Kamille (Matricaria chamomilla): rust, thee en natuurlijke kracht uit het veld

Last Updated on 20 mei 2025 by M.G. Sulman

Kamille — alleen al het woord klinkt als een zucht van verlichting. Denk aan een dampende kop thee op een regenachtige avond, een warm kompres bij een onrustige huid, of het zachte wiegen van bloemetjes in het hoge gras. Matricaria chamomilla, zoals ze officieel heet, is al eeuwenlang een trouwe metgezel bij stress, slapeloosheid, buikpijn en zelfs hooikoorts. Maar achter haar vriendelijke uiterlijk schuilt een wereld aan werking: van wilde veldbloem tot krachtig huismiddeltje. In dit artikel duiken we in alles wat kamille is — van haar rustgevende eigenschappen tot haar culinaire verrassingen, van herkenning in het wild tot waarschuwingen bij allergie. Kamille is geen hype. Ze is een klassieker. En zoals vaak bij klassiekers: tijdloos, betrouwbaar en verrassend veelzijdig.

Wat is kamille?

Kamille. Zo’n klein bloemetje, maar oh zo krachtig. Met haar fragiele witte bloemblaadjes en zonnig geel hartje lijkt ze haast te roepen: “Rust maar uit.” Maar wie even beter kijkt, ontdekt al snel dat kamille meer is dan een schattige veldbloem. Ze is een oudgediende in de kruidengeneeskunde, een vriendelijk gezicht in de theehoek van elke supermarkt, en voor veel mensen een eerste hulp bij stress, buikpijn of hooikoorts. Maar wát is kamille nou precies?

Een lid van de composietenfamilie

Kamille (Latijn: Matricaria chamomilla) hoort bij de composietenfamilie — net als zonnebloemen en madeliefjes. Ze bloeit van mei tot in de nazomer, en verspreidt daarbij een warme, bijna zoete geur die veel mensen als rustgevend ervaren. In het wild vind je haar langs veldranden, akkers en zandige bermen. Ze houdt van zon, luchtigheid en een beetje ruimte. Kamille groeit vaak op plekken waar je het niet verwacht — tussen straatstenen of midden in een korenveld. Alsof ze wil zeggen: “Hier ben ik. Voor jou.”

Matricaria chamomilla: de échte kamille

De Latijnse naam zegt het al: Matricaria is verwant aan het woord matrix, wat ‘moeder’ betekent. Kamille werd van oudsher gebruikt voor vrouwenkwaaltjes, menstruatiepijn en om baby’s te kalmeren. Er zijn meerdere soorten ‘kamille’ die op elkaar lijken, maar Matricaria chamomilla is de meest onderzochte en gebruikte variant in de fytotherapie. Deze wordt ook wel ‘echte kamille’ of ‘Duitse kamille’ genoemd.

Een belangrijk verschil met valse kamille (Anthemis arvensis) is de geur: echte kamille ruikt aangenaam aromatisch. Snuffel je aan een bloempje en ruik je niks? Grote kans dat je met de verkeerde te maken hebt.

Gecultiveerd of wild?

Kamille wordt op grote schaal geteeld in Europa, vooral voor thee en etherische olie. Maar steeds meer mensen willen de ‘wilde kamille’ terugvinden — puur, onaangetast, zonder kunstmest of bewerking. En ja, die groeit nog steeds gewoon in Nederland en België, al moet je soms goed zoeken. Wildplukken kan, mits je respectvol te werk gaat: laat altijd genoeg staan voor bijen, zaadvorming en de volgende wandelaar.

Korte geschiedenis en volksgeneeskunde

Kamille is geen nieuwkomer. Ze stond al op de kruidenlijstjes van Egyptenaren, Romeinen en middeleeuwse kloosterlingen. Terwijl andere planten kwamen en gingen in de geneeskundige mode, bleef kamille gewoon kamille. Waarom? Omdat ze werkt — zachtjes, vriendelijk en doeltreffend. Ze is de grootmoeder onder de geneeskruiden: wijs, geruststellend en altijd in de buurt als je haar nodig hebt.

