Gewrichtspijn in de overgang: hoe oestrogeen meer doet dan je denkt

Last Updated on 7 juni 2025 by M.G. Sulman

Je bent niet gek. Je hebt écht pijn. Steeds vaker worden vrouwen tussen de 45 en 60 wakker met stijve knieën, zeurende schouders of een onverklaarbare pijn in de heup. Geen val, geen blessure – alleen jij en die vreemde, sluimerende gewrichtsklachten. Wat veel vrouwen niet weten: oestrogeen speelt hierbij een verrassend grote rol. In dit artikel duiken we in het waarom, het hoe, en vooral: wat je eraan kunt doen.

Wat je moet weten over gewrichtspijn in de overgang

Hormonen op drift: wat gebeurt er in je lijf?

Je lijf is geen machine – het is een levend orkest, afgestemd op ritme, balans en nuance. Maar als de overgang begint, is het alsof de dirigent van het podium verdwijnt. Oestrogeen, het hormoon dat jarenlang een stille maar belangrijke rol speelde in je botten, gewrichten en bindweefsel, daalt langzaam maar zeker. En met die daling begint vaak ook het gevecht met… pijn. Soms vaag, soms scherp, en bijna altijd op een moment waarop je denkt: Waar komt dit ineens vandaan?

De overgang is niet alleen opvliegers en nachtzweten. Het is ook stijfheid in je vingers bij het opstaan, pijn in je knieën bij het traplopen, of een schouder die ineens niet meer meewerkt. En dat terwijl je gewoon gezond leeft en geen rare beweging hebt gemaakt.

Waarom je gewrichten ineens zo lastig doen

Het gekke is: bij veel vrouwen zijn er op de scan of bij de huisarts geen duidelijke afwijkingen te vinden. Toch is de pijn echt. En dat is het frustrerende. Wat gebeurt hier nou precies?

De verklaring zit deels in je bindweefsel – dat netwerk van vezels dat alles in je lichaam bij elkaar houdt. Oestrogeen helpt om dat bindweefsel soepel, gehydrateerd en elastisch te houden. Als de hormoonspiegel daalt, wordt het stijver, droger, minder flexibel. En daar gaan je gewrichten op reageren: met stramheid, pijn en soms zelfs lichte ontstekingen.

Het voelt als slijtage, maar het is vaak een hormonaal signaal. Eentje dat je serieus mag nemen – en waar gelukkig ook iets aan te doen is.

De rol van oestrogeen: meer dan een vruchtbaarheidshormoon

Oestrogeen en bindweefsel: soepel of stijf?

We denken bij oestrogeen vaak alleen aan menstruatie, vruchtbaarheid en vrouwelijke vormen. Maar dit hormoon is véél meer dan dat. Het zit als een soort onzichtbare smeerolie in je hele lijf. En juist in je bindweefsel – de lijm van je lichaam – doet het wonderen. Oestrogeen helpt namelijk om collageen aan te maken en vocht vast te houden in pezen, banden en kraakbeen. Daardoor blijven je gewrichten soepel, veerkrachtig en pijnvrij.

Tot het moment dat je lichaam de oestrogeenproductie terugschroeft. Dat gebeurt niet ineens, maar in golven. En bij elke hormonale dip merk je misschien dat je weer stijver wordt, of gevoeliger voor overbelasting. Alsof je elastiekjes langzaam veranderen in taaie touwtjes. Niet kapot, maar ook niet meer zo meegaand.

Minder hormonen = meer ontstekingen?

Oestrogeen werkt bovendien als een natuurlijke ontstekingsremmer. Het houdt het immuunsysteem een beetje in toom, zodat kleine ontstekingsreacties (zoals bij lichte slijtage of overbelasting) niet meteen een groot probleem worden. Maar als het oestrogeenpeil zakt, verliest je lichaam die rem.

Het gevolg? Meer gevoeligheid voor pijn, meer reactie op kleine prikkels, en vaker last van zwelling of irritatie in de gewrichten. Je hebt geen reuma, maar het lijkt er soms verdacht veel op. En het meest frustrerende is: de pijn is er, maar bloedwaarden en foto’s tonen niks geks. Toch is er wél een verklaring – en dat kan al zoveel rust geven.

Hoe hormonen pijnperceptie beïnvloeden

Van subtiel ongemak naar scherpe pijn

Pijn is niet alleen iets dat in je lichaam gebeurt – het speelt zich ook af in je hersenen. En raad eens? Ook daar hebben hormonen invloed. Oestrogeen beïnvloedt de manier waarop je zenuwstelsel signalen verwerkt. Het helpt om de gevoeligheid voor pijnprikkels te reguleren. Minder oestrogeen betekent dus niet alleen stijvere gewrichten, maar ook een brein dat sneller “au” zegt.

