Keelpijn bij slikken: oorzaken en behandeling

Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman

Keelpijn of keelpijn bij slikken komt vaak voor. De klachten bestaan uit een zere keel of een geïrriteerde keel, wat vaak verergert wanneer je slikt. De klachten kunnen acuut, chronisch of recidiverend zijn. Een zere keel is het belangrijkste symptoom van keelontsteking, ook wel ‘faryngitis’ of ’tonsillitis’ genoemd. Een keelontsteking veroorzaakt niet alleen keelpijn en pijn bij het slikken, maar vaak ook oorpijn. Dit komt doordat de keel en oren dezelfde zenuwen delen. De meest voorkomende oorzaak van een zere keel is een virale infectie, zoals een verkoudheid of griep. Een zere keel die wordt veroorzaakt door een virus verdwijnt meestal binnen een week vanzelf. Een bacteriële infectie, een minder voorkomende oorzaak van keelpijn, kan zo nodig behandeld worden met antibiotica. Andere minder vaak voorkomende oorzaken van keelpijn kunnen een meer complexe behandeling vragen. 

keelpijn bij slikken

Keelpijn duidt op een zere keel, die vaak erger wordt als je slikt. De meest voorkomende oorzaak van keelpijn is een virale infectie, zoals verkoudheid of griep.

Oorzaken van keelpijn

Infectie

Vaak is een infectie van de bovenste luchtwegen de oorzaak van keelpijn. In veel gevallen is een verkoudheidsvirus zoals een rino- of adenovirius de boosdoener. Zelfs bij de echte griep (influenza) is een zere keel vaak een uitgesproken symptoom. Soms is corona de oorzaak van keelpijn. Het komt minder vaak voor dat het Epstein-barrvirus – de veroorzaker van de ziekte van Pfeiffer of klierkoorts – in het spel is. Bacteriële infecties kunnen ook aanleiding geven tot een zere keel.

Bij een keelontsteking zijn de slijmvliezen in je keel ontstoken. Zijn ook je amandelen aangetast, dan heb je een amandelontsteking of tonsillitis. Een amandelontsteking (tonsillitis) is te herkennen aan de witgele afzettingen op de gezwollen, meestal zeer pijnlijke amandelen. Een ontsteking van het strotklepje wordt epiglottitis genoemd. Epiglottitis veroorzaakt meestal hoge koorts, keelpijn, moeite met slikken, kortademigheid, bleekheid en een piepend geluid bij het inademen.

Infectie vindt plaats via druppels door hoesten, niezen en lichamelijk contact. Lang niet altijd treedt een infectie op, iemands weerstand speelt daarbij een belangrijke rol.

Andere oorzaken

Voorts kan keelpijn worden veroorzaakt door roken, en droge lucht en door verkeerd stemgebruik.

Andere mogelijke oorzaken van keelpijn of pijn bij het slikken zijn:

• Hooikoorts of andere allergieën kunnen aanleiding geven tot keelpijn. Hooikoorts kan de volgende klachten geven:
  • tranende, rode, dikke, jeukende, branderige ogen
  • eerst een loopneus, later een verstopte neus
  • kriebelhoest en veelvuldig niezen
  • keelpijn of branderige keel
  • hoofdpijn
  • lichte koorts of een koortsig gevoel
  • vermoeidheid / malaise
• Ontsteking van de luchtpijp, bronchiën of slokdarm, respectievelijk luchtpijpontsteking, bronchitis en slokdarmontsteking genoemd. Dit kan leiden tot pijn in de keel en achter het borstbeen en slikproblemen.
• Reflux: zure maaginhoud stroomt terug in de slokdarm. Dit kan pijn en moeite met slikken veroorzaken. Frequente zure oprispingen of ontsteking van het strottenhoofd wijst op gastro-oesofageale refluxziekte, afgekort als GORZ.
• Slaapapneu: dit kan onder meer leiden tot keelpijn bij wakker worden.
• Vreemde voorwerpen in de keel of slokdarm: ze kunnen irritatie, ontsteking, pijn en slikproblemen veroorzaken.
• Chemische brandwonden en brandwonden aan de keel of slokdarm: ze kunnen ook de oorzaak zijn van keelpijn en moeite met slikken.
• Insectenbeten of -steken in de keel: ze kunnen pijn en ernstige zwelling van het slijmvlies veroorzaken, die zelfs levensbedreigend kan zijn.
• Tumoren in de keel of slokdarm behoren tot de ernstigste oorzaken van aanhoudende keelpijn, respectievelijk keelkanker en slokdarmkanker genoemd.
• Irriterende stoffen: chronische keelpijn (ruwe, droge keel, slikproblemen, heesheid, klonterig gevoel) ontstaat vaak door langdurige of herhaalde blootstelling van de keelholte aan schadelijke stoffen zoals nicotine, alcohol, chemicaliën, stof, irriterende gassen of bepaalde medicijnen.

