Last Updated on 20 februari 2023 by M.G. Sulman
Tussenribspierontsteking is een aandoening die vaak wordt veroorzaakt door overbelasting of letsel aan de spieren tussen de ribben. Deze ontsteking kan zeer pijnlijk zijn en leiden tot bewegingsbeperkingen en ademhalingsproblemen. Ofschoon tussenribspierontsteking vaak voorkomt bij sporters en mensen die zwaar lichamelijk werk doen, kan het in principe iedereen treffen. Ontsteking van de tussenribspieren kan leiden tot matige tot ernstige pijnklachten die de ademhaling bemoeilijken. Dit kan ertoe leiden dat je oppervlakkig gaat ademhalen om de pijn te vermijden, wat kan leiden tot een verminderde longfunctie en een verhoogd risico op een longontsteking.
Wat zijn tussenribspieren?
Uitleg en betekenis
De tussenribspieren zijn verantwoordelijk voor het vergroten en verkleinen van je borstkas, zodat je adem kunt halen. Soms kan er pijn optreden rondom de ribben als gevolg van een ontsteking van één of meerdere tussenribspieren. De pijn tussen de ribben kan variëren van matig en drukkend tot intens en stekend. De pijn is meestal niet constant aanwezig, maar vooral merkbaar bij activiteiten zoals hoesten, lopen, bukken, lachen of diep ademhalen. Rust nemen of contact opnemen met een fysiotherapeut voor oefeningen zijn zinvol bij het verlichten van de pijn veroorzaakt door ontstoken tussenribspieren.
Interne en externe tussenribspieren
De tussenribspieren, ook wel intercostale spieren genoemd, bevinden zich tussen de ribben, zoals te zien is op de afbeelding hieronder. Er zijn twee verschillende soorten intercostale spieren: de interne en de externe. De interne intercostale spieren vormen een ring aan de binnenkant van de ribbenkast, vergelijkbaar met de voering van een jas. De externe intercostale spieren bevinden zich aan de buitenkant van de ribben, vergelijkbaar met de buitenste laag van een jas. Tijdens het inademen gebruik je de externe intercostale spieren om je ribben te bewegen en lucht in te ademen. Bij het uitademen gebruik je de interne intercostale spieren om je ribben terug te duwen en lucht uit te blazen.
Binnenste tussenribspieren
De Latijnse naam voor deze spieren is de musculi intercostales interni. Dit betekent “tussenribspieren aan de binnenkant” en verwijst naar de locatie van de spieren. Musculi betekent “spieren” in het Latijn. “Inter” staat voor “tussen”, “costales” verwijst naar “ribben” en “interni” betekent “aan de binnenkant”.
De interne tussenribspieren bevinden zich tussen de ribben in de borstkas. Ze lopen van de bovenrand van een rib naar de onderkant van de rib erboven en zijn verbonden met de tussenliggende ribben. De interne tussenribspieren zijn betrokken bij de ademhaling en spelen een belangrijke rol bij het verhogen van de druk in de borstholte bij het uitademen.
De interne tussenribspieren gebruik je met name tijdens de actieve uitademing, wanneer je lucht uit je longen ademt. Bij het samentrekken van de interne tussenribspieren worden de ribben omlaag getrokken, waardoor de borstholte kleiner wordt en de lucht uit de longen wordt geperst. Dit proces staat bekend als expiratie.
De interne tussenribspieren worden geïnnerveerd door de intercostale zenuwen, die afkomstig zijn van de ruggengraat.
Buitenste tussenribspieren
De externe tussenribspieren zijn spieren die zich tussen de ribben bevinden en aan de buitenkant van het lichaam lopen. Ze helpen bij het ademhalen door de borstkas omhoog en naar buiten te trekken, waardoor er meer lucht naar binnen kan stromen. Bij ontspanning van deze spieren zakt de borstkas weer naar beneden, waardoor minder kracht nodig is bij de uitademing. De Latijnse naam voor deze spieren is “musculi intercostales externi”, wat betekent dat ze zich aan de buitenkant van de ribben bevinden.
De externe tussenribspieren, ook wel de intercostales externi genoemd, zijn spieren die zich bevinden tussen de ribben in de borstkas. Ze lopen van de onderkant van een rib naar de bovenrand van de rib eronder en zijn verbonden met de tussenliggende ribben. De externe tussenribspieren spelen ook een rol bij de ademhaling en wel bij het vergroten van de borstkas bij het inademen.
De externe tussenribspieren zijn voornamelijk actief tijdens de actieve inademing, wanneer de longen worden gevuld met lucht. Bij het samentrekken van de externe tussenribspieren worden de ribben omhooggetrokken, waardoor de borstholte groter wordt en er meer lucht de longen kan instromen. Dit proces wordt ook wel inspiratie genoemd.
Ook de externe tussenribspieren worden geïnnerveerd door de intercostale zenuwen, de zenuwen tussen je ribben.