Veel vrouwen in de overgang merken dat ze gevoeliger worden voor prikkels: geluid, licht, emoties én… pijn. Waar je vroeger een pijntje negeerde, kan het nu aanvoelen als een fikse klacht. Dat is geen aanstellerij – het is neurowetenschap.

Waarom pijn bij vrouwen soms anders voelt

Onderzoek laat zien dat vrouwen pijn vaak anders beleven dan mannen. Niet alleen omdat hun zenuwbanen anders werken, maar ook omdat oestrogeen het hele systeem beïnvloedt. Tijdens de overgang – en vooral in periodes van sterke hormonale schommelingen – kun je daardoor gevoeliger zijn voor pijn én emotioneler reageren op pijn. Het wordt meer dan een lichamelijk ongemak; het gaat aan je trekken.

Sommige vrouwen ervaren zelfs een soort “pijngeheugen”: oude blessures lijken terug te keren, of een oud litteken gaat weer zeuren. Niet omdat er iets beschadigd is, maar omdat je lijf tijdelijk op een andere golflengte zit. En dan is het zaak om niet alleen het symptoom te behandelen, maar de hormonale context mee te nemen in je aanpak.

Wat kun je doen? Praktische tips bij hormonale gewrichtspijn

Bewegen, maar hoe?

Bij gewrichtspijn is het verleidelijk om minder te bewegen – je wilt die zeurende pijn gewoon vermijden. Maar juist bij hormonale gewrichtsklachten is mild en regelmatig bewegen een van de beste medicijnen. Denk aan wandelen, fietsen, zwemmen of pilates. Geen topsport, maar vloeiende bewegingen die je gewrichten blijven smeren zonder overbelasting.

👉 Let op: ‘door de pijn heen bewegen’ is níét het doel. Het gaat om luisteren naar je lichaam en op een vriendelijke manier actief blijven. Je gewrichten houden van beweging – mits ze niet over hun toeren gaan.

Voeding en suppletie: wat helpt echt?

Er wordt veel gezegd over voeding bij overgangsklachten, maar wat zegt de wetenschap?

🔸 Anti-inflammatoire voeding – Denk aan omega-3 (vette vis, lijnzaad), veel groenten (vooral groen en rood), bessen, kurkuma, gember en olijfolie. Ze helpen om ontstekingsprocessen in je lijf te kalmeren.
🔸 Vermijd suiker en snelle koolhydraten – die kunnen ontstekingsbevorderend werken, zeker als je lichaam al uit balans is.
🔸 Vitamine D en magnesium – Deze zijn belangrijk voor je spieren, botten én stemming. Laat je bloedwaarden checken en vul gericht aan.
🔸 Groenlipmossel, collageen of kurkuma-supplementen – Voor sommige vrouwen echt het proberen waard, vooral bij beginnende klachten.

En: drink voldoende water. Je bindweefsel bestaat voor een groot deel uit vocht – uitdroging maakt alles stijver en gevoeliger.

Hormonale therapie: ja of nee?

Hormonale substitutietherapie (HST) kan bij sommige vrouwen wonderen doen. Vooral als je klachten echt uit de hand lopen en andere aanpakken onvoldoende helpen. HST vult het dalende oestrogeenpeil aan en kan gewrichtspijn, opvliegers en stemmingsklachten verminderen.

Maar: het is geen quick fix, en het werkt niet voor iedereen. Bovendien zijn er contra-indicaties, zoals een verhoogd risico op trombose of borstkanker bij bepaalde vrouwen. Bespreek dit dus altijd met je arts of gynaecoloog.

👉 Tip: er zijn ook plantaardige alternatieven, zoals fyto-oestrogenen (bijv. uit soja of rode klaver), maar die hebben een veel mildere werking. Soms voldoende, soms niet – probeer en luister goed naar je lijf.

Ervaringen van vrouwen: “Ik dacht eerst dat ik reuma had”

Geen diagnose, wel pijn

“Het begon met mijn handen. ’s Ochtends kon ik ze nauwelijks buigen,” vertelt Annelies (52). “Mijn huisarts dacht eerst aan beginnende artrose, maar op de röntgenfoto’s was niks te zien.” Ze kreeg het bekende stempeltje: waarschijnlijk overgangsklachten. Maar de pijn voelde allesbehalve vaag.

