Bramen: gezond en vol voedingswaarde en geneeskracht

Last Updated on 28 februari 2023 by M.G. Sulman

Bramen zijn lekker, gezond en vol geneeskracht. Bijkomend voordeel is dat ze caloriearm zijn. 100 gram bevat slechts 44 kilocalorieën. De bessen bevatten weinig suikers en zijn rijk aan vezels. Deze ondersteunen de darmflora en het immuunsysteem. De bladeren van de braamstruik hebben ook veel te bieden: ze kunnen vers of gedroogd worden gebruikt als thee. In de plantengeneeskunde wordt braambladthee gebruikt om koorts, mond- en keelontsteking en diarree te behandelen.

Hoe smaken bramen?

Bramen hebben een zoete, sappige en soms zelfs zure smaak. Bij bramen zijn de grote exemplaren het zoetst en lekkerst. Bovendien smaken door de zon goed gerijpte bramen het lekkerst.

Wanneer kun je bramen plukken?

Strikt genomen valt het plukken van bramen onder stroperij en is het bij wet verboden. In de praktijk wordt wildplukken meestal door de vingers gezien. Zolang het voor eigen gebruik is en je niet meer meeneemt dan een bakje. Dan wordt het gedoogd. De belangrijkste reden dat wildplukken verboden is, is om de natuur te beschermen. De bessen zijn voedsel voor dieren.¹RTL Nieuws. ‘Onschuldig’ bramen plukken kan flinke boete opleveren. https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/1491/onschuldig-bramen-plukken-kan-flinke-boete-opleveren (ingezien op 16-7-2022)

Voedingswaarde van bramen

Vitaminen

Bramen bevatten een aantal vitamines die verschillende functies in het lichaam vervullen:

Provitamine A

Provitamine wil zeggen dat het lichaam deze stoffen zelf kan omzetten in vitaminen. Vitamine A wordt door het lichaam aangemaakt uit provitamine A. Van alle bessen leveren bramen de meeste provitamine A. Het versterkt de ogen en beschermt de slijmvliezen, vooral belangrijk gedurende de wintermaanden.

Vitamine C

In 100 gram bramen zit meer vitamine C dan in een appel van hetzelfde gewicht. Vitamine C is belangrijk voor het immuunsysteem. Slechts één kopje bramen bevat 30,2 milligram vitamine C. Dat is iets minder dan de helft van de dagelijkse aanbevolen waarde. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine C voor mannen en vrouwen vanaf 14 jaar is 75 milligram. Vitamine C is een integraal onderdeel van de collageenvorming in botten, bindweefsel en bloedvaten. Vitamine C kan ook helpen bij:

• wondgenezing
• huidveroudering tegengaan
• verminderen van vrije radicalen (moleculen die vrijkomen door toxines) in het lichaam
• ijzer wordt beter opgenomen door vitamine C
• het verkorten van verkoudheid
• scheurbuik voorkomen

Wetenschappers hebben ontdekt dat vitamine C de groei van witte bloedcellen (afweercellen) stimuleert. Dit geldt ook voor de zogenoemde natural killercellen (NK-cellen), die in staat zijn kanker te herkennen en te vernietigen.²Maastricht University. Onderzoek naar rol vitamine C bij kanker. https://www.maastrichtuniversity.nl/nl/nieuws/onderzoek-naar-rol-vitamine-c-bij-kanker (ingezien op 16-7-2022)

Vitamine B1

Vitamine B1 (thiamine) speelt een belangrijke rol bij de stofwisseling van koolhydraten. Het is eveneens belangrijk voor de zenuwen, het hart en de spieren.

Vitamine B2

Vitamine B2 (riboflavine) is nodig in de stofwisseling om energie op te wekken. Deze vitamine is onmisbaar voor de energievoorziening van het lichaam.

Vitamine B3

Vitamine B3 (niacine) is volgens het Voedingscentrum belangrijk voor de energievoorziening van het lichaam en de aanmaak van vetzuren. Het kan cholesterol verlagen, gewrichtsontsteking verlichten en de hersenfunctie ondersteunen.

Vitamine B6

Vitamine B6 (pyridoxine) is onderdeel van het vitamine B-complex. Deze vitamine heeft verschillende taken, waaronder bloedvorming, de productie van neurotransmitters in de hersenen en de stofwisseling. Het kan zelfs je stemming verbeteren. Bovendien heeft het vermoedelijk beschermende effecten tegen kanker en reuma.

Vitamine E

Vitamine E beschermt als antioxidant de celmembranen tegen vrije radicalen en is belangrijk voor het immuunsysteem, de bloedstolling en het onder controle brengen van ontstekingsreacties.