Oorzaak van tussenribspierontsteking
Er zijn meerdere mogelijke oorzaken van tussenribspierontsteking of ontstoken tussenribspieren, waaronder:
- Overbelasting of overmatig gebruik van de spieren tussen de ribben, bijvoorbeeld door intensieve sportactiviteiten of door herhaaldelijke (repetitieve) bewegingen tijdens het werk.
- Trauma aan de borstkas, bijvoorbeeld door een val of een harde klap, kan ook leiden tot tussenribspierontsteking.
- Een slechte houding kan de spieren tussen de ribben overbelasten en aanleiding geven tot een ontstekingsproces.
- Inactiviteit of een sedentaire levensstijl kan de spieren tussen de ribben verzwakken en deze vatbaarder maken voor ontsteking.
- Osteoporose, een aandoening waarbij de botten verzwakken en broos worden, kan leiden tot stressfracturen in de ribben en daardoor tussenribspierontsteking veroorzaken.
- Reumatoïde artritis, een auto-immuunziekte waarbij je lichaam de eigen weefsels aanvalt, kan ook de boosdoener zijn.
- Langdurige hoest, bijvoorbeeld als gevolg van een verkoudheid, longontsteking of bronchitis, kan leiden tot overbelasting van de spieren tussen de ribben en uiteindelijk tot ontsteking.
Mensen met een verzwakt immuunsysteem of onderliggende medische aandoeningen, zoals diabetes of kanker, hebben mogelijk ook een verhoogd risico op tussenribspierontsteking.
Ontstekingsproces
Als er een scheurtje of overbelasting optreedt in de spier tussen twee ribben, zal je lichaam een natuurlijke ontstekingsreactie starten om de schade te herstellen. Dit heeft niets te maken met bacteriën of andere micro-organismen, maar is een normaal proces dat je lichaam ondergaat bij elke vorm van schade. Dit proces wordt ook geactiveerd bij snijwonden, botbreuken en andere soorten verwondingen. De ontstekingsreactie verloopt in drie fasen:
- de ontstekingsfase
- de regeneratiefase
- de rijpingsfase
Ontstekingsfase
Bij ontstekingen, inclusief een ontsteking aan de tussenribspier, bestaat de ontstekingsfase uit vier symptomen:
- Ten eerste zal er zwelling optreden omdat er zich ontstekingsvocht in het getroffen gebied ophoopt.
- Ten tweede zal de huid in de omgeving van de ontsteking rood kleuren.
- Voorts zal het getroffen gebied warmer aanvoelen. Dit helpt de stofjes die nodig zijn voor genezing beter hun werk te doen.
- Tot slot zal er pijn optreden op de plaats van de ontsteking. Het aanraken van het gevoelige gebied kan de pijn verergeren en soms wordt de pijn erger bij bepaalde bewegingen. Deze pijn is een soort alarmsignaal om je voorzichtig om te laten gaan met de getroffen plek, zodat het de tijd krijgt om te genezen.
Na 3-5 dagen bereikt de ontstekingsfase zijn hoogtepunt, waarna de pijn en zwelling geleidelijk afnemen.
Regeneratie- of reparatiefase
Tijdens de regeneratiefase, ook wel de reparatiefase genoemd, begint je lichaam het beschadigde weefsel te herstellen. Dit proces begint meestal enkele dagen na het ontstaan van de wond of de ontsteking. Het lichaam maakt nieuw weefsel aan, zodat het beschadigde gebied kan worden hersteld en kleiner wordt.
Naarmate de regeneratiefase vordert, kun je beginnen het beschadigde gebied weer te gebruiken. Als je bijvoorbeeld een scheurtje in je tussenribspier hebt, kun je rustige ademhalingsoefeningen doen om de spier weer te versterken. Het is belangrijk dat je tijdens deze fase de pijn niet verergert tijdens het bewegen of oefenen. De regeneratiefase duurt doorgaans tot ongeveer vier weken na het ontstaan van de wond.
Rijpingsfase
In de rijpingsfase moet het weefsel dat tijdens de regeneratiefase is aangemaakt nog verder versterken en specialiseren. Het vergt tijd en geduld om dit proces te voltooien. Net als bij het weven van een tapijt moeten er dwarse draden door het nieuwe weefsel worden geweven om het sterker te maken.
Door rustig te bewegen en allengs weer je dagelijkse activiteiten op te pakken, ondersteun je je lichaam bij dit proces van weefselversterking. Het kan wel zes maanden tot twee jaar duren voordat het nieuwe weefsel helemaal gewend is aan zijn nieuwe rol. Gedurende deze tijd is het van kardinaal belang om naar je lichaam te luisteren en het niet te forceren, teneinde te voorkomen dat het opnieuw beschadigd raakt. Het is vergelijkbaar met spiertraining waarbij je begint met lichtere gewichten en geleidelijk opbouwt om te voorkomen dat je je spieren overbelast.
Symptomen van ontstoken tussenribspieren
De symptomen van tussenribspierontsteking kunnen variëren van mild tot ernstig. De meest voorkomende symptomen zijn ontstoken tussenribspieren zijn de volgende:
- Pijn tussen de ribben: dit is het belangrijkste symptoom van tussenribspierontsteking en het kan variëren van een lichte pijn tot een scherpe, stekende pijn.