Van zonnegodin tot huismiddeltje

In het oude Egypte werd kamille gewijd aan de zonnegod Ra — niet alleen vanwege haar uiterlijk, maar ook omdat ze werd ingezet tegen koorts, ontstekingen en spijsverteringsproblemen. De Romeinen namen haar mee op veldtochten, en in de Middeleeuwen stond ze in vrijwel elke kloostertuin. Monniken gebruikten haar om slapelozen tot rust te brengen en buikpijn te verlichten.

Ook volksgenezers kenden haar kracht. Kamillekompressen bij ontstoken ogen, kamillebadjes bij luieruitslag, kamillethee voor nerveuze maagklachten — ze was een EHBO’tje uit het veld, nog vóór het concept ‘huisarts’ bestond.

Kamille als symbool

In de bloemenleer (de taal van bloemen die in de 19e eeuw populair was) stond kamille symbool voor geduld, kalmte en troost. En terecht. Kamille duwt zich niet op. Ze groeit laag, maar stevig. Ze fluistert, in plaats van te schreeuwen. Ze heeft geen praal nodig, maar geeft haar rust door aan wie het nodig heeft.

Van grootmoeders kastje naar jouw keukenkastje

De afgelopen decennia heeft kamille haar weg gevonden van de kruidenschaal op tafel naar de theezakjes in je keukenkast. Maar of je haar nu plukt langs een bospad of koopt in een biologische winkel, de essentie blijft dezelfde: kamille nodigt je uit om te vertragen. En dat is iets wat in elke tijd, oud of nieuw, hard nodig blijkt te zijn.

Kamille en rustgevende werking

Stress. Slapeloosheid. Een knoop in je maag na een drukke dag. Voor veel mensen is kamillethee het eerste wat ze pakken — niet als wondermiddel, maar als warme geruststelling in een kopje. Maar is dat alleen maar traditie, of zit er meer achter?

Waarom kamille ontspant

Kamille bevat een reeks werkzame stoffen, waarvan apigenine het meest bekend is. Deze flavonoïde bindt zich aan dezelfde receptoren in de hersenen als kalmerende middelen zoals benzodiazepines — maar dan zonder verslaving of sufheid. Resultaat? Je spieren ontspannen, je hartslag vertraagt licht, en je hoofd komt tot rust. Niet door je ‘uit te schakelen’, maar door je zenuwstelsel vriendelijk toe te spreken.

Thee, olie of supplement?

De bekendste vorm is natuurlijk kamillethee. Eén à twee kopjes voor het slapengaan kunnen al merkbaar effect hebben, zeker als je het combineert met een rustige avondroutine. Let op: gebruik verse bloemen of pure gedroogde kamille, en laat de thee minstens 8 minuten trekken voor maximaal effect.

Maar er is meer:

• Etherische kamilleolie kun je gebruiken in een diffuser of een warm bad.

• Kamillecapsules of tincturen worden soms ingezet bij hardnekkige spanning of onrustige darmen.

• Oogkompressen met kamillethee helpen bij geïrriteerde of vermoeide ogen — een oud trucje dat nog steeds werkt.

Slapen als een roos?

Niet iedereen merkt direct effect, en dat is logisch. Kamille werkt mild, cumulatief, en het beste in combinatie met rustgevende gewoontes. Maar veel mensen melden dat ze zich na een paar dagen kamillethee ‘anders’ voelen — alsof het lichaam weer even weet hoe ontspannen aanvoelt. Geen donderwolk meer boven je hoofd, maar een beetje zon door het bladerdak.

Kamille bij hooikoorts en allergieën

Kamille en hooikoorts: het klinkt als een natuurlijke match. Een rustgevende plant die ontstekingsremmend werkt — ideaal bij loopneuzen, jeukogen en niesbuien, toch? Toch is het verhaal genuanceerder. Kamille kan namelijk óf je beste vriend zijn… óf je allergie juist verergeren. Hoe zit dat?

