Last Updated on 27 mei 2025 by M.G. Sulman
Ze is klein, subtiel en lijkt misschien zo uit een romantisch sprookje te zijn geplukt: het driekleurig viooltje (Viola tricolor). Maar achter dat verfijnde uiterlijk schuilt een plantje met verrassend veel in huis. Eeuwenlang gebruikt in de volksgeneeskunde tegen huidproblemen, luchtwegklachten en als zachte reiniger van binnenuit. Tegelijkertijd is ze eetbaar, siert ze menig salade of taart, en zorgt ze zelfs in een ijsklontje voor een visuele verrassing. Dit wilde viooltje is geen kasplant voor elitaire tuinen, maar een vrije bloeier van akker tot stoep – en verdient zonder meer een plekje in je hart én je keukenkast.
Inhoud
Wat is het driekleurig viooltje?
Een bloempje dat je bijblijft
Met zijn tedere blaadjes in paars, geel en wit lijkt het driekleurig viooltje wel uit een schilderij gestapt. Toch is deze schoonheid geen kasplantje: het groeit gewoon langs bermen, in velden en zelfs tussen stoeptegels. Een beetje wild, een beetje dromerig — precies zoals de naam doet vermoeden.
Bekend van Shakespeare tot je achtertuin
Het driekleurig viooltje (Viola tricolor) werd al genoemd door Shakespeare als “heart’s ease” – een bloem die verdriet verzacht en liefdesverdriet kalmeert. In het Nederlands kennen we het ook als ‘wilde viooltje’, ‘zomerdriekleur’ of simpelweg ‘liefdesviooltje’.
Botanische weetjes
Deze eenjarige of tweejarige plant behoort tot de viooltjesfamilie (Violaceae) en kan tot 20 cm hoog worden. De bloemen verschijnen van april tot de herfst en hebben meestal een expressief kleurenpalet: paars bovenaan, wit aan de zijkant en geel onderin. Net een glimlach in bloei.
Symbool van eenvoud en troost
In oude volksverhalen staat het viooltje symbool voor nederigheid, innerlijke kracht en… gebroken harten. Niet zo vreemd dus dat deze plant al eeuwenlang wordt gewaardeerd, niet alleen om zijn uiterlijk, maar ook om zijn kracht vanbinnen.
De geneeskracht van het driekleurig viooltje
Een klein bloempje met grote krachten
Laat je niet misleiden door het fragiele uiterlijk: het driekleurig viooltje is een ware krachtpatser in de kruidengeneeskunde. Al sinds de middeleeuwen wordt het ingezet voor huidklachten, hoest en zelfs reumatische pijnen. Kruidkundigen noemden het een ‘zuiveraar van het bloed’ – een bloem die van binnenuit werkt.
Voor huid en ademhaling
Bij eczeem, acne, jeuk of een onrustige huid komt het driekleurig viooltje verrassend goed van pas. Het bevat slijmstoffen, salicylaten en flavonoïden die ontstekingsremmend en kalmerend werken. Vandaar dat het in allerlei zalven en crèmes is verwerkt — van ouderwetse huisrecepten tot moderne natuurlijke cosmetica.
Ook bij kriebelhoest of vastzittend slijm is het een zachte helper. Een thee van het viooltje werkt slijmoplossend en luchtwegverlichtend, en dat maakt het geliefd in de volksgeneeskunde bij verkoudheid of bronchitis.
Inwendige opschoning
Het driekleurig viooltje wordt ook gebruikt als milde reiniger van het bloed. Het zou de uitscheiding via lever, nieren en huid stimuleren – een drievoudige detox, zeg maar. Sommige kruidengidsen bevelen het aan bij jicht, artritis en urinewegklachten.
Voor de allerkleinsten
Vroeger gaf men een aftreksel van het viooltje zelfs aan jonge kinderen bij huiduitslag of kinderexantheem. Let wel: altijd met beleid en in overleg met een deskundige, want de natuur is krachtig – en soms té krachtig.
Is het driekleurig viooltje eetbaar?
Ja, en het smaakt net zo zacht als het eruitziet
Het antwoord is een vrolijk ja: het driekleurig viooltje is eetbaar. Zowel de bloemetjes als de jonge blaadjes kunnen veilig worden gebruikt in de keuken. Ze smaken licht zoetig, een tikje grasachtig, met een fluweelzacht mondgevoel. Geen uitgesproken kruidenbom, maar wel een elegante aanvulling – alsof je lente op je bord strooit.
