Zwarte komijn: gezond en geneeskrachtig

Last Updated on 26 februari 2023 by M.G. Sulman

Zwarte komijn (Latijn: Nigella sativa) is een klein zwart zaadje dat afkomstig is van een bloeiende plant uit de ranonkelfamilie. De plant komt van nature voor in Zuidwest-Azië en de Middellandse Zee, en het groeit thans in heel India, het Midden-Oosten en Europa. Zwarte komijn wordt al eeuwenlang in de kruidengeneeskunde gebruikt ter behandeling van bepaalde gezondheidsproblemen, waaronder astma, bronchitis en ontstekingen. Het wordt ook al lang gebruikt als specerij en als conserveermiddel voor levensmiddelen.

Zaden van de zwarte komijn
Zaden van de zwarte komijn / Bron: Wikimedia Commons

Wat is zwarte komijn?

Nigella sativa (N. sativa), die behoort tot de ranonkelfamilie, is een veelgebruikte medicinale plant over de hele wereld. De zaden en olie worden gebruikt bij de behandeling van verschillende ziekten. Er zijn verschillende onderzoeken naar zwarte komijn uitgevoerd en er is een brede waaier aan farmacologische werkingen vastgesteld.1Tavakkoli, A., Ahmadi, A., Razavi, B. M., & Hosseinzadeh, H. (2017). Black Seed (Nigella Sativa) and its Constituent Thymoquinone as an Antidote or a Protective Agent Against Natural or Chemical Toxicities. Iranian journal of pharmaceutical research : IJPR16(Suppl), 2–23.

Een deel van het bestaande onderzoek suggereert dat het zaad veelbelovend is voor de behandeling en/of preventie van astma, hoge bloeddruk en bepaalde vormen van kanker. Aangenomen wordt dat dit te danken is aan thymoquinone. Dit is een fytochemische verbinding die specifiek wordt aangetroffen in deze plant. Zwarte komijnolie-extract heeft ontstekingsremmende, hoeststillende, antihypertensieve, antidiabetische, antibacteriële en kankerbestrijdende eigenschappen.

Andere benamingen

Zwarte komijn (in het Latijn: Nigella sativa) staat ook bekend als nootmuskaatbloem, nigella, zwart uienzaad en kalonji.

Hoe smaakt zwarte komijn?

Zwarte komijn heeft een unieke en aromatische smaak die moeilijk te vergelijken is met andere kruiden. Het kruid heeft een nootachtige en licht pittige smaak met tonen van kruiden en een licht bittere nasmaak. De smaak is intens en vol, maar niet overweldigend. Het aroma is ook heel bijzonder en kan het beste worden omschreven als aards, warm en licht kruidig.

Wanneer je zwarte komijn proeft, kun je de verschillende lagen van smaken proeven en ruiken. Het begint met een nootachtige, bijna muskusachtige smaak die dan overgaat in een licht pittige en kruidige smaak. De bittere nasmaak voegt een mooie balans toe aan de smaken en geeft een diepte aan het geheel.

Als je nog nooit zwarte komijn hebt geproefd, is het zeker de moeite waard om het eens te proberen en te ervaren hoe deze kruiden de smaak van gerechten kunnen verrijken en versterken.

’t Gebruik van zwarte komijn

Zwarte komijn wordt al duizenden jaren gebruikt in de keuken en als geneeskrachtig kruid. Het heeft een sterke smaak en wordt vaak gebruikt in Noord-Afrikaanse en Indiase gerechten. In de kruidengeneeskunde wordt zwarte komijn gebruikt om verschillende aandoeningen te behandelen, waaronder astma, allergieën en hoge bloeddruk.

Zwarte komijn is gezond en geneeskrachtig

Onderzoek laat zien dat zwarte komijn een medicinale plant is met veel gezondheidsvoordelen.