Waarom kamille soms wél werkt

Kamille bevat natuurlijke antihistaminica en ontstekingsremmende stoffen zoals matricine en chamazuleen. Deze helpen bij het kalmeren van slijmvliezen en remmen allergische reacties af. Voor sommige mensen biedt kamillethee daarom daadwerkelijk verlichting bij:

• Jeukende of geïrriteerde ogen

• Loopneus of verstopte neus

• Droge kriebelhoest

• Ontstoken holtes

Zeker als je kamille op tijd begint te gebruiken — bijvoorbeeld een paar weken vóór het hooikoortsseizoen — kun je je lijf helpen om rustiger te reageren op pollen. Denk aan dagelijks een kop kamillethee, stomen met kamille, of een druppeltje kamilleolie in een diffuser.

…en waarom het bij anderen misgaat

Maar: kamille is familie van ambrosia, madeliefjes en andere composieten, planten die vaak kruisallergieën veroorzaken. Heb je daar aanleg voor, dan kan kamille je klachten juist verergeren.
Mogelijke reacties:

• Jeukende huid of uitslag

• Verergerde niesbuien

• Gezwollen lippen of tong

• In zeldzame gevallen zelfs een anafylactische reactie

Daarom geldt: begin voorzichtig. Neem een kleine hoeveelheid, liefst biologisch geteeld en zonder toevoegingen. Reageer je goed? Dan kun je het langzaam opbouwen.

Inwendig of uitwendig?

• Inwendig gebruik (thee of capsules) werkt op het hele systeem, vooral op de slijmvliezen en het immuunsysteem.

• Uitwendig gebruik (bijv. kompressen op de ogen of stoombaden) kan helpen bij lokale irritaties, maar brengt ook meer risico’s op allergische huidreacties met zich mee.

Tip: stomen bij verstopte neus

Een klassiek ‘oma-recept’ dat nog steeds werkt:
Vul een kom met heet water, voeg kamillebloemen toe, hang je hoofd erboven met een handdoek en adem 5–10 minuten diep in. Resultaat? Vrijere luchtwegen en rust in je hoofd.

Kamille en huidklachten

Je huid is je visitekaartje, zeggen ze weleens — maar voor wie worstelt met eczeem, jeuk of puistjes voelt het vaak als een permanent noodgebied. Gelukkig heeft kamille ook hier iets te bieden: geen botte bijl, maar een zacht reinigend briesje. Ze werkt kalmerend, zuiverend en herstellend. Een soort EHBO-bloem voor je huid.

Waarom kamille je huid tot rust brengt

Kamille bevat stoffen als bisabolol en chamazuleen, die ontstekingsremmend, antibacterieel én jeukstillend werken. Ze verminderen roodheid, verzachten huidirritatie en helpen bij herstel van de beschadigde huidbarrière. En dat zonder de bijwerkingen van veel zwaardere middeltjes.

Het is geen wonder dat je kamille terugvindt in zalfjes, lotions, babydoekjes, scheergels en aftersun.

Toepassingen bij veelvoorkomende huidproblemen

Eczeem en allergische huidreacties
Kamillecrème of een kamillebad kan de jeuk verlichten en roodheid doen afnemen. Vooral bij mild eczeem of droge plekken zie je snel verbetering.

Acne en onzuiverheden
Kamille reinigt zacht en remt ontstekingen. Je kunt een kamille-infuus gebruiken als gezichtstonic, of stomen om je poriën te openen.

Wondjes, schaafplekjes en insectenbeten
Een kamillekompres of zalf verzacht de pijn, werkt antibacterieel en bevordert genezing — perfect voor kinderen of gevoelige huidtypes.

Zo gebruik je kamille veilig op je huid

• Kamillekompres: maak sterke thee van kamille, laat afkoelen, doordrenk een doekje en leg het op de aangedane plek.

• Kamillebad: voeg een handjevol kamillebloemen of een liter sterke kamillethee toe aan het badwater.

