Schrompelnier: symptomen, oorzaak en behandeling

Last Updated on 14 juni 2023 by M.G. Sulman

Lijden aan een schrompelnier betekent dat de ene nier kleiner is dan de andere. Mensen worden normaal gesproken geboren met twee afzonderlijke nieren aan de linker- en rechterkant van je lichaam. Je nieren zijn twee boonvormige organen. Ze liggen hoog achter in de buiktholte, achter het buikvlies. Je nieren worden beschouwd als vitale organen en zijn verantwoordelijk voor het wegwerken van toxisch metabolisch afval en het handhaven van het vochtvolume, de elektrolytenbalans en het afscheiden van verschillende hormonen. Als de nieren op enigerlei wijze schade oplopen, dan tast dit de algehele nierfunctie aan. De niet kan ook verschrompelen. 

Wat is een schrompelnier?

Een schrompelnier is een toestand waarbij één of beide nieren kleiner worden, waardoor de normale nierfunctie wordt belemmerd. Een verschrompelde nier moet niet worden verward met renale hypoplasie, waarbij de persoon wordt geboren met nieren die kleiner zijn dan normaal. In plaats daarvan treedt een schrompelnier op als gevolg van krimp van wat ooit nieren van normale grootte waren.

Synoniemen

Een schrompelnier staat ook bekend als:

• nieratrofie (atrofie is een afname van weefsel- of orgaanmassa)
• atrofische nier(en)
• verschrompelde nier(en)

Symptomen van schrompelnieren

Het is mogelijk dat je niet direct symptomen opmerkt bij een schrompelnier. Deze ontstaat vaak met het voortschrijden van de ziekte. Je kunt de volgende symptomen opmerken naarmate de ziekte vordert:

• vaker plassen
• slaperigheid / vermoeidheid
• spierkrampen
• verlies van eetlust
• jeukende huid
• gezwollen handen en gezwollen voeten
• buikpijn
• flankpijn (pijn in de zij)
• pijn bij het plassen
• bloed in de urine, vaker plassen

Complicaties van nieratrofie

Als de nieratrofie aanhoudt en beide nieren treft, kan het leiden tot nierfalen. Hierbij kunnen beide nieren hun functie niet meer naar behoren uitoefenen. De plotselinge stijging van de kaliumspiegels als gevolg van het onvermogen van de nieren om het bloed te filteren, kan de werking van je hart schaden en kan dodelijk zijn.

Chronisch nierfalen door atrofie van de nieren kan ook leiden tot longoedeem. Bij mensen die lijden aan nierfalen lukt het niet om extra vocht uit het lichaam te verwijderen, wat leidt tot vochtophoping in de bloedvaten. Dit kan resulteren in longoedeem.¹M.G. Sulman. Longoedeem: symptomen, oorzaken, behandeling en preventie. https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/189701-longoedeem-symptomen-oorzaken-behandeling-en-preventie.html (ingezien op 16-10-2022)

Tegelijkertijd kun je ook een verminderde zin in seks, erectiestoornissen en verminderde vruchtbaarheid ervaren. Zowel mannen als vrouwen met nierfalen hebben vaak een verminderde libido. Dus minder zin in seks. Mannen kunnen moeilijker een erectie van de penis krijgen. Vrouwen kunnen last hebben van een droge vagina en hebben moeite om te genieten tijdens het vrijen.

Je kunt ook bloedarmoede ontwikkelen. De nieren zijn betrokken bij de aanmaak van nieuwe rode bloedcellen of erytrocyten. Bij nierschade kan een tekort aan rode bloedcellen ontstaan. Dit staat bekend als bloedarmoede. Hierdoor kun je je (extra) moe en lusteloos voelen.

Oorzaken van een atrofische nier

De nier kan krimpen als gevolg van de volgende oorzaken:

• een geblokkeerde urineweg leidt tot druk op de nieren en beschadigt de nefronen (nefronen filteren de afvalstoffen uit je bloed en recyclen de belangrijke stoffen die je lichaam weer nodig heeft)
• onbehandelde nierstenen
• andere langdurige nierinfecties zoals een nierbekkenontsteking (pyelonefritis) en refluxnefropathie (bij refluxnefropathie stroomt urine vanuit de blaas naar de nieren, waardoor de nieren kunnen beschadigen)
• vernauwing van de slagader die de nier van bloed voorziet
• verstopping van de nierslagader als gevolg van een bloedstolsel dat de slagader blokkeert die de nier van zuurstofrijk bloed voorziet
• chronische auto-immuunziekten van de nier

Risicofactoren

De risicofactoren voor het krijgen van een schrompelnier zijn:

• Nierziekte: Chronisch nietfalen of nietschade, glomerulonefritis, polycystische nierziekte en bepaalde auto-immuunziekten.
• Hoge bloeddruk: In verschillende organen, waaronder de nieren, veroorzaakt een hoge bloeddruk schade aan de wanden van de bloedvaten. Ook raken de nierfilters beschadigd. Deze schade kan leiden tot schrompelnier.
• Diabetes: Slecht beheerde diabetes (te veel glucose in het bloed) beschadigt de bloedvaten in de nieren en de nierfilters.
• Nierinfecties: Terugkerende of chronische nierinfecties veroorzaken schade aan de nieren, wat kan resulteren in schrompelnier.
• Urinewegobstructie: Obstructie door nierstenen, tumoren of andere oorzaken verstoort de urineafvoer. Diy vergroot de kans op een schrompelnier.
• Roken: Roken vernauwt de bloedvaten, vermindert de bloedtoevoer naar de nieren en bevordert ontsteking. Deze factoren kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van een schrompelnier.
• Leeftijd: Het risico op schrompelnier neemt toe met de leeftijd, aangezien de nierfunctie, ook bij patiënten zonder nierziekte, tijdens het ouder worden geleidelijk afneemt.