Vitamine K

Vitamine K is de reden waarom je niet hevig bloedt als je jezelf snijdt: het helpt om je bloed te laten stollen. Het speelt ook een rol bij het botmetabolisme. Vitamine K-tekort kan leiden tot dunnere botten en botbreuken. Een tekort kan gemakkelijk blauwe plekken, hevige menstruatiebloedingen en bloed in de ontlasting of in de urine veroorzaken.

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) voor vitamine K is vastgesteld op 90 microgram (μg) vrouwen en op 120 microgram1 voor mannen. Slechts één kopje rauwe bramen levert zonder 30 microgram op.

Mineralen

In vogelvlucht

Bramen bevatten onder meer de mineralen calcium, kalium en magnesium, evenals ijzer en mangaan.

Mangaan

Je hoort niet zoveel over mangaan als over andere mineralen, maar het is van vitaal belang voor een gezonde botontwikkeling en een gezond immuunsysteem. Het helpt je lichaam ook om koolhydraten, aminozuren en cholesterol te metaboliseren.

Net als vitamine C speelt mangaan een belangrijke bij de vorming van collageen. Het enzym dat mangaan helpt om collageen te vormen, prolidase, helpt ook wonden goed te genezen.

Mangaan kan osteoporose (botontkalking) helpen voorkomen, de bloedsuikerspiegel onder controle houden en epileptische aanvallen verminderen.

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid mangaan is voor een volwassene vastgesteld op 5 milligram. Een kopje bramen bevat circa 0,9 milligram mangaan. Houd er echter rekening mee dat te veel mangaan giftig kan zijn.  De maximum inname ligt op 11 milligram. De kans is echter zeer klein dat je te veel mangaan via je voedsel binnenkrijgt. Tenzij je een aandoening hebt die voorkomt dat je lichaam overtollig mangaan verwijdert, zoals chronische leverziekte of bloedarmoede.

Anthocyanen

Anthocyanen zijn de pigmenten die bramen hun donkere kleur geven. Ze beschermen de cellen tegen oxidatieve schade van vrije radicalen.

Vezels

Bramen bevatten veel vezels. Een vezelrijk dieet heeft onder meer de volgende voordelen voor je gezondheid:

• cholesterol verlagen
• regelmatige stoelgang bevorderen
• de bloedsuikerspiegel beter onder controle te houden
• je langer een verzadigd gevoel geven na het eten
• brandstof leveren om gezonde darmbacteriën te voeden

Voor zo’n kleine bes bevatten bramen veel vezels. Een kopje bramen bevat bijna 8 gram aan vezels.

Bramen zijn gezond en zitten vol geneeskracht

Antioxidatieve werking

Anthocyaninen zijn pigmenten die planten, groenten en fruit een dieprode, paarse of blauwe kleur geven.  De antioxidatieve eigenschappen ervan helpen bij het vertragen of voorkomen van verschillende stofwisselings- en verouderingsgerelateerde ziekten.

Cholesterolverlagend

De anthocyaninen in de bessen van het geslacht Rubus (waaronder bramen en frambozen) verminderen de oxidatie van LDL-cholesterol (low density lipoprotein) met 50%, wat je risico op atherosclerose en hartziekten verkleint.

Bescherming bieden tegen sommige vormen van kanker

De anthocyaninen in bramen hebben een kankerremmende werking. Vooral wat betreft de vorming van borstkanker, maagkanker, darmkanker en longkanker.

Voorkomt tandvleesontstekingen

Onderzoek naar bramenextract concludeerde dat het antibacteriële en ontstekingsremmende eigenschappen heeft die tandvleesontsteking kan helpen voorkomen of behandelen

Ondersteunt sterke botten

Bramen leveren een belangrijk deel van je dagelijkse vitamine K-behoefte, die je lichaam gebruikt om bloedplaatjes te maken voor een normale bloedstolling en eiwitten voor gezonde botten. Vitamine K kan osteoporose en osteopenie helpen voorkomen. Osteopenie noemt men het voorstadium van osteoporose. Het mangaan in bramen is ook belangrijk voor de botontwikkeling.

Bevordert de gezondheid van de hersenen

Er zijn ook aanwijzingen dat anthocyaninen de progressie van de ziekte van Alzheimer kan vertragen. Anthocyanine lijkt de toxiciteit van bèta-amyloïde afzettingen in de hersenen te onderdrukken. Dit zijn de verbindingen die neurale paden onderbreken en hersencellen beschadigen, waardoor de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer wordt veroorzaakt.V

Voeding rijk aan anthocyanen helpt bij het vertragen het ouder worden van de hersenen en zorgt voor betere cognitieve functies.

Bramen opnemen in je voedingspatroon

Bramen zijn uiteraard heerlijk uit de hand, maar verwerk ze ook eens in recepten. Bramen kunnen bijvoorbeeld worden opgenomen als onderdeel van een gezond ontbijt.

