Lekkende hartklep: symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 20 januari 2024 by M.G. Sulman

De term ‘lekkende hartklep’ is een overkoepelende term voor een veranderde, lekkende (onvoldoende sluitende) of vernauwde hartklep. De symptomen variëren afhankelijk van de aangetaste hartklep en het type defect. De ernst van een lekkende hartklep wordt meestal ingedeeld in vier stadia, variërend van mild tot ernstig. In de vroege stadia ervaar je vaak nog geen significante symptomen. Hartkleppen hebben een zeer belangrijke functie in de bloedstroom door het hart. Ze zorgen ervoor dat het bloed maar in één richting kan stromen. De hartkleppen worden geopend en gesloten door de druk en stroming van het bloed. Er zijn diverse oorzaken van een lekkende hartklep, maar ouderdom is de belangrijkste oorzaak. De kleppen van het hart kunnen verkalken (sclerose), waardoor ze harder en stugger worden. Hierdoor ontstaat een vernauwing of lekkage. Behandeling van een lekkende hartklep bestaat soms uit het vervangen of repareren ervan.

Hart
Hart / Bron: DVARG/Shutterstock.com

De hartkleppen

Het hart

Het hart is een complex orgaan dat de klok rond werkt om zuurstofrijk bloed door het lichaam te laten stromen. Een belangrijke manier waarop het hart de beweging van het bloed regelt, zijn de kleppen.

Vier hartkleppen en hun ligging

De hartkleppen zorgen ervoor dat het bloed in de goede richting door het hart stroomt.  Terwijl het bloed van hartkamer naar hartkamer gaat, gaan de kleppen open om het te laten stromen en sluiten ze om te voorkomen dat het teruggaat in de kamer die het net heeft verlaten. de hartkleppen openen en sluiten zich door drukverschillen in de bloedstroom., die ontstaan door het samentrekken van het hart. De hartkleppen kunnen niet uit zichzelf samentrekken.

Het hart heeft vier van deze belangrijke kleppen:

  • Aortaklep: deze ligt tussen de linkerhartkamer en de aorta en zorgt ervoor dat het bloed van de linkerkamer naar de rest van het lichaam wordt gepompt.
  • Mitraalklep: deze ligt tussen de linker voorkamer (boezem) en linkerkamer en bestaat uit twee klepbladen.
  • Tricuspidalisklep: de hartklep tussen de rechterboezem en -kamer van het hart.
  • Pulmonalisklep: de hartklep tussen de rechterventrikel en de longslagader.
Hart
1. Rechter atrium (boezem) 2. Linker atrium (boezem) 3. Bovenste holle ader 4. Aorta 5. Longslagader 6. Vier longaders 7. Mitralisklep 8. Aortaklep 9. Linkerventrikel (kamer) 10. Rechterventrikel (kamer) 11. Onderste holle ader 12. Tricuspidalisklep 13. Pulmonalisklep

Niet goed functionerende hartkleppen

Als kleppen goed werken, beweegt bloed slechts in één richting. Maar de hartkleppen van sommige mensen sluiten niet goed genoeg. Hierdoor kan bloed naar achteren lekken terwijl de kleppen sluiten, of kan het bloed langs gesloten kleppen persen. Deze aandoening wordt klepregurgitatie, klepincompetentie, klepinsufficiëntie of een ‘lekkende hartklep’ genoemd.

Vóórkomen

Van de Nederlandse bevolking lijdt grofweg 1 à 2 procent van de volwassen mannen en vrouwen tussen de 26 en 84 jaar aan hartklepfalen. Hierbij is meestal sprake van lekkende hartkleppen.