• Kamilleolie: verdun etherische olie met een draagolie (zoals jojoba of amandel) voor massages of als kalmerende huidolie.

Let op bij allergieën

Kamille is zacht, maar niet voor iedereen. Bij sommige mensen (vooral met een allergie voor madeliefjesfamilie) kan het juist irritatie veroorzaken. Test bij twijfel eerst een klein beetje op je onderarm.

Kamille en spijsvertering

Een opgeblazen gevoel, steken in je buik of een darmen-die-doen-wat-ze-willen-dag? Kamille is al eeuwenlang een vertrouwde bondgenoot bij buikklachten. Niet spectaculair, niet luidruchtig, maar stil, vriendelijk en vooral: effectief. Ze kalmeert, ontspant en helpt je buik weer in balans komen — van baby tot bejaarde.

Waarom kamille goed is voor je buik

De magie zit in haar ontspannende werking op de gladde spieren van maag en darmen. Kamille remt spasmen, vermindert gasvorming en gaat lichte ontstekingen tegen. Geen wonder dat je haar terugvindt in bijna elk traditioneel ‘buiktheetje’. Ze helpt onder andere bij:

• Buikpijn en krampen

• Opgeblazen gevoel

• Misselijkheid

• Winderigheid

• Prikkelbare darm

En het mooie? Ze doet dit zonder de bijwerkingen van zware medicatie.

Baby’s met krampjes? Kamille helpt vaak wél

Kleine baby, grote buikpijn — ouders weten hoe heftig dat kan zijn. Kamille wordt in veel natuurlijke babyproducten verwerkt, en sommige moeders zweren bij een verdund kamillewater voor hun baby’s bij koliek of doorkomende tandjes. Let op: altijd eerst overleggen met een arts of verloskundige, en nooit pure kamillethee geven aan een baby zonder advies.

Zo zet je kamille slim in voor je spijsvertering

• Na de maaltijd: een kopje kamillethee bevordert de spijsvertering en voorkomt dat ‘volle gevoel’.

• Bij spanning op de maag: kamille kalmeert niet alleen je hoofd, maar ook je maagwand. Perfect bij stress-maagklachten.

• Bij voedselvergiftiging of misselijkheid: kamille helpt de maag tot rust te brengen en werkt licht ontsmettend.

Thee, tinctuur of capsules?

• Thee is het bekendst en werkt snel bij lichte klachten.

• Tinctuur (alcoholoplossing van kamille-extract) is handiger bij acute situaties, zoals reisziekte of heftige misselijkheid.

• Capsules zijn een uitkomst als je geen fan bent van de smaak of hogere dosering nodig hebt.

Kamille in de keuken

Bij kamille denken de meesten aan thee. Maar wist je dat je dit bescheiden bloemetje ook in siroop, desserts en zelfs hartige gerechten kunt verwerken? Kamille heeft een zacht bloemig aroma met een zweem van appel — niet voor niets heet ze in sommige talen ook ‘apple herb’. Ze geeft rust, maar ook smaak. Subtiel. Fris. Verrassend.

Kamillethee: vers, gedroogd of zakje?

De klassieker is natuurlijk thee, maar hoe je die maakt, maakt uit.

• Verse kamillebloemen: Pluk ze in de vroege ochtend en gebruik direct. Een handvol in een mok, kokend water erover, 8 minuten trekken.

• Gedroogde kamille: Bewaar in een luchtdicht potje. Gebruik 1 eetlepel per kop thee.

• Theezakjes: Makkelijk, maar vaak minder krachtig. Check het etiket op pure Matricaria chamomilla en geen toevoegingen.

Voor hooikoortsklachten, buikpijn of stress werkt thee het beste als je ‘m dagelijks drinkt, bij voorkeur op een rustig moment.

Kamille-siroop en honing

Zin in iets bijzonders?

Kamillethee-siroop
– Kook een sterke kamillethee
– Voeg honing en citroensap toe
– Laat inkoken tot stroperig
Lekker over pannenkoeken, ijs of in bruiswater.