Astma en allergische rhinitis

Zwarte komijn is een specerij en een traditioneel kruidengeneesmiddel dat wordt gebruikt bij verschillende ziekten, waaronder astma bronchiale, vaak kortweg astma genoemd. Er is in 2017 een review geweest om de onderzoeken te beoordelen naar het medicinale gebruik van zwarte komijn. Vaak zijn deze onderzoeken echter klein en wordt slecht gedefinieerde preparaten gebruikt. Hoe dan ook, concluderend kan gesteld worden dat zwarte komijn therapeutisch gunstig kan zijn bij het verlichten van luchtwegontsteking en het onder controle houden van astmasymptomen, maar het bewijs blijft schaars en is vaak gebaseerd op slecht beschreven preparaten.2Koshak, A., Koshak, E., & Heinrich, M. (2017). Medicinal benefits of Nigella sativa in bronchial asthma: A literature review. Saudi pharmaceutical journal : SPJ : the official publication of the Saudi Pharmaceutical Society25(8), 1130–1136. https://doi.org/10.1016/j.jsps.2017.07.002

In een studie uit 2011 van een maand werd gekeken naar de invloed van Nigella sativa op allergische rhinitis. Dit is een ontsteking van het neusslijmvlies door een overgevoeligheid voor bepaalde allergenen. In een steekproef van 66 mannen en vrouwen die last hadden van verstopte neus, loopneus en jeukende neus en niezen, verminderde zwarte komijn de symptomen gedurende de eerste twee weken.3Nikakhlagh S, Rahim F, Aryani FH, Syahpoush A, Brougerdnya MG, Saki N. Herbal treatment of allergic rhinitis: the use of Nigella sativa. Am J Otolaryngol. 2011 Sep-Oct;32(5):402-7. doi: 10.1016/j.amjoto.2010.07.019. Epub 2010 Oct 13. PMID: 20947211.

Hoge bloeddruk

Zwarte komijn wordt van oudsher ook toegepast bij hoge bloeddruk. In 2013 werd onderzoek gedaan om de effecten van zwarte komijnolie op de bloeddruk bij gezonde vrijwilligers te onderzoeken.4Fallah Huseini H, Amini M, Mohtashami R, Ghamarchehre ME, Sadeqhi Z, Kianbakht S, Fallah Huseini A. Blood pressure lowering effect of Nigella sativa L. seed oil in healthy volunteers: a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Phytother Res. 2013 Dec;27(12):1849-53. doi: 10.1002/ptr.4944. Epub 2013 Feb 25. PMID: 23436437. In een dubbelblinde, gerandomiseerde studie werden 70 gezonde vrijwilligers in de leeftijd van 34 tot 63 jaar met een systolische bloeddruk van 110 tot 140 mmHg en een diastolische bloeddruk van 60 tot 90 mmHg willekeurig toegewezen om twee keer per dag 2,5 ml N. sativa-olie of een placebo te krijgen. Dit gedurende 8 weken. De systolische en diastolische bloeddruk, body mass index (BMI) en bloedspiegels van aspartaat-transaminase (ASAT), alanine-transaminase (ALAT), alkalische fosfatase, creatinine en bloedureumstikstof (BUN) werden bepaald aan het begin en het einde van het onderzoek.

De resultaten toonden aan dat in de met zwarte komijnolie behandelde groep de systolische en diastolische waarden significant afnamen in vergelijking met de placebogroep. Andere parameters veranderden niet significant in beide groepen. Er werden geen nadelige effecten gemeld. Concluderend kan worden gesteld dat orale dagelijkse toediening van 5 ml N. sativa-olie aan gezonde vrijwilligers gedurende 8 weken de systolische en diastolische bloeddruk verlaagt zonder enige nadelige effecten.

shutterstock_312824303 (kurhan) arts bloeddruk meting patient klein
Bloeddrukmeting door een arts / Bron: Kurhan/Shutterstock.com