Symptomen van een lekkende hartklep

Wat zijn de gevolgen van een lekkende hartklep? Veel mensen hebben geen symptomen omdat het lek niet ernstig is. Als het echter ernstig wordt, moet het hart harder werken om het bloed door het lichaam te laten stromen. Na verloop van tijd kan deze extra belasting de hartspier beschadigen en tal van symptomen veroorzaken, zoals:

  • kortademigheid, vooral na inspanning of in liggende houding
  • hartkloppingen, gevoel van een snelle, fladderende hartslag
  • het vasthouden van vocht: zwelling in de enkels, voeten of buik
  • zwakheid / gevoel van zwakte
  • moeheid
  • duizeligheid of flauwvallen
  • snelle gewichtstoename
  • druk of pijn op de borst
  • kriebelhoest, vooral in liggende houding
  • een licht gevoel in het hoofd
  • ’s nachts vaak moeten plassen

Als gevolg van een verzwakte hartspier kan er hartfalen ontstaan.

Symptomen lekkende hartklep bij een vrouw anders dan bij een man?

Door de bank genomen zijn de symptomen van een lekkende hartklep bij mannen en vrouwen gelijk. Een lekkende hartklep kan leiden tot verschillende symptomen, waaronder:

  • Vermoeidheid: Een lekkende hartklep kan leiden tot verminderde pompkracht van het hart met moeheid als gevolg.
  • Kortademigheid: Doordat bloed terug in het hart loopt, kunnen je longen meer belast worden. Dit kan leiden tot kortademigheid, vooral tijdens inspanning.
  • Zwelling: Ophoping van vocht in de benen, enkels of buik door een lekkende hartklep.
  • Hartkloppingen: Onregelmatige hartslag kan optreden bij een lekkende hartklap.
  • Pijn op de borst (angina pectoris): Soms kan pijn of een beknellend gevoel op de borst optreden.

De klachten die je ervaart zijn afhankelijk van de mate van kleplekkage en welke klep is aangetast. Ook kunnen individuele reacties op symptomen verschillen tussen mannen en vrouwen. Vrouwen kunnen soms meer atypische symptomen ervaren die niet direct worden geassocieerd met hartproblemen, zoals vermoeidheid of kortademigheid zonder pijn op de borst.

Complicaties

Kun je leven met een lekkende hartklep? Klepgebreken leveren doorgaans in het begin geen klachten op. Een vernauwde of lekkende hartklep kan na verloop van tijd leiden tot een structureel verzwakte hartspier. Onbehandelde, lekkende hartkleppen kunnen ernstige complicaties veroorzaken, waaronder hartfalen, atriumfibrilleren (onregelmatige hartslag) of pulmonale hypertensie (hoge bloeddruk in de longvaten).

Is een lekkende hartklep gevaarlijk?

Een lekkende hartklep kan onopgemerkt blijven. Of het kan gezondheidsproblemen veroorzaken. Deze kunnen klein of ernstig zijn. Hoe ernstig een lekkende hartklep is, hangt af van de mate waarin deze de normale bloedstroom door het hart verstoort.

Oorzaken van een lekkende hartklep

Hartklepafwijkingen kunnen zowel aangeboren als verworven zijn. De meeste hartafwijkingen worden verworven.

Aangeboren hartklepafwijkingen

De meest voorkomende aangeboren hartklepafwijkingen zijn onder meer aortaklepstenose (een vernauwing van de aortaklep) en pulmonalisklepstenose (waarbij de hartklep tussen de rechter kamer en de longslagader (pulmonalisklep) vernauwd is).

Aangeboren hartklepafwijkingen zijn vaak ernstiger dan verworven schade en ontstaan ​​vaak vóór de achtste week van de zwangerschap. Naast genetische ziekten veroorzaken schadelijke invloeden tijdens de zwangerschap zoals rodehond- of rubella-infectie, drugs- of alcoholgebruik door de moeder vaak aangeboren hartklepafwijkingen.

Een hartklepdefect in de aortaklep bij jongere mensen is meestal het gevolg van een defect klepsysteem. Normaal gezien heeft de aortaklep drie klepslippen. Bij bijvoorbeeld een bicuspide aortaklep zijn dat er maar twee, waardoor de kans op klepvernauwing, kleplekkage en klepslijtage verhoogt is.