Bloemetjes in de keuken
De bloemetjes zijn een feestelijke toevoeging aan:
-
frisse salades
-
desserts, taarten en gebak
-
ijsklontjes (ja, echt)
-
koude dranken of limonade
Een paar viooltjes op een zomertoetje? Pure esthetiek met een knipoog naar de Schepper.
Thee van viooltjes
Van de gedroogde bloemen en bladeren kun je een milde kruidenthee trekken. Deze heeft niet alleen een zachte smaak, maar ondersteunt ook de luchtwegen en de huid (zoals we zagen in hoofdstuk 2). Combineer eventueel met wat kamille of linde voor een rustgevende mix.
Een eetbare bloeier voor je tuin
Ook in de tuin is het driekleurig viooltje een dubbele winst: mooi om te zien én bruikbaar in de keuken. Pluk bij voorkeur ’s ochtends, als de bloemetjes nog vers en vochtig zijn van de dauw — dat is het moment waarop hun smaak en geur het best tot hun recht komen.
Tip: wildplukken met verstand
Pluk nooit op plekken waar honden uitgelaten worden of waar veel verkeer komt. En wees zeker dat je het juiste plantje voor je hebt — verwarring met andere soorten is zeldzaam, maar mogelijk. Gebruik bij twijfel een veldgids of app, of vraag een ervaren wildplukker om hulp.
Wanneer moet je oppassen?
Natuurlijk = niet automatisch onschuldig
Hoe lief en zacht het driekleurig viooltje ook lijkt, het blijft een plant met werkzame stoffen. Dat betekent: voorzichtigheid is geboden. Zeker bij langdurig gebruik of als je gezondheidsproblemen hebt. Niet alles wat groeit, is zonder risico.
Mogelijke bijwerkingen
In normale hoeveelheden is het gebruik veilig voor de meeste mensen. Maar in grotere hoeveelheden of bij gevoelige personen kunnen milde maag- of darmklachten optreden, zoals misselijkheid of een opgeblazen gevoel. Soms reageert de huid met jeuk of roodheid bij uitwendig gebruik — test dus eerst op een klein stukje huid.
Niet gebruiken bij zwangerschap of borstvoeding
Er is weinig onderzoek gedaan naar het gebruik van Viola tricolor tijdens de zwangerschap of bij het geven van borstvoeding. De meeste bronnen raden daarom aan om het tijdens deze periodes te vermijden, gewoon uit voorzorg.
Oppassen bij medicatiegebruik
Gebruik je medicijnen, vooral vochtafdrijvende middelen of ontstekingsremmers? Dan is het verstandig om eerst een fytotherapeut of arts te raadplegen. Het viooltje kan een lichte werking hebben op de nieren en urinewegen, en dat wil je goed afstemmen.
Kinderen: liever met mate
Hoewel het viooltje vroeger juist aan kinderen werd gegeven, is het in moderne kruidengeneeskunde gebruikelijk om extra terughoudend te zijn bij jonge kinderen. Vooral bij thee of siroop geldt: laag doseren en bij twijfel altijd een deskundige raadplegen.
In de tuin en natuur
Een vrolijke verschijning in het wild
Je komt het driekleurig viooltje tegen op zonnige, open plekken: langs wegbermen, in graslanden, op braakliggende terreinen en soms gewoon in een vergeten hoekje van het park. Het is een typische wilde bloem — geen diva, geen eisenpakket. Geef haar wat licht en ruimte, en ze bloeit.
Zaaien in eigen tuin? Zeker doen
Het leuke is: je kunt dit viooltje ook prima zelf zaaien. Kies een zonnige plek met lichte, enigszins droge grond. Strooi de zaadjes in het voorjaar of najaar uit (ze kiemen beter bij kou), druk licht aan en… geduld. De bloemen verschijnen meestal vanaf april en bloeien tot ver in september.
Combineert goed met andere wilde bloemen
In een bijen- of vlindervriendelijk mengsel doet het driekleurig viooltje het fantastisch. Denk aan combinaties met korenbloem, klaproos, beemdkroon of margriet. Samen zorgen ze voor kleur, leven én voedsel voor insecten.
Geen ruimte? Pot het op!
Ook op het balkon kun je genieten van dit bloempje. Gebruik een ruime pot met goede afwatering, zaai oppervlakkig en geef af en toe water. Let op: het viooltje stelt weinig eisen, maar te natte grond is funest.
Goed voor bijen, vlinders én bodemleven
Naast het esthetische genot is er ook een ecologische bonus: het driekleurig viooltje is een nectarplant voor bijen en vlinders én een waardplant voor rupsen van sommige vlindersoorten. Bovendien helpt de plant met zijn wortels de bodem luchtig en levendig te houden.
