Pijn in de rechter onderbuik: oorzaken en behandeling

Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman

Verschillende aandoeningen kunnen pijn in de rechter onderbuik veroorzaken. Het kan hierbij gaan om een onschuldige oorzaak, maar soms kan er sprake zijn van een meer ernstige oorzaak waarbij onmiddellijke medische aandacht vereist is. De buik kan onderverdeeld worden in vier kwadranten: rechtsboven, rechtsonder, linksboven en linksonder. In elk gebied zijn er specifieke organen of delen van het maagdarmstelsel. In het rechter bovenste deel van de buik bevinden zich bijvoorbeeld de lever, galblaas, rechter nier en alvleesklier. In het linker bovenste kwadrant bevinden zich de maag, de linker nier en de milt. In het kwadrant linksonder is het colon, maar pijn in dit gebied kan ook komen door de eileiders of eierstokken. Pijn rechtsonder in de buik is vooral afkomstig van de dikke darm, het ileum en de blindedarm (appendix) en bij vrouwen mogelijk ook de eierstok.

Minder ernstige oorzaken van pijn in rechter onderbuik

Pijn in de rechter onderbuik kan verschillende oorzaken hebben, van ernstige tot minder ernstige. De pijn kan kortdurend, intermitterend of langdurig zijn. De minder ernstige oorzaken zijn onder meer:

Indigestie of dyspepsie

Indigestie, ook bekend als dyspepsie, wijst op problemen met de spijsvertering. Symptomen kunnen zijn:

• een vol gevoel in de bovenbuik
• brandend maagzuur
• misselijkheid
• boeren / oprispingen
• pijn in de bovenbuik

Mensen kunnen bij het eten ook eerder een vol gevoel krijgen dan normaal. Lage buikpijn (links of rechts) wordt meestal niet veroorzaakt door dyspepsie.

Dyspepsie is een veelvoorkomend probleem en wordt vaak veroorzaakt door gastro-oesofageale refluxziekte (GORZ) of maagslijmvliesontsteking (gastritis). Een enkele keer kan het wijzen op een maagzweer.

Gasvorming en darmkrampen

Extra gasvorming in de darm is een vervelend probleem en gaat vaak gepaard met darmkrampen, winderigheid en een opgeblazen gevoel. Wanneer voedsel niet goed wordt verteerd, kan er zich gas zich ophopen in de darmen. Dit kan gevoelens van ongemak en een opgeblazen gevoel in de buikstreek veroorzaken, vaak ook krampen. Dikwijls gaat dit ook gepaard met winderigheid. De klachten verdwijnen meestal binnen enkele uren, maar aanhoudende klachten gedurende enkele weken kan duiden op een ernstiger onderliggende aandoening, zoals lactose-intolerantie. Dit duidt op het onvermogen om de melksuiker lactose te verteren, waardoor darmklachten ontstaan.

Menstruatiekrampen

Vrouwen kunnen buikpijn ervaren voor of tijdens hun menstruatie. Menstruatiekrampen worden veroorzaakt door samentrekkingen van de baarmoeder, wat een dikke, holle spier is. De pijn kan worden omschreven als dof en aanhoudend. Het kan gepaard gaan met pijn in de rug en benen, misselijkheid en hoofdpijn. Symptomen komen vaak in golven voor en duren meerdere dagen.

Ernstigere oorzaken van rechter onderbuikpijn

Wat zijn ernstiger oorzaken van pijn rechts in de onderbuik?

Blindedarmontsteking

Mensen die last hebben van pijn in de rechter onderbuik, kunnen een aandoening hebben die bekendstaat als blindedarmontsteking of appendicitis wordt genoemd. Blindedarmontsteking is een medisch noodgeval en als het niet onmiddellijk wordt behandeld, kan het levensbedreigend zijn. Een ontstoken appendix kan barsten of scheuren, waardoor de infectie zich kan verspreiden naar andere delen van de buik, in het bijzonder naar het buikvlies (peritoneum).

Enkele veel voorkomende redenen voor een ontsteking van de appendix zijn:

• blokkering van de opening in de appendix
• hypertrofisch (overwoekerd) weefsel in de wand van de appendix, meestal veroorzaakt door een infectie van het spijsverteringskanaal
• een inflammatoire darmziekte
• ontlasting, parasieten of gezwellen die het lumen van de appendix kunnen verstoppen
• trauma aan de buik

De oorzaak van appendicitis is in veel gevallen onduidelijk.