Ouderdom

De belangrijkste oorzaak van een lekkende hartklep is het voortschrijden der jaren. Na verloop van tijd worden je hartkleppen harder en stugger als gevolg van verkalking. Vooral de aortaklep is vaak verkalkt. Stugge hartkleppen sluiten minder goed, wat kan leiden tot lekkage. Ook hypertensie (hoge bloeddruk), vaatvernauwing en roken kan een negatieve invloed hebben op de hartkleppen.

Ontsteking

Infecties en ontstekingen van de hartspier (myocarditis) of de binnenkant van het hart en de hartkleppen (endocarditis) leiden soms ook tot hartklepafwijkingen. Meestal is het een hartklepinsufficiëntie. De zeldzamere hartklepdefecten in de rechterhelft van het hart worden ook voornamelijk veroorzaakt door infecties in de binnenwand van het hart.

Naast veelal bacteriële ziekteverwekkers kunnen auto-immuunziekten zoals systemische lupus erythematosus (SLE) leiden tot endocarditis (zogeheten Libman-Sacks endocarditis). In de late stadia veroorzaakt de seksueel overdraagbare aandoening (soa) syfilis soms een ontsteking van de hoofdslagader (aorta) die zich uitbreidt naar de aortaklep (syfilitische aortitis).  Syfilitische aortitis is echter zeer zeldzaam vandaag de dag, dankzij  antibiotica.

Reumatische koorts

Sommige ziekteverwekkers kunnen ook indirect een defect aan de hartklep veroorzaken: bij reumatische koorts reageert het immuunsysteem bijvoorbeeld overdreven op een infectie met streptokokken, een veel voorkomende bacteriële ziekteverwekker die tonsillitis (keelamandelontsteking) veroorzaakt. Het oppervlak lijkt op de lichaamseigen structuren en deze worden als het ware door het immuunsysteem ‘aangezien’ voor de bacterie. Men spreekt van een kruisreactie. Dit heeft onder bepaalde omstandigheden ook invloed op de binnenwand van het hart en de hartkleppen.

Vooral de mitraalklep wordt getroffen door reumatische koorts. Streptokokkeninfecties worden daarom ter preventie behandeld met antibiotica, vooral bij kinderen. Als gevolg hiervan nemen bijvoorbeeld gevallen van mitraalklepstenose al af in geïndustrialiseerde landen. Mitraalstenose betekent dat de mitraalklep niet voldoende opengaat of is vernauwd.

Hartaanval

Een hartaanval veroorzaakt soms ook hartklepafwijkingen. Het gebrek aan zuurstof beschadigt de zogenaamde musculi papillares, papillairspieren of papillaire spieren in de hartkamers. Ze zijn door middel van kleine peesjes (de chordae tendineae) verbonden aan de randen van de hartkleppen tussen kamers en boezems. Als ze niet meer goed functioneren of zelfs scheuren, houden ze het klepblad niet meer vast. Dit slaat dan terug in het atrium tijdens het samentrekken van de hartkamer. Er bestaat een risico op een acuut, ernstig lek in de bijbehorende hartklep.

Als de ventrikelwand uitzet na een hartinfarct, kan dit ook een lekkend hartklepdefect veroorzaken. Dit dreigt ook bij gedilateerde cardiomyopathie (DCM), een hartspierziekte waarbij de hartkamer groter wordt. Bij gedilateerde cardiomyopathie is het hart vergroot en is de pompfunctie van het hart afgenomen.

Aortadissectie

Acute aortaklepinsufficiëntie kan ook het gevolg zijn van een aortadissectie. Bij een aortadissectie zit er een scheur in de binnenwand van de aorta. Hierdoor wordt de aortaklep zodanig vervormd dat deze niet meer goed sluit.