Je kunt bramen verwerken in een fruitsalade met gewone of Griekse yoghurt. Ook kun je bramen toevoegen aan een bordje havermout. Een andere eenvoudige manier om bramen in een dieet op te nemen, is in fruitsmoothies. Bramen werken goed in smoothies met andere bessen, zoals bosbessen of frambozen, of met appels. Het toevoegen van eiwitpoeder en havermout kan de voedingswaarde verhogen en je helpen om langer een vol gevoel te hebben.

Bramen doen het ook goed in desserts, zoals appel- en bramentaart of appel-bramencrumble. Desserts bevatten echter vaak een hoog suikergehalte, wat afbreuk kan doen aan de vele gezondheidsvoordelen van bramen.

Zijn er nadelen?

Bramen zijn veilig om te eten en het is onwaarschijnlijk dat ze klachten veroorzaken bij mensen die er niet allergisch voor zijn.

Het wordt aanbevolen om hele bramen, of deze nu bevroren of vers zijn, zonder toegevoegde suikers te kiezen. Als je te veel suiker binnenkrijgt, kan dit voor het Diabetesfonds zorgen voor overbelasting van je alvleesklier, overgewicht en diabetes type 2. Voort kan te veel suiker slecht zijn voor je tanden en ook in je hersenen gebeurt het nodige.³Diabetesfonds. Wat doet suiker met je lichaam? https://www.diabetesfonds.nl/minder-suiker/veelgestelde-vragen-over-suiker/wat-doet-suiker-met-je-lichaam (ingezien op 16-7-2022)  gezondheidseffecten kunnen leiden.

Allergie voor bramen

Bramen bevatten verschillende bekende allergenen, hoewel meldingen van echte voedselallergie voor bramen zeldzaam zijn. Bij een allergie voor berkenpollen (bloeiseizoen van april tot en mei) kan er bij bramen een kruisrectie optreden.⁴Voedingscentrum. Voedselovergevoeligheid (allergie en intolerantie). https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/voedselovergevoeligheid.aspx (ingezien 16-7-2022) In dat geval kun je allergiesymptomen krijgen na het eten van het fruit. Symptomen ontwikkelen zich meestal binnen enkele minuten en kunnen zijn:

• tintelingen in je gezicht (in en om de mond)
• zwelling, jeuk en roodheid in en om de mond.
• loopneus
• waterige ogen
• urticaria met bultjes, hevige jeuk en heel soms met pijn
• soms ook angio-oedeem waarbij uitgebreide vochtophopingen kunnen ontstaan

De meeste gevallen zijn relatief mild en gaan vanzelf over. Indien nodig kunnen (vrij verkrijgbare) antihistaminica de symptomen helpen verlichten.

Braambladthee

De geneeskracht van braambladthee

Braambladthee is mild van smaak en heeft een licht fruitig maar bitter profiel. Het toevoegen van honing aan deze thee zal de bitterheid wegnemen. De bramenplant is een goede bron van antioxidanten, vitamine C, tannines en ijzer, wat zorgt voor een geweldige immuunversterkende drank.

Traditioneel wordt deze kruidenthee gebruikt om pijnlijk tandvlees en keelpijn te verzachten, evenals zweren in de mond.  Het kan ook gebruikt worden bij een ontsteking van het maagdarmkanaal.

Recept voor braambladthee

Ingrediënten:

• 1 kopje verse braambladeren (of 1 eetlepel gedroogde braambladeren)
• 4 kopjes water
• Naar keuze: honing of suiker naar smaak

Bereidingswijze:

• Spoel de braambladeren af onder koud water om eventuele vuil of insecten te verwijderen.
• Verhit het water in een pan op middelhoog vuur tot het bijna kookt.
• Voeg de braambladeren toe aan het water en laat het geheel gedurende 5-7 minuten zachtjes sudderen.
• Haal de pan van het vuur en laat de thee nog 5 minuten trekken.
• Gebruik een zeef om de braambladeren uit de thee te halen en giet de thee in kopjes.
• Voeg eventueel honing of suiker naar smaak toe.

Zelf braambladthee maken tijdens de bezettingstijd

Op14 mei 1940 wordt Rotterdam door Duitsers gebombardeerd. Nederland capituleert op 15 mei 1940. Daarna volgen vijf lange, ingrijpende bezettingsjaren. In De Tijd: godsdienstig-staatkundig dagblad d.d. 9 juli 1940 kwam ik het volgende artikel tegen over het proefondervindelijk zelf maken van bramenthee:

Video: bramen plukken en zelf jam maken

Hoe groeien bramen en wat is het verschil tussen een wilde en een tamme braam? Chef Hugo gaat op zoek naar de antwoorden bij teler Bert-Jan. Met een kist vol bramen gaat hij vervolgens aan de slag in de keuken.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.