Kamillehoning
Laat verse bloemen een week trekken in zachte, vloeibare honing. Resultaat: een rustgevende, bloemige honing, ideaal bij keelpijn of op warme toast.

Kamille in desserts en drankjes

Kamille past verrassend goed in:

• Panna cotta of yoghurtmousse

• IJs (bijv. in combinatie met honing of lavendel)

• Limonades, cocktails of mocktails met citrus of gember

Recepttip:
➡️ Kamille-citroencake
Voeg 2 eetlepels gedroogde kamillebloemen toe aan je beslag. Combineer met citroenrasp en een vleugje honing. Heerlijk bij de thee — uiteraard kamille.

Hartig met een bloemige twist?

Kamille in een vinaigrette met citroen en munt is verrassend lekker over een frisse salade. En in sommige culturen wordt kamille zelfs toegevoegd aan stoofpotten of couscous — voor een zacht-bittere ondertoon.

Wilde kamille herkennen en gebruiken

Er is iets magisch aan het zelf vinden van een geneeskrachtige plant in het wild. Alsof je niet alleen een bloemetje plukt, maar ook een stukje oude wijsheid. Wilde kamille vind je gewoon in Nederland en België — langs zandpaden, op akkergronden, tussen stoeptegels en soms zelfs op verlaten industrieterreinen. Maar: niet elk wit-geel bloempje is echte kamille. Tijd om je speurneus aan te zetten.

Waar groeit wilde kamille?

Kamille houdt van zon, zand en open ruimte. Je vindt haar vaak:

• Op braakliggende terreinen

• Langs akkers en maïsvelden

• In droge bermen en duinen

• Op zandgronden in het oosten of zuiden van Nederland

Ze bloeit meestal van mei tot augustus, met een piek in juni en juli. Plukken doe je bij voorkeur in de ochtend, als de bloemen openstaan en vol geurige etherische olie zitten.

Zo herken je echte wilde kamille

✅ Bloemhart: bolvormig en hol vanbinnen
✅ Bloemblaadjes: wit, naar beneden gebogen bij rijpe bloei
✅ Geur: sterk aromatisch, een zoetkruidige geur (anders dan gras)
✅ Bladeren: fijn verdeeld, bijna als veertjes
✅ Stengel: vertakt en redelijk stevig

🔎 Verschil met valse kamille (Anthemis): die ruikt niet of nauwelijks, en heeft een plat bloemhart.

Een handig testje: trek een bloemetje los en snijd het bloemhartje open. Hol = echte kamille. Massief = nep.

Is wildplukken toegestaan?

Ja, in beperkte mate en met respect:

• Pluk met beleid: neem nooit meer dan je nodig hebt

• Laat voldoende bloemen staan voor bijen en zaden

• Pluk niet op vervuilde grond (langs drukke wegen, industriegebieden of plekken met hondenuitlaat)

• In natuurgebieden geldt vaak een plukverbod — check de regels!

Hoe gebruik je wilde kamille?

Vers geplukt kun je de bloemen direct gebruiken voor thee of een stoombad. Je kunt ze ook:

• Drogen: op een schone doek in een warme, donkere ruimte

• Invriezen: in ijsklontjesvorm met water voor later gebruik

• Macereren: in olie laten trekken voor huidproducten of massageolie

Voorzichtigheid en bijwerkingen

Kamille staat bekend als een van de vriendelijkste kruiden die er zijn. Zacht voor je maag, rustgevend voor je hoofd, kalmerend voor je huid. Maar zelfs deze ‘lieve’ bloem kan bij sommige mensen tot problemen leiden. Want wat voor de één een wonderplant is, kan voor een ander net die allergische reactie triggeren. Goed dus om te weten wanneer kamille je bondgenoot is — en wanneer je beter even afstand houdt.

