Last Updated on 28 mei 2024 by M.G. Sulman
De zweer van Mooren is als een woekerende plant aan de rand van een helder meer. Het begint met een kleine ontsteking aan de rand van het hoornvlies, dat lijkt op de eerste scheuten van een onkruid. Het hoornvlies is het doorzichtige voorste deel van je oog. Deze ontsteking zwelt op tot grijze bulten die zich steeds dieper in het hoornvlies ingraven, alsof de wortels van de plant dieper de grond in dringen. In de loop van enkele maanden breidt deze woekerende aandoening zich uit naar het midden van het hoornvlies, net zoals onkruid een heel veld kan overnemen. Het aangetaste gebied krijgt vaak nieuwe bloedvaatjes, vergelijkbaar met hoe onkruid nieuwe scheuten krijgt. De zweren kunnen halvemaanvormig zijn, waardoor een wazig, gezwollen hoornvlies achterblijft. Gelukkig blijft het bindvlies rondom het hoornvlies onaangetast, net zoals sommige delen van een tuin onaangetast blijven door het onkruid.
Inhoud
Wat is een zweer van Mooren?
De zweer van Mooren is een pijnlijke aandoening aan de rand van het hoornvlies (cornea) van het oog, aan de voorkant van het oog. De oorzaak is onbekend. Vaak begint het met een ontsteking en zwelling aan de rand van het oog. De veranderingen beginnen dicht bij de rand van het hoornvlies en zien er eerst uit als grijze zwellingen die snel dieper worden. Deze zwellingen kunnen zich over enkele maanden verspreiden naar het midden van het hoornvlies. Het aangetaste gebied krijgt vaak nieuwe bloedvaatjes. De zweren kunnen halvemaanvormig zijn en een wazig, gezwollen hoornvlies achterlaten. Het bindvlies (sclera) rond het hoornvlies blijft onaangetast.
Oorzaak van de zweer van Mooren
De oorzaak van de zweer van Mooren is onbekend, maar er zijn aanwijzingen dat het te maken heeft met een auto-immuunreactie, waarbij het lichaam zijn eigen weefsels aanvalt. In dat geval is het een auto-immuunaandoening.
Er kunnen ook genetische en omgevingsfactoren een rol spelen. Een specifiek eiwit in het hoornvlies, calgranuline C, zou een reactie kunnen uitlokken. Dit betekent dat bepaalde genetische eigenschappen, die je van je ouders erft, in combinatie met omgevingsfactoren zoals infecties of verwondingen, je vatbaarder kunnen maken voor het ontwikkelen van de ziekte. Een van de betrokken moleculen is calgranuline C, een eiwit dat normaal gesproken verborgen blijft in de cellen van het hoornvlies. Bij een verwonding of infectie kan dit eiwit echter blootgelegd worden en een immuunreactie uitlokken. Je immuunsysteem ziet dit eiwit dan als een vreemd lichaam en valt het aan, wat leidt tot de ontsteking en zweren die kenmerkend zijn voor de zweer van Mooren.
Daarnaast zijn er aanwijzingen dat bepaalde HLA-genen (humane leukocytenantigenen), die een rol spelen bij de regulatie van je immuunsysteem, ook verband houden met deze ziekte. Als je specifieke HLA-typen zoals HLA-DR17 en HLA-DQ2 hebt, dan loop je een hoger risico om de zweer van Mooren te ontwikkelen.
Er is ook gespeculeerd over een verband met worminfecties.
Risicofactoren
Verschillende factoren kunnen het risico op het ontwikkelen van deze zweer verhogen, zoals eerdere oogoperaties, trauma aan het oog en infecties. Een studie in Zuid-India liet zien dat sommige mensen zweren ontwikkelden na een staaroperatie, vooral bij de incisieplek. Er is ook een verband gevonden tussen de zweer en haakworminfecties.
Wie krijgt het?
Epidemiologisch onderzoek toont aan dat mannen vaker worden getroffen dan vrouwen, wat wijst op een mogelijke geslachtsgebonden predispositie, hoewel de exacte reden onbekend is.
Vóórkomen
De zweer van Mooren is een relatief zeldzame aandoening. Specifieke incidentiecijfers voor Nederland en België zijn niet beschikbaar. Dit komt doordat de aandoening zo zeldzaam is en niet apart wordt geregistreerd in nationale gezondheidsstatistieken. Echter, om een beeld te schetsen:
- China: De geschatte incidentie is 0,03%, wat betekent dat er ongeveer 30 gevallen per 100.000 mensen zijn.
- Zuid-India: Verschillende studies laten een hogere incidentie zien, vooral in bepaalde populaties.