Veel vrouwen herkennen dit patroon: pijnklachten zonder duidelijke oorzaak, gevolgd door een zoektocht langs fysiotherapeuten, reumatologen en alternatieve therapeuten. En vaak pas láter valt het kwartje. Niet in het ziekenhuis, maar in een vrouwenpraatgroep of op een forum: “Hé, jij hebt precies hetzelfde — en bij jou was het je oestrogeen?”

Wat mij uiteindelijk hielp

Voor Esther (49) was het pas na een bloedonderzoek dat ze verder kwam. “Mijn oestrogeenwaarden waren flink gedaald, en toen viel alles op z’n plek. Niet alleen de gewrichtspijn, maar ook de slaapproblemen, stemmingswisselingen en brain fog.” Ze startte met milde hormonale therapie én paste haar voeding aan. “Binnen drie weken voelde ik verschil. Niet alles was weg, maar ik kon weer functioneren.”

Ook zonder hormonen vinden vrouwen soms hun weg. Yvonne (55): “Bewegen, minder suiker, magnesium, en collageen – het is echt een combinatie geweest. Maar vooral: weten dat het hormonaal is, dat heeft me rust gegeven. Ik dacht echt dat ik aan het aftakelen was. Maar dat was niet zo.”

👉 Wat opvalt in al deze verhalen? Pijn mag dan onzichtbaar zijn voor de buitenwereld, jouw ervaring telt. En zodra je begrijpt waar het vandaan komt, kun je betere keuzes maken – en gerichter hulp zoeken.

❓ Veelgestelde vragen over gewrichtspijn in de overgang

Wat is het verband tussen oestrogeen en gewrichtspijn?

Oestrogeen helpt om bindweefsel soepel te houden, ontstekingsreacties te remmen en de pijngevoeligheid te reguleren. Tijdens de overgang daalt het oestrogeenniveau, waardoor je gewrichten stijver kunnen worden, kleine ontstekingen kunnen toenemen en je gevoeliger wordt voor pijn. Het is dus geen toeval als je ineens last krijgt van je knieën, heupen of schouders.

---

Hoe weet ik of mijn gewrichtspijn door de overgang komt?

Dat is lastig met 100% zekerheid te zeggen, maar er zijn een paar aanwijzingen:
🔹 Je bent tussen de 40 en 60 jaar.
🔹 De pijn is wisselend en vaak ‘s ochtends het ergst.
🔹 Er zijn geen duidelijke afwijkingen op scans of bij bloedonderzoek.
🔹 Je hebt ook andere overgangssymptomen, zoals opvliegers, slaapproblemen of stemmingswisselingen.
Twijfel je? Laat bloedwaarden zoals oestrogeen, FSH en ontstekingswaarden bepalen via je huisarts.

---

Kan de overgang echt zoveel invloed hebben op mijn spieren en gewrichten?

Ja, absoluut. De daling in oestrogeen beïnvloedt niet alleen de gewrichten, maar ook de spieren, pezen en het zenuwstelsel. Daardoor kun je sneller stijve spieren krijgen, moeizaam herstellen na inspanning en gevoeliger zijn voor prikkels zoals kou of stress.

---

Welke gewrichten zijn het vaakst betrokken?

Typisch zijn:
🔸 Handen en vingers (’s ochtends stijf)
🔸 Schouders (pijn bij tillen of slapen)
🔸 Nek en rug (vage zeurende pijn)
🔸 Heupen en knieën (vooral bij opstaan of traplopen)
Maar eigenlijk kunnen alle gewrichten meedoen.

---

Wat is het verschil met artrose of reuma?

Bij artrose is er meestal sprake van slijtage die op beeldvorming zichtbaar is. Bij reuma spelen auto-immuunreacties een rol.
Bij overgangsgebonden gewrichtspijn is er vaak géén zichtbare schade. Het is vooral functioneel en hormonaal. Toch kan het net zo beperkend voelen. Soms overlappen de klachten en is aanvullend onderzoek nodig om het verschil goed te bepalen.

---

Helpt hormonale therapie (HST) bij gewrichtspijn?

Voor sommige vrouwen wel. HST kan het oestrogeenniveau aanvullen, waardoor gewrichten minder stijf en pijnlijk aanvoelen. Dit is vooral effectief als de klachten direct verband houden met de hormonale schommelingen.
👉 Maar het is geen standaardoplossing. Laat je goed informeren over risico’s en contra-indicaties. Alternatieven zijn fyto-oestrogenen of natuurlijke supplementen.

---

Welke supplementen kunnen helpen?

