Peripartum cardiomyopathie: symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 22 maart 2023 by M.G. Sulman

Peripartum cardiomyopathie (PPCM) of postpartum cardiomyopathie is een zeldzame vorm van zwakte van de hartspier of hartfalen welke in de laatste maand voor de bevalling of in de maanden daarna voorkomt, zonder enige andere bekende oorzaak. Meestal treedt het direct na de bevalling op. Er is anno 2023 nog veel onduidelijk over hoe deze ernstige aandoening ontstaat. Het is een zeldzame aandoening die milde of ernstige symptomen kan hebben. Een indicatie van de ernst van de aandoening kan worden gemeten door een onderzoek dat ‘ejectiefractie’ wordt genoemd. Dit is een onderzoek naar de pompfunctie van het hart. De ejectiefractie geeft aan hoeveel procent van het bloed wordt weggepompt per hartslag. De mate van ernst van de aandoening lijkt niet van invloed te zijn op de mate of snelheid van herstel. Zo kunnen patiënten met een zeer lage ejectiefractie uiteindelijk volledig herstellen van peripartum cardiomyopathie. Bij sommige patiënten herstelt slechts een deel van hun hartfunctie gedurende een periode van zes maanden of langer. Bij de meeste getroffenen pompt het hart binnen twee weken weer op volle kracht. Een groot deel van de vrouwen die peripartum cardiomyopathie krijgen, wordt uiteindelijk beter en herstelt.

Arts
Arts / Bron: Wavebreakmedia/Shutterstock.com

Wat is peripartum cardiomyopathie (PPCM)?

Peripartum cardiomyopathie (afgekort als ‘PPCM’) treedt op tijdens de zwangerschap, meestal beginnend tussen de laatste zwangerschapsmaand en de eerste vijf maanden na de bevalling. Bij PPCM raakt het hart van de vrouw vergroot (cardiomegalie of hartvergroting) en verliest het hart aan pompkracht. PPCM is vergelijkbaar met gedilateerde cardiomyopathie (DCM), doordat het van invloed is op de linkerventrikel van het hart. Dit is de belangrijkste pompkamer van het hart: het pompen van bloed uit het hart en naar de rest van het lichaam. Normaal pompt het linkerventrikel bloed efficiënt uit het hart, met voldoende druk om alle delen van het lichaam te bereiken.

Bij PPCM raakt de linkerventrikel of – hartkamer vergroot. Naarmate het ventrikel groter wordt dan normaal, wordt de spierwand uitgerekt en dunner. Hierdoor wordt de spier zwakker, wat op zijn beurt betekent dat hij minder goed werkt. Dit resulteert erin dat er minder bloed uit het hart wordt gepompt en dat het met minder kracht dan normaal wordt weggepompt. Doordat het bloed niet goed circuleert, kan dit ertoe leiden dat vocht zich ophoopt in de weefsels, met name de longen, waardoor er minder zuurstof naar de organen van het lichaam gaat. Op het moment dat dit leidt tot symptomen zoals kortademigheid, hoesten en extreme vermoeidheid, wordt dit ‘hartfalen’ genoemd, omdat het hart niet voldoet aan de normale zuurstofbehoefte van het lichaam.

Symptomen van PCCM

Verschijnselen

De symptomen van PCCM zijn:

  • vermoeidheid
  • hartritmestoornissen, die kunnen leiden tot hartkloppingen, duizeligheid, flauwvallen
  • ’s nachts vaak plassen (nocturie)
  • kortademigheid bij activiteit en bij plat liggen
  • vocht vasthouden en daardoor opgezette benen, enkels en voeten
  • gezwollen nekaders
  • lage bloeddruk, of deze kan dalen bij het opstaan

Stadia

De ernst van de symptomen bij patiënten met PPCM kan worden geclassificeerd aan de hand van het New York Heart Association (NYHA)-systeem:

  • Klasse I – Ziekte zonder symptomen
  • Klasse II – Milde symptomen / effect op de functie of symptomen alleen bij extreme inspanning
  • Klasse III – Symptomen bij minimale inspanning
  • Klasse IV – Symptomen in rust

Oorzaken van peripartum cardiomyopathie

De onderliggende oorzaak is anno 2023 onduidelijk. Hartbiopsie laat soms zien dat vrouwen een ontsteking in de hartspier hebben. Dit kan het gevolg zijn van een eerdere virale ziekte of een abnormale immuunrespons. Andere mogelijke oorzaken zijn onder meer slechte voeding, spasmen van de kransslagaders, ziekte van kleine bloedvaten en een gebrekkige antioxidatieve afweer. genetische invloeden kunnen ook een rol spelen.