Symptomen van keelpijn

Mogelijke klachten

Symptomen van een zere keel kunnen variëren, afhankelijk van de oorzaak. Klachten en symptomen kunnen bestaan uit:

• pijn in de keel
• pijn die verergert met slikken of praten
• moeite met slikken
• droge keel
• pijnlijke, gezwollen klieren in je hals
• achterkant van de keel is rood
• gezwollen en rode amandelen, welke met een wit beslag bedekt kunnen zijn
• schorre stem / hese stem
• niet willen eten (baby’s en peuters)

Infecties kunnen een zere keel veroorzaken een aanleiding geven tot allerlei andere klachten, zoals:

• koorts en rillingen
• hoesten
• loopneus
• niezen
• pijn in het lichaam, spierpijn
• hoofdpijn
• misselijkheid of braken
• oorpijn (deze kan optreden omdat de keel en oren dezelfde zenuwen delen)

Huisarts raadplegen

Raadpleeg in de volgende gevallen altijd de huisarts:

• Bij aanhoudende keelklachten, dat wil zeggen bij meer dan vijf tot zeven dagen keelpijn;
• Wanneer de keelpijn gepaard gaat met een algeheel aanhoudend gevoel van ziekte, malaise en hoge koorts. Zeker als je langer dan drie dagen hoge koorts hebt, is het verstandig de huisarts te raadplegen.
• Er gele of witte punten aanwezig zijn in de keel. Meestal zijn witte vlekken een symptoom van een bacteriële keelontsteking.
• Als je behalve keelpijn huiduitslag op je gezicht of romp krijgt.

Complicaties

Keelpijn kan gepaard gaan met complicaties, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Sommige veelvoorkomende complicaties zijn:

• Laryngitis: een ontsteking van het strottenhoofd of de bovenste luchtpijp. die kan leiden tot heesheid of verlies van stem.
• Sinusitis: bijholteontsteking die kan leiden tot hoofdpijn, verstopte neus en pijn in je gezicht. Kauwen of bukken kan de pijn opwekken of verergeren.
• Oorontsteking: ontsteking van het oor die kan leiden tot oorpijn en gehoorverlies.
• Pneumonie: longontsteking die kan leiden tot hoesten, koorts, kortademigheid en vermoeidheid.
• Septische shock: een levensbedreigende aandoening waarbij de bloeddruk daalt en de organen geen bloed meer krijgen, die kan optreden bij infecties van bacteriën.
• Glottische stenose: een vernauwing in de luchtpijp wat kan leiden tot benauwdheid en kortademigheid.

Het is belangrijk om zo snel mogelijk medische hulp te zoeken als je één of meer van deze complicaties ontwikkelt, of als je koorts, kortademigheid, huiduitslag of andere ernstige symptomen ervaart.

Onderzoek en diagnose

Er zijn verschillende manieren waarop een (huis)arts keelpijn kan diagnosticeren, afhankelijk van de specifieke symptomen die je ervaart.

Een van de eerste stappen in de diagnose van keelpijn is een visueel onderzoek van de keel. Hierbij zal de arts je keel bekijken met een tongspatel. De arts kan ook een laryngoscoop gebruiken, een medisch instrument dat wordt gebruikt voor het inspecteren van het strottenhoofd, de larynx.

Een andere manier om keelpijn te diagnosticeren is door middel van laboratoriumtests, zoals een bloedtest of een keelkweek. Deze tests kunnen helpen om de oorzaak van de keelpijn te identificeren, zoals een bacteriële of virale infectie.

In sommige gevallen kan een arts ook een röntgenfoto of een CT-scan van de keel en neus maken, om te controleren of er anatomische afwijkingen zijn die keelpijn kunnen veroorzaken.

Indien nodig kan de arts ook andere onderzoeken zoals een endoscopie of bronchoscopie uitvoeren, om te kijken naar de luchtwegen, de stembanden en andere gebieden van de luchtwegen die kunnen bijdragen aan keelpijn.