Veel vrouwen rapporteren baat bij:
✅ Vitamine D – tegen spierzwakte en ontstekingen
✅ Magnesium – ontspant spieren en ondersteunt zenuwen
✅ Omega-3 (visolie of algenolie) – ontstekingsremmend
✅ Collageen – voor soepel bindweefsel
✅ Kurkuma of groenlipmossel – natuurlijk ontstekingsremmend
Let op: supplementen zijn géén vervanging voor een gezonde leefstijl, maar kunnen wel ondersteuning bieden.

---

Is gewrichtspijn tijdelijk of blijft dit?

Bij sommige vrouwen verdwijnen de klachten na de overgang spontaan weer, als het hormonale systeem stabiliseert. Bij anderen blijven ze in milde vorm aanwezig. Een actieve leefstijl, goede voeding, stressreductie en ondersteuning van je hormonen kunnen veel verschil maken.

---

Kan voeding echt invloed hebben?

Zeker. Wat je eet kan ontstekingsprocessen aanwakkeren of juist remmen.
❌ Vermijd bij voorkeur: suiker, witmeel, bewerkt vlees, alcohol, transvetten.
✅ Kies juist voor: vette vis, groenten, bessen, noten, zaden, kurkuma, gember, olijfolie.
Ook belangrijk: voldoende water drinken. Uitdroging maakt gewrichten strammer.

---

Wat is het effect van slaap op pijn?

Slaaptekort verergert pijnbeleving. Tijdens de overgang is slapen lastiger door nachtzweten of piekeren, wat op zijn beurt de pijnintensiteit kan verhogen. Goed slapen is dus cruciaal om hormonale pijn beter te kunnen hanteren.

---

Is stress ook een factor?

Ja. Stress verhoogt het hormoon cortisol, dat ontstekingsbevorderend werkt én je pijngevoeligheid verhoogt. Bovendien verstoort stress je hormonale balans, wat je overgangsklachten in het algemeen kan versterken. Ontspanning is geen luxe – het is noodzakelijk.

---

Moet ik naar de huisarts?

Ja, zeker als:

• De pijn ernstig is of snel toeneemt
• Je gewricht rood, warm of gezwollen is
• Je slaapproblemen of andere klachten sterk belemmerend zijn
• Je twijfelt over de oorzaak

Een goede arts denkt mee, sluit andere aandoeningen uit en kan je eventueel doorverwijzen of behandelen.

🛑 5 veelgemaakte fouten bij gewrichtspijn in de overgang

1. Denken dat het ‘erbij hoort’

Veel vrouwen bagatelliseren hun klachten. “Het zal wel ouderdom zijn.” Of: “Iedereen heeft wel wat.” Maar hormonale gewrichtspijn is geen fabeltje – en zeker niet iets wat je moet negeren. Vroege herkenning kan veel leed voorkomen.

2. Alleen pijnstillers gebruiken

Een paracetamolletje lijkt misschien een makkelijke oplossing, maar het pakt de oorzaak niet aan. Gewrichtspijn door hormonale schommelingen vraagt om een bredere aanpak: voeding, beweging, ontspanning en eventueel hormoonondersteuning.

3. Te intensief gaan sporten

“Ik moet gewoon meer bewegen!” is een begrijpelijke gedachte, maar overbelasting werkt vaak averechts. Gewrichten in de overgang zijn gevoeliger – dus kies voor zachte, ritmische bewegingen in plaats van bootcamp of hardlopen als je lijf daar nog niet klaar voor is.

4. Verwachten dat één supplement alles oplost

Collageen, kurkuma of visolie kunnen zeker helpen – maar geen enkel pilletje is magisch. Het is de combinatie van factoren die het verschil maakt. Denk aan voeding, stress, slaap, bewegen én suppletie.

5. Geen hulp zoeken uit schaamte of twijfel

Veel vrouwen wachten te lang met hulp zoeken omdat ze bang zijn niet serieus genomen te worden. Of omdat alles “normaal” lijkt op een bloedtest. Maar jij kent je lijf. En als jij voelt dat er iets niet klopt, dan mag je daar iets mee doen. Hormonale pijn is écht – en verdient erkenning én aanpak.

💬 Reacties en ervaringen

Herken jij je in dit verhaal? Heb je zelf last (gehad) van gewrichtspijn tijdens de overgang of door hormoonschommelingen? Misschien heb je iets gevonden dat echt helpt – of zit je juist nog midden in je zoektocht.

Je bent van harte welkom om hieronder je ervaring, vragen of tips te delen. Niet alleen voor jezelf, maar ook voor andere vrouwen die hiermee worstelen. Samen weten we meer.

📝 Let op: reacties worden niet automatisch gepubliceerd. De redactie leest ze eerst om spam of ongepaste inhoud te filteren. Publicatie kan daarom enkele uren duren.