Kanker

Hoewel het meeste onderzoek op dieren is gedaan, haalde een recensie uit 2019 eerdere onderzoeken aan naar borstkanker, blaaskanker, baarmoederhalskanker, prostaatkanker en nierkanker, waaruit bleek dat Nigella sativa het potentieel heeft om kanker te bestrijden.5Yimer EM, Tuem KB, Karim A, Ur-rehman N, Anwar F. L. (Black cumin): a promising natural remedy for wide range of illnesses. Evid Based Complement Alternat Med. 2019;2019:1528635. doi:10.1155/2019/1528635 Studies hebben aangetoond dat thymoquinone de vermenigvuldiging van kankercellen remde en in sommige gevallen zelfs kankercellen doodde

Cholesterol verlagen

Cholesterol is een vetachtige stof die in je lichaam voorkomt in kleine bolletje. Hoewel je wat cholesterol nodig heebt, kunnen zich grote hoeveelheden in je bloed ophopen en je risico op hart- en vaatziekten verhogen. Zwarte komijn is bijzonder effectief in het verlagen van cholesterol. Zwarte komijnolie heeft een groter effect dan zwarte komijnpoeder. Doch alleen het poeder verhoogde de niveaus van het goede HDL-cholesterol.6Sahebkar A, Beccuti G, Simental-Mendía LE, Nobili V, Bo S. Nigella sativa (black seed) effects on plasma lipid concentrations in humans: A systematic review and meta-analysis of randomized placebo-controlled trials. Pharmacol Res. 2016 Apr;106:37-50. doi: 10.1016/j.phrs.2016.02.008. Epub 2016 Feb 10. PMID: 26875640.

Het reguleren van de bloedsuikerspiegel

Een hoge bloedsuikerspiegel kan veel klachten veroorzaken, waaronder verhoogde dorst, onbedoeld gewichtsverlies, vermoeidheid en concentratieproblemen. Als het op de lange termijn niet wordt gecontroleerd, kan een hoge bloedsuikerspiegel leiden tot nog ernstigere gevolgen, zoals zenuwschade, veranderingen in het gezichtsvermogen (doordat de kleine bloedvaten in je ogenbeschadigd kunnen raken) en langzame wondgenezing. Er zijn aanwijzingen dat zwarte komijn kan helpen de bloedsuikerspiegel stabiel te houden.7Daryabeygi-Khotbehsara R, Golzarand M, Ghaffari MP, Djafarian K. Nigella sativa improves glucose homeostasis and serum lipids in type 2 diabetes: A systematic review and meta-analysis. Complement Ther Med. 2017 Dec;35:6-13. doi: 10.1016/j.ctim.2017.08.016. Epub 2017 Aug 30. PMID: 29154069.

Het voorkomen van een maagzweer

Een maagzweer duidt op een wondje in je maag of in het eerste stukje darm na de maag. Sommige onderzoeken tonen aan dat zwarte komijn kan helpen het slijmvlies van de maag gezond te houden en de vorming van zweren te voorkomen.8Bukhari MH, Khalil J, Qamar S, Qamar Z, Zahid M, Ansari N, Bakhshi IM. Comparative gastroprotective effects of natural honey, Nigella sativa and cimetidine against acetylsalicylic acid induced gastric ulcer in albino rats. J Coll Physicians Surg Pak. 2011 Mar;21(3):151-6. PMID: 21419021. Houd er rekening mee dat het huidige onderzoek (anno 2023) zich beperkt tot dierstudies. Verder onderzoek is nodig om te bepalen hoe zwarte komijn de ontwikkeling van maagzweren bij mensen kan beïnvloeden.

Zaden van de zwarte komijn
Zaden van de zwarte komijn / Bron: Wikimedia Commons

Infecties

Zwart komijn is een krachtig antimicrobieel middel dat bacteriën, parasieten, schimmels en zelfs virussen kan bestrijden. Het heeft zelfs een werking aangetoond tegen methicilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA), welke bekend staat als de ‘ziekenhuisbacterie’ omdat hij, vooral in ziekenhuizen, epidemieën veroorzaakt.9Forouzanfar F, Bazzaz BS, Hosseinzadeh H. Black cumin (Nigella sativa) and its constituent (thymoquinone): a review on antimicrobial effects. Iran J Basic Med Sci. 2014 Dec;17(12):929-38. PMID: 25859296; PMCID: PMC4387228.