Het is belangrijk dat de arts een aantal factoren zoals je medische voorgeschiedenis en symptomen in overweging neemt bij de diagnose, om de juiste diagnose te stellen.

Op basis van de diagnose kan een behandeling worden gestart, die kan variëren van het nemen van paracetamol of ibuprofen voor pijnbestrijding tot het gebruiken van antibiotica of antivirale medicijnen voor infecties, en andere behandelingen die gericht zijn op de oorzaak van de keelpijn.

Behandeling van keelpijn

Een zere keel veroorzaakt door een virus gaat vanzelf over. Hieronder staan zelfzorgmaatregelen die je kunt nemen.

Keelontsteking (streptokokkeninfectie), een minder vaak voorkomend type keelpijn veroorzaakt door bacteriën, vereist mogelijk behandeling met antibiotica om complicaties te voorkomen. Andere, minder vaak voorkomende oorzaken van keelpijn kunnen een meer complexe behandeling vereisen.

Rust en niet roken

Keelpijn is self-limiting en gaat meestal binnen een week vanzelf over. Het is belangrijk extra rust te nemen, zeker als je koorts hebt en je je lamlendig voelt. Geef ook je stem wat meer rust, rook niet en vermijd rokerige ruimtes. Koud drinken of op een waterijsje zuigen worden geadviseerd.

Gorgelen met zout water en kamillethee

Gorgelen met zout water kan ook verlichting van de klachten (keelpijn) bieden. Speciale zuigtabletten tegen beginnende keelpijn bieden tijdelijke verlichting van de pijnklachten, maar de werkzame bestanddelen in deze tabletten hebben weinig of geen effect tegen virussen. Een dropje kan ook helpen, omdat hiermee de speekselproductie bevordert wordt.

Veel drinken

Drink bij voorkeur zo’n twee liter per dag, bij voorkeur water of ongezoete thee.

Vermijden van irriterende stoffen

Vermijden van irriterende stoffen zoals sigarettenrook, chemicaliën, en stof kan helpen bij het verminderen of voorkomen van keelpijn.

Gebruik van een luchtbevochtiger

In droge kamers kan een luchtbevochtiger helpen om de keel en luchtwegen te hydrateren en irritatie te verminderen.

Plantengeneeskunde

Salie

Als het slijmvlies van de keel ontstoken is, kan thee met bijvoorbeeld salie een rustgevend effect hebben. Salie kan ingezet worden tegen klachten van de luchtweg. Het is desinfecterend en ontstekingsremmend.

Kamille

De hele dag door thee met honing werkt ook verzachtend voor de keel. Bovendien beschikt honing over bacterieremmende eigenschappen. Tot slot zij opgemerkt dat kamille(thee) een licht ontsmettende werking heeft en tevens verzachtend is voor de keel.

Gember

Een thee gemaakt van verse gember helpt ook tegen keelpijn, omdat de wortel ontstekingsremmende middelen bevat.

Koningskaars

De koningskaars is een plant uit de helmkruidfamilie. De bloemen van de koningskaars zijn effectief tegen verschillende verkoudheidsverschijnselen, vooral keelpijn. Door zijn aangename smaak en milde werking is de medicinale plant ook geschikt voor kinderen.

Verbena

Verbena (ijzerhard) beschikt over milde antibacteriële en ontstekingsremmende eigenschappen. Bij keelpijn met dit aftreksel gorgelen.

Tijm

Veel hoestsiropen bevatten tijm. Dat is eigenlijk helemaal niet zo gek, want tijm lost slijm in je luchtwegen op en het is een effectief antiseptisch kruid bij keelpijn. Een thee gemaakt van tijm heeft een krampstillend effect op de bronchiën, bevordert het oplossen slijm en werkt ontstekingsremmend. Je kunt eerst even met de thee gorgelen en deze dan doorslikken

Smalle weegbree

Smalle weegbree helpt bij verkoudheid en keelpijn. Een thee gemaakt van weegbreebladeren heeft ontstekingsremmende en bacteriedodende effecten, stimuleert het immuunsysteem en remt ook de drang om te hoesten. De thee is een goede remedie tegen keelpijn.

Medicijnen

Pijnstillers

Je kunt ook pijnstilling toepassen met paracetamol. Dit middel werkt zowel pijnstillend als koortsverlagend.