- Gevoeligheid en pijn bij het aanraken van de borstkas of de ribben.
- Verergering van de pijn bij diepe ademhaling, hoesten of niezen.
- Ademhalingsproblemen en kortademigheid, ofschoon deze klachten zelden voorkomen.
- Spierstijfheid en beperkte bewegingsvrijheid van de borstkas.
- Zwelling en roodheid van de borstwand, hoewel dit niet zo vaak optreedt.
Onderzoek en diagnose
Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Om tussenribspierontsteking te diagnosticeren zal de arts vragen aan je stellen over de kalchten die je ervaart. Hij zal daarbij je medische geschiedenis in ogenschouw nemen. Daarnaast zal de arts een lichamelijk onderzoek uitvoeren om te zoeken naar tekenen van ontsteking, zoals pijn en gevoeligheid bij aanraking van de getroffen tussenribspieren.
Vervolgonderzoek
Teneinde andere mogelijke oorzaken van je klachten uit te sluiten, kan de arts zo nodig aanvullende tests uitvoeren, zoals:
- Beeldvormende onderzoek, zoals een röntgenfoto, CT-scan of MRI-scan van de borstkas, om mogelijke verwondingen of andere aandoeningen uit te sluiten.
- Bloedonderzoek om te zoeken naar tekenen van ontsteking (ontstekingswaarden in het bloed, CRP) of andere onderliggende medische aandoeningen.
- Elektrocardiogram (ECG) om mogelijke hartproblemen uit te sluiten, aangezien sommige hartproblemen dezelfde symptomen kunnen veroorzaken als tussenribspierontsteking.
Differentiaaldiagnose
Er zijn verschillende aandoeningen en ziekten die vergelijkbare symptomen kunnen veroorzaken als tussenribspierontsteking. Enkele van de meest voorkomende aandoeningen die kunnen worden overwogen bij de differentiële diagnose van ontstoken tussenribspieren zijn:
- Costochondritis: Dit is een aandoening waarbij het kraakbeen dat de ribben verbindt met het borstbeen ontstoken raakt en pijn veroorzaakt die lijkt op de pijn bij tussenribspierontsteking.
- Syndroom van Tietze: Een aandoening van het kraakbeen dat je ribben aan je borstbeen verbindt. Het kraakbeen van één of enkele ribben is hierbij ontstoken.
- Hartziekte: Angina pectoris of een hartaanval kan pijn op de borst veroorzaken, hetgeen kan worden verward met de pijn die je ervaart bij tussenribspierontsteking.
- Longaandoeningen: Astma, longontsteking en pleuritis kunnen ook pijn op de borst en ademhalingsproblemen veroorzaken die lijken op die van tussenribspierontsteking.
- Maagzweer: Een maagzweer kan pijn op de borst en andere symptomen veroorzaken die lijken op ene ontsteking van je tussenribspieren.
- Galstenen: Deze ‘etterbakken’ kunnen pijn veroorzaken wat verward kan worden met de pijn als gevolg van een tussenribspierontsteking.
Behandeling van tussenribspier-ontsteking
De behandeling van tussenribspierontsteking richt zich op het verlichten van de symptomen en het bevorderen van het herstel. Enkele mogelijke behandelingen zijn:
- Rust: Het is belangrijk om rust te nemen en activiteiten te vermijden die de pijn aan de getroffen tussenribspieren verergeren.
- Pijnverlichting: Pijnstillers zoals paracetamol of ontstekingsremmende medicijnen zoals ibuprofen verminderen de pijn en NSAID’s zijn bovendien ontstekingsremmend.
- Bij acute blessures, zwellingen en ontstekingen kun je de plek koelen.
- Fysiotherapie: Gerichte oefeningen en fysiotherapie kunnen helpen om de spieren rondom het getroffen gebied te versterken en de bewegingsvrijheid te vergroten.
- Ademhalingsoefeningen: Ademhalingsoefeningen om de ademhaling te verbeteren en de pijn te verzachten.
- Chiropractie of osteopathie: Deze therapieën kunnen helpen om de spieren en gewrichten te manipuleren en de pijn te verlichten.
Zelfzorg
Neem een goede houding in acht tijdens zitten en werken, want dit helpt om de spieren rondom het getroffen gebied te ontlasten waardoor je minder last zult hebben van de pijn. Vermijd het tillen van zware voorwerpen en andere zware inspanningen die de pijn kunnen verergeren.
Een goede slaaphouding ontlast de spieren en vermindert spierspanning. Slaap bijvoorbeeld op je zij met een kussen tussen je knieën om de druk op je rug te verminderen.
Verloop en prognose
De meeste gevallen van tussenribspierontsteking verdwijnen binnen enkele weken tot maanden met de juiste behandeling en rust.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een tussenribspierontsteking, of tips geven hoe om te gaan met ontstoken tussenribben. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