Verhalen en volksgeloof
Een bloem met een ziel
Het driekleurig viooltje is méér dan een mooi gezichtje. Al eeuwenlang dragen mensen verhalen met zich mee over deze kleine bloem. Van liefdeslegendes tot middeleeuwse geloofspraktijken: dit viooltje heeft diepe wortels in het menselijke hart.
Liefdesbloem met een gebroken hart
In volksgeloof werd het viooltje vaak geassocieerd met de liefde — en dan vooral de onvervulde of geheime liefde. De Engelse naam heart’s ease verwijst naar verlichting van liefdesverdriet. In Frankrijk stond het bekend als pensée, wat ‘gedachte’ betekent — en dan vooral de gedachte aan een geliefde die ver weg is.
Shakespeare en het elfenkoninkrijk
In Shakespeare’s toneelstuk A Midsummer Night’s Dream (Een Midzomernachtdroom) speelt het driekleurig viooltje een betoverende rol. De bloem wordt daar verwerkt tot een liefdesdrankje, waardoor mensen verliefd worden op wie ze het eerst zien. Pure poëzie — maar het zegt iets over de mysterieuze status die dit bloempje eeuwenlang had.
Geloof en volksmagie
In oude volksgebruiken werd het viooltje ook wel geplukt bij Zonnesopgang op Goede Vrijdag, waarna het werd gedroogd en bewaard als bescherming tegen verdriet of ziekte. Sommige vrouwen legden een viooltje onder hun kussen om te dromen over hun toekomstige geliefde.
Symbool van nederigheid en hoop
In de christelijke beeldtaal werd het viooltje gezien als teken van nederigheid, bescheidenheid en innerlijke vrede. Zijn kleine vorm en zachte kleuren maakten het tot een bloem van het stille geloof – geen bombarie, maar diepe kracht.
Zelf aan de slag: recepten en toepassingen
Laat de natuur je kruidenkast vullen
Het driekleurig viooltje is niet alleen mooi en geneeskrachtig, je kunt er ook écht iets mee doen. Of je nu van thee houdt, je eigen siroop wilt maken of een natuurlijke huidlotion zoekt — dit bloempje helpt je op weg met zijn zachte kracht.
Viooltjesthee bij hoest of huidproblemen
Een eenvoudig recept, maar verrassend effectief:
-
1 theelepel gedroogde bloemen en blaadjes
-
Overgieten met 200 ml kokend water
-
5 à 10 minuten laten trekken, dan zeven
Drink deze thee bij vastzittende hoest, een onrustige huid of gewoon voor een momentje rust. Voeg eventueel wat lindebloesem of kamille toe voor extra zachtheid.
Siroop voor kinderen (en grote mensen)
Voor een milde siroop:
-
Handvol verse viooltjes
-
250 ml water
-
250 gram ruwe rietsuiker of honing
Laat de bloemen kort meekoken in het water, haal van het vuur en laat een uur trekken. Zeef de bloemen eruit, voeg de suiker toe en verwarm tot het oplost. Af laten koelen en in een fles bewaren. Heerlijk bij verkoudheid of gewoon in een glas warm water.
Viooltjeshoning
Simpel en heerlijk:
-
Verse bloemen licht kneuzen
-
In een potje honing duwen
-
Een week laten trekken op een zonnige vensterbank
Deze honing is niet alleen lekker op toast, maar ook ideaal bij keelpijn of om thee mee te zoeten.
DIY huidlotion
Voor een zachte lotion:
-
1 handvol verse bloemen
-
100 ml amandelolie
-
Eventueel wat bijenwas voor een crème
Laat de bloemen een week trekken in de olie op kamertemperatuur, zeef, en meng met gesmolten bijenwas voor een zalfje. Werkt verzachtend bij eczeem, droge huid of na het zonnen.
Reacties en ervaringen
Jouw ervaring telt
Heb jij weleens thee gezet van driekleurig viooltje? Of misschien een siroopje gemaakt tegen de hoest? We zijn benieuwd! Deel hieronder jouw verhaal, vragen of tips. Of je nu iets wilt weten over wildplukken, je eigen huidzalfje hebt gemaakt, of gewoon geniet van dit bloempje in je tuin — jouw stem is welkom.
Samen leren van de natuur
Dit artikel groeit mee met jouw ervaringen. Heb je een recept dat werkt, een mooie anekdote of een foto van jouw viooltjesthee? Laat het achter in een reactie. Zo maken we van kennis iets levends — net als het driekleurig viooltje zelf: klein, krachtig, en vol betekenis.