Antibiotica

Soms kan een behandeling met antibiotica zinvol zijn bij een bacteriële infectie.

Virusremmers

Soms kan een arts antivirale medicijnen voorschrijven bij griep. Virusremmers hebben echter nauwelijks effect bij mensen die verder gezond zijn. Deze middelen worden alleen overwogen bij zeer kwetsbare patiënten. Dit zijn mensen die weinig afweer hebben en die een hoog risico hebben op complicaties bij griep. Bijvoorbeeld mensen met hiv, mensen die medicijnen gebruiken die de afweer verlagen of COPD-patiënten die afhankelijk zijn van zuurstoftoediening.¹Thuisarts. Antivirale middelen bij griep. https://www.thuisarts.nl/nieuws/antivirale-middelen-bij-griep (ingezien op 11-1-2023)

Mucinex of andere slijmoplossende medicijnen kunnen helpen om opgehoopt slijm in de keel te verminderen.

Chirurgische ingreep

In sommige gevallen kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn. Bijvoorbeeld wanneer je last hebt van (chronisch) ontstoken amandelen. Dan kan het soms verstandig zijn deze te verwijderen.

Prognose

De prognose voor keelpijn varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Over het algemeen is keelpijn een relatief onschuldige aandoening die binnen enkele dagen tot een week kan verdwijnen.

Virale infecties zoals verkoudheid of griep, die vaak de oorzaak van keelpijn zijn, hebben meestal een goede prognose en verdwijnen vanzelf zonder behandeling. Bacteriële infecties, zoals streptokokken keelontsteking (streptokokkenfaryngitis), vereisten wel behandeling met antibiotica, maar de prognose is over het algemeen goed als de infectie op tijd behandeld wordt.

In sommige gevallen, keelpijn kan het gevolg zijn van een onderliggend medisch probleem, zoals reflux of slaapapneu. Dit laatste kan leiden tot keelpijn bij wakker worden. De prognose van keelpijn is dan afhankelijk van de specifieke aandoening en de ernst ervan en de ingezette behandeling.

Sommige mensen hebben echter chronische keelpijn die kan duren en kan terugkerend zijn. Dit kan worden veroorzaakt door aandoeningen zoals allergieën, rokershoest, of laryngitis, of door blootstelling aan irriterende stoffen of een gebrek aan vocht in de lucht.

Als je keelpijn niet binnen een redelijke tijd verdwijnt of als je last hebt van andere symptomen waar je bezorgd over bent, neem dan contact op met je huisarts voor een diagnose en behandelingsadvies.

Over het algemeen is voldoende rust, voldoende drinken, niet roken, en een gezonde leefstijl essentieel om te helpen bij het herstellen van keelpijn. Indien nodig kan een arts ook medicijnen voorschrijven om symptomen te verlichten en de oorzaak van keelpijn aan te pakken.

Preventie

Aangezien een verkoudheid vaak de oorzaak is van een zere keel, is het belangrijk om te voorkomen dat je besmet wordt met een verkoudheidsvirus. Dat betekent allereerst dat je moet zorgen voor een sterk immuunsysteem middels gezonde en evenwichtige voeding, regelmatige lichaamsbeweging en voldoende slaap Daarnaast moet je zorgen voor goede luchtbevochtiging in ruimtes en voldoende ventilatie.

Aan de andere kant kun je een zere keel voorkomen als virale ziekteverwekkers niet eens de kans krijgen je lichaam binnen te dringen. Oppervlakken waardoor het meest waarschijnlijk infecties met verkoudheidsvirussen en andere ziekteverwekkers zich kunnen verspreiden zijn contactoppervlakken die vaak worden aangeraakt zoals zakdoeken, deurklinken, kranen, toetsen van apparaten, telefoons, mobiele apparaten, toetsenborden, afstandsbedieningen, etc. Vermijd het om deze aan te raken. Aangezien dit niet altijd mogelijk is, dien je voor voldoende handhygiëne te zorgen na contact met bijvoorbeeld een deurklink van een openbaar toilet door je handen te ontdoen van de ziekteverwekkers.

Maar ook voldoende vocht voor de slijmvliezen (veel drinken) en warmte (sjaal om de nek) kunnen helpen de virussen in toom te houden en keelpijn te voorkomen.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over keelpijn. Of tips geven over wat te doen als je last hebt van keelpijn bij slikken. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.