinewegen.
- Onvoldoende drinken: Niet genoeg water drinken kan leiden tot verminderde urineproductie. Hierdoor kunnen eventuele bacteriën zich langer in de urinewegen ophouden en vermenigvuldigen.
- Onjuist gebruik van hygiëneproducten: Het (onjuiste) gebruik van bepaalde producten, zoals vaginale douches of bepaalde hygiëneproducten, kan irritatie en verstoring van de normale bacteriële balans in de urinewegen veroorzaken. Dit kan leiden tot irritatie en ontsteking.
Symptomen van een plasbuisontsteking
Niet iedereen met een plasbuisontsteking heeft ook last van klachten. Symptomen die kunnen optreden bij zowel mannen als vrouwen zijn een branderig of stekend gevoel en pijn bij het plassen, vooral de eerste keer ’s ochtends. Vrouwen kunnen last hebben van ongewone vaginale afscheiding en mannen van pus- of witachtige slijmafscheiding uit de penis. Mannen kunnen verder last hebben van frequente aandrang om te plassen; jeuk, gevoeligheid of zwelling in de penis; pijn tijdens de geslachtsgemeenschap; bloed in de urine of sperma. De opening van de urinebuis of plasbuis kan wat rood zijn en pijn doen.
Complicaties
De infectie kan littekenvorming veroorzaken, waardoor een deel van de plasbuis vernauwt, wat het plassen bemoeilijkt. Andere complicaties die kunnen optreden zijn prostaatontsteking, teelbalontsteking en bijbalontsteking.
Onderzoek en diagnose
Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Bij een vermoeden van plasbuisontsteking is de huisarts of uroloog de aangewezen persoon om mee te praten. Het begint met een vraaggesprek over je klachten . De arts let niet alleen op typische klachten, maar probeert het probleem tot op de bodem uit te zoeken. de arts zal onderzoek of er sprake is van onbeschermd seksueel contact met wisselende seksuele partners of het gebruik van geparfumeerde tampons, etc. De arts zal ook je medische geschiedenis in ogenschouw nemen.
Tijdens het lichamelijk onderzoek probeert de arts de effecten van de ontsteking te beoordelen. Zo wordt de teelballen of testikel van een man onderzocht om te controleren of deze betrokken zijn bij een zich uitbreidende plasbuisontsteking. Als er pijn is in het perineale gebied (het gebied tussen geslachtsdelen en anus), is ook een digitaal rectaal onderzoek nodig omdat de prostaat kan worden aangetast. Met een rectaal onderzoek (rectaal toucher) kan de grootte, vorm, stevigheid en het oppervlak van de prostaat worden beoordeeld.
Cystoscopie
Er kan ook een cystoscopie uitgevoerd worden. Dit is een inwendig onderzoek van de plasbuis en de blaas. Het wordt uitgevoerd met een cystoscoop. Dat is een dunne, flexibele slang waarmee de uroloog in de blaas en plasbuis kan kijken.
Urineonderzoek
Urineonderzoek is bepalend voor het stellen van de diagnose. Het eerste deel van de urine dat de plasbuis verlaat wanneer je plast, is van bijzonder belang. In dit deel van de urine zitten namelijk de veroorzakende ziekteverwekkers, die vervolgens in verder onderzoek kunnen worden geïdentificeerd. Door eerst een beetje uit te plassen, voorkom je dat er bijvoorbeeld cellen en bacteriën afkomstig van de huid of de geslachtsorganen (vaginaal) in de urine zit die je opvangt. De zogenaamde midstream urine (het middelste gedeelte van urine) is een geschikt monster voor het onderzoeken van ziekten van de hogere delen van de urinewegen (nieren, blaas).
Uitstrijkje
De identificatie van de ziekteverwekker is van groot belang voor de behandeling. Een zeer efficiënte manier om ziekteverwekkers te isoleren is om uitstrijkjes te nemen van de urethra, en bij vrouwen ook van de baarmoederhals. Een microscopisch onderzoek van de urethrale afscheiding kan de diagnose plasbuisontsteking of urethritis bevestigen.
Behandeling van een plasbuisontsteking
Medische behandeling
De behandeling van een plasbuisontsteking is afhankelijk van de oorzaak. Wanneer er sprake is van een bacteriële infectie, dan wordt een antibioticum voorgeschreven om de bacteriën te bestrijden. Bij een schimmel kunnen schimmeldodende medicijnen en bij een virus kunnen antivirale medicijnen worden voorgeschreven.
Bij een soa moet je je seksuele partner(s) van de afgelopen vijf weken waarschuwen. Ook als zij (nog) geen klachten of ziekteverschijnselen hebben, moeten zij worden behandeld om herbesmetting en verdere verspreiding van de ziekte te voorkomen. Een onbehandelde soa kan bij vrouwen tot onvruchtbaar leiden.
Zelfzorg
Medische behandeling in combinatie met goede zelfzorgmaatregelen kunnen helpen infecties te bestrijden.
Cranberry
De cranberry, ook wel grote veenbes genoemd, bevat een stof die kan voorkomen dat bacteriën aan de plasbuis blijven kleven. Elke dag tussen de 8 en 16 gram ongezoet cranberrysap drinken, kan vrouwen met frequente urineweginfecties helpen herhaling te voorkomen.
Cranberrysupplementen worden niet aanbevolen als je zwanger bent, borstvoeding geeft of nierstenen hebt. Cranberrysap en -supplementen mogen niet worden ingenomen door mensen die bloedverdunnende medicijnen zoals warfarine gebruiken.
Veel drinken
Het is ook belangrijk om gehydrateerd te blijven door cafeïne en alcohol te vermijden en elke dag ten minste zes tot acht glazen water te drinken. Door veel te drinken spoel je je urinewegen schoon.
Preventie
Een plasbuisontsteking kan worden voorkomen door goede persoonlijke hygiëne en door veiliger seksueel gedrag te beoefenen,
De beste manieren om een soa te voorkomen is abstinentie of het hebben van een duurzame en wederzijds monogame relatie met een partner die is getest en van wie bekend is dat deze niet-geïnfecteerd is. En anders moet je condooms gebruiken.
Video met uitleg over urinebuisontsteking
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een plasbuisontsteking, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