Allergieën en kruisreacties

Kamille behoort tot de composietenfamilie (Asteraceae), waar ook madeliefjes, ambrosia en zonnebloemen toe behoren. Dat betekent: als je allergisch bent voor één van deze planten, is de kans op een kruisallergie reëel. Mogelijke klachten zijn:

• Jeukende huid of uitslag

• Tranende ogen

• Benauwdheid of hoesten

• In ernstige gevallen: zwellingen of anafylactische shock

Ben je bekend met hooikoorts of plantenallergieën? Begin dan voorzichtig met kamille — het liefst uitwendig en in lage dosering. En test nieuwe producten altijd eerst op een klein stukje huid.

Niet gebruiken bij…

• Zware allergieën voor planten uit de composietenfamilie

• Zwangerschap, bij inwendig gebruik van sterke tincturen of etherische olie (thee is meestal wél veilig in matige hoeveelheden)

• Gebruik van bloedverdunners: kamille kan een licht bloedverdunnend effect hebben

• Kinderen jonger dan 1 jaar, bij inwendig gebruik zonder overleg met arts

Let op bij etherische olie

Kamilleolie is krachtig. Een druppeltje op een geursteentje kan al genoeg zijn. Gebruik etherische olie nooit puur op de huid en neem het niet in zonder begeleiding van een deskundige. De geconcentreerde werking is krachtig — en soms té krachtig voor gevoelige mensen.

Thee in kilo’s? Liever niet

Kamille is mild, maar overdrijven is nooit slim. Dagelijks 1–3 koppen thee is doorgaans veilig. Maar liters per dag of langdurig gebruik van sterke extracten kan juist je darmen lui maken, je weerstand verlagen of, paradoxaal, slapeloosheid uitlokken.

Reacties en ervaringen

Kamille laat zich moeilijk in een statistiek vangen. Haar effect is vaak zacht, langzaam en persoonlijk — en juist daarom duiken er zoveel verhalen op van mensen die haar in hun hart hebben gesloten. Of juist voorzichtig zijn geworden. Van theemomenten tot huidreddingen en hooikoortsexperimenten: dit zijn de ervaringen die écht binnenkomen.

“Sinds ik kamillethee drink, slaap ik weer door”

Voor veel mensen is kamille dé oplossing bij slaapproblemen. Een vrouw van midden 40 schreef:

“Ik was altijd iemand die piekerde tot half drie ‘s nachts. Sinds ik elke avond een grote kop kamillethee drink, val ik sneller in slaap én word ik uitgeruster wakker. Geen slaapmedicatie meer nodig.”

Een ander voegde toe:

“Ik combineer kamillethee met een vast bedtijdritueel. Het voelt als een knop die m’n hoofd langzaam uitzet.”

“Kamille helpt echt bij mijn prikkelbare darm”

Iemand met PDS (prikkelbare darmsyndroom):

“Bij stress schoot m’n buik alle kanten op. Sinds ik ‘s middags kamillethee drink of een paar druppels tinctuur gebruik, merk ik dat m’n darmen rustiger blijven. Niet alles is opgelost, maar het helpt.”

“Ik kreeg uitslag van kamille”

Kamille is zacht, maar niet voor iedereen. Een gebruiker vertelde:

“Ik maakte een kamillebadje voor mijn eczeem, maar na 10 minuten kreeg ik rode vlekken en jeuk. Blijkt dat ik gevoelig ben voor madeliefjes en kamille. Jammer, want ik wilde het echt proberen.”

Een ander meldde juist:

“Bij mijn baby werkte kamillecrème geweldig tegen luieruitslag. Binnen een paar dagen was haar huidje weer rustig.”

“Kamille bij hooikoorts? Ja en nee”

De reacties lopen uiteen:

“Bij milde hooikoorts werkt stomen met kamille fantastisch.”
“Ik kreeg juist méér klachten, vooral jeuk in m’n keel. Bleek dat ik allergisch ben voor ambrosia, familie van kamille.”

“De geur alleen al werkt rustgevend”

Sommige mensen gebruiken kamille puur voor de geur:

“Ik doe elke avond een druppeltje kamilleolie op mijn kussen. Slaap als een roos.”
“Bij stress even snuffelen aan een zakje gedroogde bloemen. Het kalmeert direct.”