Risicofactoren

Risicofactoren van PCCM zijn onder meer:

  • overgewicht / obesitas
  • voorgeschiedenis van hartaandoeningen, zoals myocarditis (ontsteking van de hartspier)
  • gebruik van bepaalde medicijnen
  • roken
  • alcoholisme
  • meerdere zwangerschappen
  • slechte voeding
  • hoge bloeddruk
  • pre-eclampsie (een zwangerschapscomplicatie die gekenmerkt wordt door een combinatie van te hoge bloeddruk en eiwitverlies via de urine)
  • diabetes
  • hogere leeftijd

Onderzoek en diagnose

Het kan moeilijk zijn om peripartum cardiomyopathie te diagnosticeren, omdat sommige van de symptomen – zwelling, vermoeidheid en vochtretentie – normaal zijn tijdens de zwangerschap, maar tegelijk ook symptomen zijn van een hartaandoening. Tests om PPCM te diagnosticeren zijn onder meer:

  • bloedonderzoek
  • röntgenfoto van hart en longen, ook wel een thoraxfoto genoemd
  • echocardiogram oftewel een echo van het hart

PPCM kan worden gediagnosticeerd wanneer:

  • het hart vergroot blijkt te zijn
  • symptomen van hartfalen worden gezien
  • de ejectiefractie 40% of lager is
  • er kan geen andere oorzaak van de symptomen kan worden gevonden

Een ejectiefractie is een onderzoek naar de pompfunctie van het hart.

Bloedonderzoek
Bloedonderzoek / Bron: Science photo/Shutterstock.com

Behandeling van peripartum cardiomyopathie

Het doel van de behandeling van peripartum cardiomyopathie is om te voorkomen dat extra vocht zich ophoopt in de longen en om het hart zo volledig mogelijk te laten herstellen. Er zijn verschillende soorten medicijnen die een arts kan voorschrijven om symptomen te behandelen. Deze medicijnen zijn onder meer:

  • Angiotensine converting enzyme(ACE)-remmers: deze helpen het hart de kracht te gebruiken die het nodig heeft om efficiënter te werken
  • Bètablokkers: deze zorgen ervoor dat het hart langzamer klopt, zodat het een grotere kans heeft om te herstellen
  • Diuretica of plaspillen: deze werken vochtafdrijvend
  • Anticoagulantia of antistollingsmiddelen: om het bloed te helpen verdunnen vanwege een verhoogd risico op het ontwikkelen van bloedstolsels, vooral als de ejectiefractie erg laag is

Heeft PPCM invloed op zwangerschap en bevalling?

Of en in welke mate PPCM van invloed is op de zwangerschap en de zich ontwikkelende baby, hangt af van wanneer het is aangevangen en hoe de symptomen de moeder beïnvloeden. Om deze reden is het belangrijk dat de symptomen zo vroeg mogelijk worden herkend en een diagnose wordt gesteld, zodat een passende behandeling kan starten.

Hoe de baby wordt geboren, hangt af van de symptomen van de moeder. Hoewel een vaginale bevalling vaak mogelijk is, kan een keizersnede worden overwogen als de moeder erg onwel is.

Prognose

Hoewel PPCM een ernstige aandoening is, is het zo dat de meeste vrouwen goed herstellen. Meer dan de helft van de vrouwen met PPCM zal na zes maanden na de bevalling weer een normale hartfunctie hebben.

Bij sommige vrouwen kan het herstel enkele jaren duren vanwege de ernst van hun symptomen en hoe goed hun hart kan herstellen van hartfalen. Als je andere aandoeningen hebt, kan dit ook van invloed zijn op het herstel. Sommige vrouwen kunnen echter last van klachten blijven houden die een voortdurende behandeling vereisen, en dit kan verdere complicaties veroorzaken.

Toekomstige zwangerschap(pen)

Als je tijdens een zwangerschap peripartum cardiomyopathie hebt gehad, suggereert onderzoek dat je een verhoogde kans daarop hebt om het opnieuw te krijgen bij toekomstige zwangerschappen, zelfs als je volledig herstelt.

Bij toekomstige zwangerschappen kunnen de symptomen van hartfalen erger zijn dan voorheen. Dit risico kan moeilijk te voorspellen zijn en de oorzaken daarvan zijn niet goed bekend. Dit kan echter belangrijk zijn om te weten als je overweegt opnieuw zwanger te worden. Bespreek dit met je cardioloog.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over peripartum cardiomyopathie, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.