Reuzenberenklauw herkennen en bestrijden: gevaarlijk mooi en toch geneeskrachtig?

Last Updated on 24 mei 2025 by M.G. Sulman

Je ziet hem van ver al staan: een reus met witte bloemschermen als wolken en een stengel dikker dan je pols. De reuzenberenklauw, met z’n indrukwekkende verschijning, lijkt op het eerste gezicht bijna sprookjesachtig – tot je huid hem aanraakt. Dan verandert hij in een venijnige vijand. Deze plant veroorzaakt namelijk ernstige brandwonden bij zonlicht, en is daarom niet alleen berucht onder natuurliefhebbers, maar ook een heet hangijzer in gemeenten, tuinen en langs sloten. Toch zit er achter dit monster met de zonneval een verrassend verhaal, want zelfs deze beruchte exoot heeft geneeskrachtige trekjes. In dit artikel lees je alles over het herkennen, vermijden, bestrijden én – jawel – begrijpen van deze fascinerend gevaarlijke plant.

Reuzenberenklauw: mooi, maar levensgevaarlijk

Een reus in het groen

Hij torent boven je uit als een soort groene reus, met bloemschermen zo groot als paraplu’s. De reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum) kan wel 3 tot 5 meter hoog worden en is daarmee een van de meest indrukwekkende planten die je in Nederland kunt tegenkomen. Maar laat je niet misleiden door zijn sierlijke uiterlijk. Deze plant is geen vriend van je huid.

Fyto… wat?

De reuzenberenklauw produceert een sap dat onder invloed van zonlicht een chemische reactie op gang brengt: fytophotodermatitis. Een lastig woord voor iets heel naars. Na contact met het sap en blootstelling aan UV-licht ontstaan er rode plekken, blaren en soms diepe brandwonden. Het kan dagen of zelfs weken duren voordat je huid weer enigszins tot rust komt. In sommige gevallen blijven er littekens achter.

Waarom staat hij dan overal?

Goede vraag. De plant is ooit als sierplant ingevoerd uit de Kaukasus vanwege zijn spectaculaire uiterlijk. Maar hij bleek al snel een ware kolonisator. Langs wegen, rivieren en in natuurgebieden verdringt hij in rap tempo inheemse planten. En doordat hij zoveel zaden produceert, is bestrijding geen makkie. Ondertussen vormt hij een groeiend risico voor kinderen, wandelaars, honden en wie maar in zijn buurt komt.

Zo herken je de reuzenberenklauw

Een imposant silhouet

De reuzenberenklauw is moeilijk te missen. Hij steekt vaak met kop en schouders boven andere planten uit – soms zelfs boven mensen. De stengel is dik, gegroefd en vaak paars gespikkeld. De plant kan uitgroeien tot wel 3 à 5 meter hoog, en dat alleen al zou alarmbellen moeten laten rinkelen. Hij is de Hulk onder de schermbloemigen.

Bloemschermen zo groot als een bijzettafeltje

De bloemen staan in grote, platte schermen die wel 50 centimeter tot 1 meter breed kunnen zijn. Elk scherm bestaat uit honderden kleine witte bloempjes. Het ziet er onschuldig uit, bijna feestelijk – maar vergis je niet: dit is het gezicht van een brandwond in wording. De bloeitijd ligt meestal tussen juni en augustus.

Gigantisch blad met scherpe randen

De bladeren zijn reusachtig, vaak tot 1,5 meter breed, diep ingesneden en scherp getand. Ze kunnen wat lijken op die van de gewone berenklauw, maar dan drie keer zo groot. Ook hier geldt: hoe groter en woester het blad, hoe voorzichtiger je moet zijn.

Let op: verwarring met gewone berenklauw en anderen

De gewone berenklauw (Heracleum sphondylium) komt veel voor in Nederland en is een stuk minder gevaarlijk. Die wordt zelden hoger dan 1,5 meter, heeft zachtere bladstructuren en kleinere bloemschermen. Andere lookalikes zijn de Engelwortel, fluitenkruid en soms zelfs pastinaak in bloei. Twijfel je? Dan geldt het motto: niet aanraken is altijd veilig.

Eén fout en je huid weet het

Wat reuzenberenklauw écht verraderlijk maakt, is dat de brandwonden vaak pas uren later opkomen. Je merkt dus niet meteen dat je iets hebt aangeraakt. Kinderen, honden en nietsvermoedende voorbijgangers zijn zo snel slachtoffer. Herkenning is daarom je eerste en beste verdediging.

De risico’s: fytophotodermatitis op de loer

Wat gebeurt er met je huid?