Nierstenen

Een ernstigere oorzaak van pijn in de rechter onderbuik kunnen nierstenen zijn. Vaak is de pijn voelbaar in de flank. Flankpijn is een klassiek symptoom van nierstenen. Meestal worden deze kolieken veroorzaakt door een niersteen die is afgedaald in de urineleider. Nierstenen zijn samengeklonterde zouten en mineralen in de nier of (als ze zijn afgedaald) in de urineleider. Soms reizen kleinere nierstenen gewoon door de urinewegen en plas je ze vanzelf uit. Maar grotere stenen kunnen vast komen te zitten, wat resulteert in aanzienlijke pijn. Het gaat dan om zogeheten ‘koliekpijn’. Dit is een kortdurende hevige krampende pijn in de buik die in aanvallen optreedt. Naast pijn kun je last krijgen van bloed in de urine, aanhoudende aandrang / pijn bij het urineren en misselijkheid of braken.

Nierbekkenontsteking

Een acute nierbekkenontsteking (pyelonefritis) is vaak het gevolg van een blaasontsteking. Hierbij is de wand van je nierbekken ontstoken. Het nierbekken zit aan de binnenzijde van de nier. Het is een plek voor de opvang van je urine. Een acute nierbekkenontsteking kan klachten veroorzaken als:

• koorts
• koude rillingen
• algehele malaise
• misselijkheid
• pijn in je rug of zij, aan één of beide kanten
• vaker moeten plassen of een verhoogde drang om te plassen
• troebele urine

In 16% van de gevallen treedt pijn rechtsonder in de buik op.¹Simpto. Nierbekkenontsteking. https://www.simpto.nl/diagnose/nierbekkenontsteking/ (ingezien op 6-4-2021)

Liesbreuk of dijbreuk

Een liesbreuk duidt op een zwakke plek in de buikwand, waardoor buikvlies en buikvet of darm naar buiten kan puilen. Een dijbreuk is een zeldzame vorm van liesbreuk, dat vaker bij vrouwen voorkomt. Het is kleiner en ligt wat lager, maar er bestaat meer kans op klachten. Een dijbreuk kan klachten geven als pijn in de rechter onderbuik met bewegingsdrang, misselijkheid en braken.

ACNES (buikwandpijnsyndroom)

Pijn in de rechter onderbuik kan ook worden veroorzaakt door de relatief onbekend aandoening ACNES, een Engelse afkorting die staat voor Anterior Cutaneous Nerve Entrapment Syndrome en in het Nederlands ook wel bekend staat als ‘buikwandpijnsyndroom’. Hierbij ontstaat er pijn als gevolg van een beknelde zenuw in de buikwand. De pijn kan variëren in ernst, van een milde vorm die af en toe aanwezig is tot extreme, onhoudbare pijn. Symptomen van ACNES zijn:

• pijn is meestal gelokaliseerd op ene kleine, lokale plek die drukpijnlijk is met uitstraling eromheen
• het is met één vinger aan te wijzen
• bij inspanning neemt de pijn toe
• vaak is het een doffe, zeurende pijn met af en toe steken erbij

Inflammatoire darmziekte

Een inflammatoire darmaandoening is een overkoepelende term voor in het bijzonder de twee volgende darmaandoeningen: de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Het wordt gekenmerkt door chronische ontsteking van het maagdarmkanaal en langdurige ontsteking kan leiden tot blijvende schade aan het maagdarmkanaal. Als de pijn in de rechter onderbuik gepaard gaat met ernstige diarree, gewichtsverlies, vermoeidheid, bloed in de ontlasting, koorts of verminderde eetlust, dan lijd je mogelijk aan een inflammatoire darmaandoening.

Prikkelbaredarmsyndroom (PDS)

Het prikkelbaredarmsyndroom is een veel voorkomende aandoening waarbij je regelmatig last hebt van buikpijn en problemen met de ontlasting. Je hebt vaak last van gasvorming, een opgeblazen gevoel, buikkrampen, diarree / obstipatie of beide. Naar schatting heeft één op de twaalf Nederlanders last van PDS. De diagnose prikkelbaredarmsyndroom kan pas worden gesteld op het moment dat andere oorzaken voor je buikklachten zijn uitgesloten.