Vergroot hart (cardiomegalie)

Diverse ziekten zoals hoge bloeddruk, hartspieraandoeningen, aandoeningen van de schildklierfunctie of ernstige anemie (bloedarmoede) kunnen leiden tot abnormale hartvergroting (een vergroot hart of cardiomegalie). Omdat de hartkleppen niet met hen meegroeien, gaan ze lekken.

Auto-immuunziekten

Auto-immuunziekten zoals de ziekte van Takayasu, ook wel Takayasu arteritis genoemd, (ontsteking van de grote bloedvaten) of genetische aandoeningen van het bindweefselmetabolisme (bijvoorbeeld het Marfan-syndroom) veroorzaken ook hartklepafwijkingen zoals aorta- of mitralisklepinsufficiëntie. Aortaklepinsufficiëntie is het medische woord voor een lekkende aortaklep. Hierbij sluit de klep niet goed en het bloed stroom terug naar de hartkamer. Bij een mitralisklepinsufficiëntie lekt de hartklep tussen de linkerboezem en de linkerkamer van het hart.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Een huisarts of cardioloog kan, na een uitgebreid vraaggesprek over je klachten, een lichamelijk onderzoek uitvoeren en vocht in de longen, een vergroot hart of een hartruis aantreffen. Bij hartruis ontstaan golfjes of wervelingen in het bloed, die door een arts zijn te horen met een stethoscoop. Dit zijn allemaal aanwijzingen dat een hartklep kan lekken. Daarna is vervolgonderzoek nodig.

Vervolgonderzoek

Verdere tests kunnen nodig zijn om de diagnose te bevestigen:

  • Echocardiogram: dit is een echo van het hart.
  • Hartkatheterisatie: röntgenfoto’s van het hart die worden geproduceerd door een kleurstof in een katheter in het been of de arm te injecteren.
  • Elektrocardiogram (ECG of hartfilmpje): een test van de elektrische activiteit van het hart met behulp van elektroden die op de huid zijn bevestigd.

Stadia van een lekkende hartklep

Een lekkende mitralisklep, medisch bekend als ‘mitralisinsufficiëntie’, is een veel geziene vorm van een lekkende hartklep. De mitralisklep is een van de vier kleppen van het hart; het is de klep tussen de linkerboezem en de linkerkamer. Er kunnen meerdere stadia worden onderscheiden. De New York Heart Association (NYHA) classificeert de graden van ernst aan de hand van de lichamelijke capaciteit:

  • Stadium 1: hartaandoening bekend, maar geen beperking van de lichamelijke capaciteit.
  • Stadium 2: een lichte beperking van de fysieke capaciteit, maar geen klachten in rust, wel klachten bij alledaagse lichamelijke inspanning.
  • Stadium 3: fysieke capaciteit is aanzienlijk beperkt, klachten reeds bij geringe lichamelijke inspanning, maar nog geen klachten in rust.
  • Stadium 4: er treden klachten op bij alle lichamelijke inspanningen en ook in rust / bedlegerigheid.

Behandeling van een lekkende hartklep

Geen behandeling, maar regelmatige controle

Van een kleine vernauwing of een klein lek merk je meestal niks en deze hoeft niet meteen te worden behandeld. In dit geval kan de hartklep regelmatig worden gecontroleerd om op veranderingen te letten.

Medische ingreep

In veel gevallen is echter een reparatie of vervanging vereist. Onbehandelde, lekkende hartkleppen kunnen ernstige complicaties veroorzaken, waaronder hartfalen, atriumfibrilleren (onregelmatige hartslag) of pulmonale hypertensie (hoge bloeddruk in de longvaten).

Klepproblemen zijn vaak goed te behandelen. Afhankelijk van welke klep het probleem veroorzaakt en de ernst van de symptomen, kan de cardioloog of chirurg een chirurgische ingreep of een transkatheter aortaklepimplantatie aanbevelen om de lekkende klep te repareren of te vervangen. Een transkatheter aortaklepimplantatie is een minimaal invasieve procedure waarbij met een dunne slang (katheter) door de slagader, dus zonder de borstkas te openen, toegang tot het hart verkregen wordt om een kunstklep te plaatsen.