Zwarte komijn vermindert zelfs de virale belasting en verbetert andere markers bij patiënten met hepatitis C.10Barakat EM, El Wakeel LM, Hagag RS. Effects of Nigella sativa on outcome of hepatitis C in Egypt. World J Gastroenterol. 2013 Apr 28;19(16):2529-36. doi: 10.3748/wjg.v19.i16.2529. PMID: 23674855; PMCID: PMC3646144.

Pijn

Zwarte komijnzaadolie die op de huid wordt aangebracht, is beter dan matige dosering van orale paracetamol bij het verminderen van pijn door artrose van de knie, zo blijkt uit onderzoek.11Kooshki A, Forouzan R, Rakhshani MH, Mohammadi M. Effect of Topical Application of Nigella Sativa Oil and Oral Acetaminophen on Pain in Elderly with Knee Osteoarthritis: A Crossover Clinical Trial. Electron Physician. 2016 Nov 25;8(11):3193-3197. doi: 10.19082/3193. PMID: 28344755; PMCID: PMC5358924. Volgens dierstudies heeft orale zwarte komijnzaadolie ook algemene pijnstillende effecten.12Bashir MU, Qureshi HJ. Analgesic effect of Nigella sativa seeds extract on experimentally induced pain in albino mice. J Coll Physicians Surg Pak. 2010 Jul;20(7):464-7. PMID: 20642947.

Zwarte komijn
Zwarte komijn / Bron: Wikimedia Commons

Zaad of olie

In klinische onderzoeken bij mensen zijn doseringen van 1-3 gram zwart komijnzaadpoeder (oraal) tot 12 maanden gebruikt. Gebruik ervan voor de duur van 2 maanden wordt aanbevolen voordat je cholesterol of bloedglucose wordt gecontroleerd. Zwarte komijnzaadolie wordt oraal gebruikt gedurende maximaal 8 weken voor therapeutische effecten. Topisch gebruik, bijvoorbeeld voor knieartrose, omvatte driemaal daags 1 ml plaatselijk aangebracht. Zwarte komijnolie bestaat voor 80% uit gezonde vetzuren en bevat meer dan 100 fytonutriënten.

Recept

Zwarte komijn is een veel gebruikt keukenkruid in het Midden-Oosten en India. Het heeft een nootachtige smaak en wordt vaak gebruikt om smaak te geven aan brood, curry’s en salades.

Geroosterde kikkererwten met zwarte komijn

Ingrediënten:

  • 1 blikje kikkererwten (400 gram)
    2 eetlepels olijfolie
    1 theelepel zwarte komijn
    1/2 theelepel paprikapoeder
    Zout en peper naar smaak

Bereidingswijze:

  • Verwarm de oven voor op 200 graden Celsius.
  • Laat de kikkererwten uitlekken en spoel ze af onder koud water. Dep ze droog met een keukenpapier.
  • Meng de kikkererwten in een kom met olijfolie, zwarte komijn, paprikapoeder, zout en peper.
  • Zorg ervoor dat alle kikkererwten gelijkmatig bedekt zijn met het kruidenmengsel.
  • Verdeel de kikkererwten over een met bakpapier beklede bakplaat en rooster ze gedurende 20-25 minuten in de voorverwarmde oven, tot ze goudbruin en knapperig zijn.
  • Serveer de geroosterde kikkererwten als gezonde snack of voeg ze toe aan een salade.
Geroosterde kikkererwten / Bron: Pixabay

Video over de gezondheidsvoordelen van zwarte komijn

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over het bereiden van zwarte komijn, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.