Als we deze gegevens extrapoleren naar Nederland en België:
- Nederland heeft ongeveer 17,5 miljoen inwoners.
- België heeft ongeveer 11,5 miljoen inwoners.
Als we de geschatte incidentie van China (0,03%) als uitgangspunt nemen:
- Nederland: 0,03% van 17,5 miljoen is ongeveer 525 gevallen.
- België: 0,03% van 11,5 miljoen is ongeveer 345 gevallen.
Dit zijn echter ruwe schattingen en het daadwerkelijke aantal gevallen kan variëren. In Europa wordt de zweer van Mooren als nog zeldzamer beschouwd dan in sommige delen van Azië en Afrika, wat suggereert dat het werkelijke aantal gevallen mogelijk zelfs lager ligt.
Klinische types
Zweer van Mooren kan zich op d evolgende manieren manifesteren:
- Unilaterale zweer van Mooren: Komt voor bij mensen ouder dan 60 jaar, zeer pijnlijk, met rode en gezwollen ogen.
- Bilaterale agressieve zweer van Mooren: Treft jongere mensen (14-40 jaar) en is minder pijnlijk. Grijze vlekken in het hoornvlies die zich ontwikkelen tot zweren.
- Bilaterale indolente zweer van Mooren: Treft mensen van middelbare leeftijd, met zweren in beide ogen en weinig ontsteking. Geleidelijke progressie, sommige genezen spontaan.
Symptomen van de zweer van Mooren
Mogelijke symptomen van de zweer van Mooren zijn:
- Pijn: Intense en aanhoudende pijn in het aangedane oog.
- Roodheid: Ontsteking en zwelling veroorzaken roodheid van het oog.
- Progressieve ulceratie: Het hoornvlies ontwikkelt geleidelijk zweren, leidend tot ernstige schade.
- Wazig zien: De zweren en ontsteking vertroebelen het zicht.
- Fotofobie: Gevoeligheid voor licht verergert het ongemak.
- Scheuren: Overmatig tranen van het oog is een veelvoorkomend symptoom.
Andere mogelijke symptomen:
- Conjunctivale en episclerale ontsteking: Ontsteking van het bindvlies en het weefsel rond de sclera.
- Bilaterale betrokkenheid: Ongeveer een derde van de gevallen betreft beide ogen.
- Verminderde gezichtsscherpte: Ulceratie en ontstekingen verminderen het zicht.
- Iritis: Ontsteking van de iris kan soms voorkomen.
- Complicaties: Glaucoom en cataracten kunnen ontstaan door aanhoudende ontsteking en schade.
- Hoornvliesperforatie: In ernstige gevallen kan het hoornvlies perforeren, wat een chirurgische noodsituatie is.
Onderzoek en diagnose
De diagnose wordt gesteld door andere oorzaken van hoornvlieszweren uit te sluiten. Dit kan door middel van laboratoriumtests en culturen om infecties uit te sluiten. Er zijn drie patronen van ulceratie beschreven: gedeeltelijk, volledig rond de rand, en totale ulceratie van het hoornvlies.
Anamnese en lichamelijk onderzoek
Patiënten ervaren vaak hevige pijn, lichtgevoeligheid en tranende ogen, samen met roodheid. Ongeveer een derde van de gevallen presenteert zich in beide ogen. Onderzoek met een spleetlamp kan een halvemaanvormige zweer aan de rand van het hoornvlies laten zien met een ondermijnde rand.
Differentiële diagnose
Om andere oorzaken van een hoornvlieszweer uit te sluiten, worden verschillende laboratoriumtests uitgevoerd en culturen om infecties te controleren.
Behandeling van de zweer van Mooren
De behandeling begint meestal met oogdruppels met corticosteroïden. Andere behandelingen kunnen zijn het verwijderen van een deel van het bindvlies rond de zweer, of verschillende chirurgische ingrepen zoals hoornvliestransplantaties. Bij agressieve gevallen kunnen systemische medicijnen worden gebruikt die het immuunsysteem onderdrukken.
Conclusie
De zweer van Mooren is een complexe en uitdagende aandoening van het hoornvlies. Kennis over de oorzaken, risicofactoren en behandeling is cruciaal voor een goede diagnose en effectieve behandeling. Verdere studies zijn nodig om de mechanismen beter te begrijpen en de uitkomsten van de behandelingen te verbeteren. Zoals het spreekwoord zegt: “Een gewaarschuwd mens telt voor twee”, geldt hier dat een goede kennis van deze aandoening kan helpen bij het tijdig herkennen en behandelen ervan.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over de zweer van Mooren, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