Zodra het sap van de reuzenberenklauw je huid raakt, en je huid daarna wordt blootgesteld aan zonlicht, begint de ellende. De plant bevat furocumarines – stoffen die je huid extreem gevoelig maken voor UV-straling. Dit leidt tot een nare chemische reactie: fytophotodermatitis. De eerste symptomen lijken op een zonnesteek op je arm of been, maar dan feller en pijnlijker.

Van rode plek naar blaar

Binnen 24 uur kan de huid rood worden, gaan zwellen en blaren vormen. Soms jeukt het, soms brandt het als vuur. In heftige gevallen ontstaan er diepe brandwonden die dagen tot weken kunnen aanhouden. En het venijn? Dat zit in de nasleep: sommige mensen houden er littekens of blijvende pigmentvlekken aan over.

Waar moet je extra op letten?

De reuzenberenklauw is extra verraderlijk omdat het sap niet altijd zichtbaar is. Een tak afbreken, erdoorheen lopen met blote benen of een kind dat erin speelt – dat is vaak al genoeg. En pas op bij maaien, snoeien of het uittrekken van jonge planten: dan komt er extra veel sap vrij, en wordt het risico alleen maar groter.

Wat moet je doen bij contact?

Paniek? Niet nodig – maar snel handelen is cruciaal.

• Spoel de huid direct af met lauw water en zeep.

• Blijf uit de zon – het liefst minstens 48 uur.

• Bedek de plek met kleding of een verband om verdere UV-blootstelling te voorkomen.

• Bij klachten zoals zwelling, blaren of pijn: raadpleeg een huisarts.

Bij oogcontact of inname? Meteen naar de spoedeisende hulp. Geen discussie.

Reuzenberenklauw bestrijden: zo pak je het veilig aan

Bescherm jezelf als een pro

Voor je de strijd aangaat: dit is geen klusje voor op teenslippers. Draag altijd dikke handschoenen, een veiligheidsbril, lange mouwen, lange broek en gesloten schoenen. En ja, ook bij kleine exemplaren. Het sap kan op je huid spatten, maar óók op je kleding doordringen bij intensief contact. Zorg dat je alles direct na afloop wast.

Wanneer en hoe kun je hem verwijderen?

Het beste moment om de reuzenberenklauw te lijf te gaan is in het voorjaar, als hij net begint uit te lopen. De plant is dan nog beheersbaar en heeft minder reserves opgebouwd in zijn wortels.
Er zijn grofweg drie methodes:

• Uitsteken met een scherpe spa, waarbij je de penwortel minstens 15 cm onder de grond afsnijdt.

• Afmaaien, gevolgd door herhaald maaien elke 2 à 3 weken om hergroei te ontmoedigen.

• Afdekken met zwart plastic om het licht weg te nemen – vooral effectief bij jonge begroeiing.

Let op: één keer verwijderen is zelden genoeg. Deze reus is taai en komt vaak terug als een slechte gewoonte.

Zaad? Voorkom verspreiding!

Als de plant al in bloei staat, snijd dan de bloemschermen af vóór ze zaad zetten. Doe dit met uiterste voorzichtigheid en beschermende kleding. Gooi bloemschermen en wortels niet op de composthoop, maar voer ze af als restafval of volgens gemeentelijk beleid.

Meldplicht of niet?

In Nederland is de reuzenberenklauw een invasieve exoot, en sommige gemeenten hanteren een meldplicht als je hem aantreft in het wild. Kijk op de website van je gemeente of natuurorganisatie. Ook waarschuwingsborden in natuurgebieden zijn geen overbodige luxe – dus als je er eentje spot: meld het!

Geneeskracht? een verrassende kant van de reuzenberenklauw

Volksgeneeskunde uit de Kaukasus

Het klinkt bijna ongelooflijk: in zijn oorspronkelijke leefgebied – de Kaukasus – wordt de reuzenberenklauw al eeuwenlang gebruikt in de volksgeneeskunde. Traditionele genezers pasten extracten van jonge bladeren en zaden toe bij spijsverteringsklachten, nervositeit en zelfs epileptische aanvallen. De plant behoort immers tot de schermbloemigen – net als venkel, dille en engelwortel, die allemaal bekend staan om hun medicinale toepassingen.