Eileiderontsteking (PID)

Een eileiderontsteking (salpingitis) of ontsteking in het kleine bekken (PID, de Engelse afkorting voor pelvic inflammatory disease) ontstaat door een infectie met een bacterie die zich vanuit de vagina via de baarmoedermond en de baarmoeder naar de eileiders verplaatst. Het wordt vaak veroorzaakt door seksueel overdraagbare aandoeningen, zoals chlamydia en gonorroe. Een eileiderontsteking kan echter ook het gevolg zijn van andere infecties die niet seksueel overdraagbaar zijn. Symptomen kunnen bestaan uit:

• een algemeen gevoel van ziek zijn
• pijn in de onderbuik
• pijn onderin of soms rechts boven in de buik
• koorts
• ongebruikelijke / stinkende vaginale afscheiding
• branderig gevoel tijdens het plassen
• pijn / bloeding tijdens seks

Eierstokcyste

Een eierstokcyste is een met vloeistof gevulde blaas in de eierstok. Veel vrouwen met cysten in de eierstokken hebben geen symptomen; de cysten zijn onschadelijk en verdwijnen vanzelf. Er zijn echter enkele gevallen waarin grote cysten scheuren en tot ernstige pijn kunnen leiden. In dat geval is het belangrijk om direct een arts te raadplegen.

Endometriose

Endometriose is een chronische ziekte waarbij weefsel dat  lijkt op baarmoederslijmvlies (endometrium) buiten de baarmoederholte (in de buikholte) of in de wand van de baarmoeder voorkomt. Mogelijke klachten zijn onder meer:

• extreme menstruatiepijn
• bekkenpijn
• (chronische) buikpijn
• pijnlijke tijdens de seks
• onvruchtbaarheid
• vermoeidheid

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd kan een buitenbaarmoederlijke zwangerschap ook pijn in de rechter onderbuik veroorzaken. Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap bevindt zich buiten de baarmoederholte, meestal in de eileider. Hierbij ontstaan soms klachten, die kunnen bestaan uit:

• vaginaal bloedverlies door het afstoten van gedeelten van het baarmoederslijmvlies
• spontane buikpijn aan één kant als gevolg van spanning op de eileider
• uitstralende pijn naar rug, schouders of bovenbenen als gevolg van zenuwprikkeling)
• misselijkheid en/of braken
• drang tot ontlasting

Vrouwen die buitenbaarmoederlijke zwangerschappen hebben, weten vaak nog niet dat ze zwanger zijn. Vroegtijdige diagnose is van belang. Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap die laat wordt opgemerkt kan gevaarlijk zijn. Wanneer het vruchtje in de eileider is genesteld en te groot wordt, kan de eileider barsten. Dit kan leiden tot ernstige interne bloedingen, shock en mogelijk de dood.

Gedraaide teelbal

Een gedraaide teelbal (torsio testis)  is een ernstige aandoening waarbij de teelbal van een man verdraait en zijn bloedtoevoer verliest. Deze aandoening vereist onverwijld spoedeisende zorg. Als de bloedtoevoer naar de teelbal niet binnen zes uur wordt hersteld, dan met de teelbal mogelijk operatief worden verwijderd. Als je pijn rechtsonder in de buik ervaart en/of plotseling ontstane, pijn en zwelling van één of beide scrotumhelften, raadpleeg dan direct een arts. Een gedraaide teelbal kan gepaard gaan roodheid van de balzak, misselijkheid, braken, duizeligheid en flauwvallen.

Behandeling van pijn in de rechter onderbuik

De behandeling pijn in de rechter onderbuik hangt af van de oorzaak van de pijn.

Het innemen van vrij verkrijgbare pijnstillers  is vaak voldoende om de minder ernstige oorzaken van pijn rechtsonder in de buik te behandelen. Sommige oorzaken, zoals gasvorming, gaan voorbij zonder dat er behandeling nodig is.

Bij een nierbekkenontsteking heb je antibiotica nodig. Daarnaast is het belangrijk om veel te drinken, zo’n 2 tot 3 liter, bijvoorbeeld water, thee, melk, teneinde je urinewegen door te spoelen.

Bij sommige oorzaken van ernstige buikpijn kan een operatie nodig zijn. Appendicitis vereist een verwijdering van de appendix, bekend als een appendectomie.

Bij nierstenen zal een sterke pijnstiller helpen, zoals diclofenac (met een prik of zetpillen op recept).

Sommige aandoeningen die deze pijn veroorzaken, zoals endometriose en PDS, zijn chronisch en alleen het beheersen van de symptomen is dan mogelijk.

Reacties

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.