Indien mogelijk worden hartkleppen gerepareerd in plaats van vervangen. Reparaties hebben verschillende voordelen ten opzichte van vervanging:

  • De functie en kracht van de hartspier blijft intact.
  • Verlaging van het risico op een infectie na de operatie.
  • Het is niet nodig om bloedverdunnende medicijnen te nemen.

Een hartklep kan vervangen worden met een mechanische of een biologische hartklep. Een mechanische hartklep is gemaakt van kunststof en metaal. De gebruikte materialen zijn nauwelijks aan slijtage onderhevig en gaan in principe een leven lang mee. Daarom worden deze vaak gebruikt bij jongere mensen.

Medicijnen

Geneesmiddelen helpen hartritmestoornissen te verminderen, de bloeddruk te verlagen, het pompvermogen van het hart te vergroten en bloedstolsels te voorkomen. Daartoe schrijven artsen medicijnen voor die de urineproductie verhogen om de (volume) belasting van het hart te verminderen (diuretica oftewel plaspillen). Andere medicijnen verlagen de hartslag en verminderen zo het werk van het hart (bètablokkers). Nadat je een hartklep hebt gehad van ‘lichaamsvreemd materiaal’ en niet van lichaamseigen weefsel, is vaak anticoagulantia (bloedverdunners) nodig.

Thermometer en medicijnen
Medicatie / Bron: Wikimedia Commons

Zelfzorg

Iedereen met een lekkende hartklep kan baat hebben bij dagelijkse lichaamsbeweging, zoals wandelen en fietsen. Alvorens deel te nemen aan competitieve – of contactsporten, moeten mensen met ernstige klepregurgitatie met hun behandelend arts overleggen.

Niet roken en een gezond gewicht behouden zijn voor mensen met een lekkende hartklep zeer belangrijk.

Preventie

Hoewel er geen manier is om te garanderen dat je nooit een probleem met je hartkleppen zult ondervinden, kunnen verschillende leefstijlfactoren het risico verminderen.

Leefstijlmaatregelen: niet roken, geen alcohol, gezonde voeding, gezond gewicht en dagelijks bewegen / Bron: Martin Sulman & Freepik

Dagelijks bewegen

Doe minstens 150 minuten per week matige of zwaar intensieve inspanning, verspreid over diverse dagen, zoals stevig wandelen. Regelmatig sporten (na overleg met je huisarts) kan het ‘slechte’ LDL-cholesterolgehalte verlagen, het ‘goede’ HDL-cholesterolgehalte verhogen en een hoge bloeddruk onder controle houden. Dit zijn allemaal risicofactoren voor hartaandoeningen.

Gezond gewicht

Mensen met overgewicht of obesitas hebben een aanzienlijk grotere kans op het ontwikkelen van coronaire hartziekten, hoge bloeddruk, diabetes type 2, ademhalingsproblemen, etc. Streef naar een gezond gewicht en zorg dat je deze behoudt.

Stoppen met roken

Roken verhoogt het risico op hartaandoeningen en een hartaanval, zeker in combinatie met andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Probeer ook passief roken te vermijden.

Stoppen met roken
Stoppen met roken / Bron: Serhiy Kobyakov/Shutterstock.com

Hartgezond dieet

Beperk je consumptie van natrium, verzadigde vetten en transvetten, toegevoegde suikers en alcohol. En richt je op groenten, fruit, volle granen, mager vlees, vis, peulvruchten en plantaardige oliën. Deze vormen de basis van wat vaak een ‘hartgezond dieet’ wordt genoemd.

Gezond eten bereiden
Een hartgezond dieet om schade aan de hartkleppen te voorkomen / Bron: Gpointstudio/Shutterstock.com / Bron: gpointstudio/Shutterstock.com

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.