Fytotherapie: de scheidslijn tussen gif en medicijn

In de moderne fytotherapie zijn er onderzoekers die bepaalde stoffen uit de reuzenberenklauw bestuderen, met name furocumarines. Ironisch genoeg zijn dit dezelfde stoffen die je huid kunnen verbranden, maar die in lage doses ook antibacteriële en ontstekingsremmende eigenschappen lijken te hebben. Het is een schoolvoorbeeld van Paracelsus’ beroemde uitspraak: “Alle dingen zijn gif, en niets is zonder gif; alleen de dosis maakt dat iets geen gif is.”

Niet zelf mee gaan experimenteren

Laat dit duidelijk zijn: probeer het niet zelf thuis. Alle geneeskrachtige claims zijn historisch of experimenteel van aard. Het risico op ernstige huidreacties is reëel en groot. Gebruik van deze plant zonder medische begeleiding is simpelweg onverstandig. Geniet dus liever van deze weetjes als boeiende plantenfeitjes, en laat de reuzenberenklauw in je tuin of langs het pad vooral voor wat hij is: een imposante maar risicovolle krachtpatser.

Wat zegt de wet over de reuzenberenklauw?

Een officiële invasieve exoot

Sinds 2016 staat de reuzenberenklauw op de Unielijst van invasieve exoten van de Europese Unie. Dat betekent: deze plant vormt een bedreiging voor de biodiversiteit, volksgezondheid en economie – en lidstaten zijn verplicht om zijn verspreiding actief tegen te gaan. Je mag hem dus niet kweken, verhandelen, telen of bewust laten groeien.

Mag je hem in je tuin laten staan?

Officieel: nee. Als je de reuzenberenklauw aantreft op je eigen terrein, dan ben je als eigenaar zelf verantwoordelijk voor verwijdering of beheersing. Gemeenten mogen je hierop aanspreken, en in sommige gevallen zelfs handhaven. Vooral als er sprake is van risico voor de openbare ruimte of spelende kinderen.

Wat doet de overheid?

Veel gemeenten voeren actief beleid tegen deze plant. Denk aan periodieke maaibeurten, communicatiecampagnes, en samenwerking met natuurorganisaties en vrijwilligers. Sommige plekken zijn zelfs voorzien van waarschuwingsborden of linten, zodat je de plant herkent én vermijdt. Bij sommige gemeenten of provincies kun je meldingen doorgeven als je hem in het wild tegenkomt.

Wat moet je als wandelaar of buurtbewoner doen?

Zie je reuzenberenklauw in een speeltuin, berm of langs een veelgebruikte wandelroute? Melden helpt! Check de website van je gemeente. Samen weten en voorkomen is in dit geval écht beter dan genezen.

Veelgestelde vragen over de reuzenberenklauw

Wat moet ik doen als ik de plant heb aangeraakt?

Spoel je huid direct af met lauw water en zeep – en vermijd de zon minstens 48 uur. Bedek de plek met kleding of een verband. Blijf je last houden of ontstaan er blaren? Dan: naar de huisarts.

Hoe snel krijg je klachten na aanraking?

Dat varieert. Meestal treden binnen 24 uur roodheid, zwelling en pijn op. Soms pas na enkele dagen. De zon maakt het alleen maar erger, dus schaduw opzoeken is een must.

Is de reuzenberenklauw dodelijk?

Nee, niet dodelijk, maar wél gevaarlijk. Vooral bij kinderen en bij contact met de ogen of slijmvliezen. Inademing van sappen bij het maaien kan ook schadelijk zijn. Ernstige huidbeschadiging is geen uitzondering.

Mag ik hem zelf verwijderen uit het bos of park?

In principe: nee, tenzij je toestemming hebt van de terreinbeheerder of gemeente. De plant is beschermd in de zin dat hij als exoot onder regelgeving valt – niet zomaar zelf uittrekken dus.

Hoe weet ik zeker dat het een reuzenberenklauw is?

Let op de hoogte (tot 5 meter), paars gespikkelde stengel, enorme bladeren en bloemschermen van soms wel een meter breed. Twijfel je? Dan geldt: liever niet aanraken dan verkeerd gegokt.

Kan mijn hond er ook ziek van worden?

Ja. Honden kunnen via hun vacht of bek in contact komen met het sap. Klachten zoals huidirritatie of oogproblemen kunnen ontstaan. Houd ze dus uit de buurt van grote schermbloemige planten.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Heb jij zelf ervaringen met de reuzenberenklauw? Heb je tips voor veilige bestrijding, herkenning in het wild of wil je een waarschuwing delen voor anderen? Laat het gerust weten!

Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt pas nadat ze door de redactie zijn gelezen, om ‘spam’ of ongepaste reacties eruit te filteren. Daardoor kan het soms even duren voordat jouw bijdrage zichtbaar is.