Onderzoek en diagnose

Een arts kan vaststellen of je een schrompelnier hebt door tests te laten doen. Vaak gaat het om bloedonderzoek zoals de glomerulaire filtratiesnelheid (GFR). Dit is een maat voor het functioneren van de nieren om de nierfunctie te controleren. De arts kan ook een urinetest uitvoeren op albumine, een eiwit dat in de urine kan verschijnen als de nier beschadigd is.

Zodra deze tests een probleem met de nier vaststellen, kan de arts je nieren verder in beeld brengen door middel van een echografie en een CT-scan om te bepalen of er sprake is van een verschrompelde nier.

Behandeling van een schrompelnier

De behandeling zal afhangen van de oorzaak van de schrompelnier. Het behandelen van de onderliggende aandoening kan verdere nierschade helpen voorkomen.

Zelfs met een schrompelnier kunnen je nieren nog steeds goed genoeg functioneren om de klus te klaren. Maar als je nieren minder dan 10 tot 15 procent functioneren, dan is er sprake van nierfalen. Als de nieren minder dan 15 procent werken dan krijg je een behandeling die de werking van de nieren overneemt. Er zijn verschillende vormen van nierfunctie vervangende therapie:

• hemodialyse
• thuishemodialyse
• peritoneaal dialyse
• niertransplantatie

Bij hemodialyse wordt je bloed door een kunstnierapparaat geleid, een hemodialysator genaamd, dat afvalstoffen verwijdert.

Thuishemodialyse is een behandeling die bij je thuis plaatsvindt. Je dialyseert op zelfgekozen momenten in je eigen omgeving.

Peritoneaal dialyse wordt ook wel buikvliesdialyse genoemd. Hierbij neemt een buikspoeling het werk van de nieren over, waarbij het buikvlies overtollig vocht, zouten en afvalstoffen filtert.

Dialyse helpt het werk te doen dat je nieren niet meer kunnen doen. Maar het is geen genezende behandeling. Je moet de rest van uw leven of totdat u een niertransplantatie krijgt meerdere keren per week dialyse ondergaan.

Je kunt een gezonde nier krijgen van een levende of een overleden donor. Het wachten op een geschikte nier kan echter jaren duren. Na een transplantatie moet je je hele leven anti-afstotingsmedicijnen slikken.

Voeding en dieet

Een schrompelnier werkt mogelijk niet optimaal. Het is daarom belangrijk om te weten wat je kunt doen om de belasting van je nieren te verlichten.

Beperk je eiwitinname

Des te meer eiwitten je inneemt, des te harder je nieren moeten werken om de afvalstoffen te verwijderen. Wanneer je veel proteïne eet, moeten de nieren harder werken om deze te filteren. Beperk daarom de inname van eiwitten. Kies in plaats daarvan voor voedingsmiddelen die minder afvalproducten produceren. Met gezonde voeding kun je je nieren beschermen. Soms is zelfs een speciaal nierdieet nodig.

Verlaag je natriumconsumptie

Een hoge natriuminname verandert de natriumbalans, waardoor je lichaam vocht vasthoudt. Te veel vocht kan leiden tot hoge bloeddruk en overbelasting van je nieren. Het verlagen van de inname van natriumrijk voedsel beschermt je nieren tegen deze overbelasting.

Minimaliseer de inname van kalium

Het is verstandig om de hoeveelheid kalium die je binnenkrijgt te verminderen als je een schrompelnier hebt. Aangezien slecht presterende nieren deze mineralen niet in evenwicht kunnen brengen, wat leidt tot de ophoping van kalium in het bloed. Doe dit echter alleen in overleg met je behandelend arts. Voor een aangepast kaliumarm dieet kun je terecht bij een diëtist.

Preventie

Je kunt je nieren in goede conditie houden door aandoeningen zoals hoge bloeddruk of diabetes te voorkomen of te beheersen, aangezien deze je nieren kunnen beschadigen.

Het vermijden van voedsel met een hoog naJe kunt trium- of suikergehalte, alcohol en sterk bewerkte voedingsmiddelen, zoals frisdrank, chips, koek en snoep, kan ook een grote bijdrage leveren het voorkomen van een schrompelnier.

Het handhaven van een gezond gewicht, regelmatig bewegen en het onder controle houden van je cholesterolgehalte zijn belangrijke preventieve maatregelen.

Prognose

Je kunt leven met slechts één gezonde nier. De overgebleven nier neemt dan het werk van de weggehaalde nier deels over. De totale nierfunctie is dan zo’n 65 tot 75% van toen je nog twee nieren had. Dat is ruim voldoende.

In sommige gevallen leidt chronische nierziekte tot nierfalen. Het is een wezenlijk probleem als je nieren minder dan 25 procent functioneren.

Dialysepatiënten leven gemiddeld minder lang dan mensen met gezonde nieren. Door betere zorg blijven dialysepatiënten tegenwoordig wel langer leven.

Mensen met een donornier van een overleden donor leven volgens de Nierstichting gemiddeld 10 jaar zonder dat ze weer dialyse of weer een transplantatie nodig hebben. Als de donornier afkomstig is van een levende donor en getransplanteerd wordt na het starten van de dialyse, blijft de donornier gemiddeld 20 jaar functioneren.²Nierstichting. Feiten en cijfers. https://nierstichting.nl/leven-met-een-nierziekte/feiten-en-cijfers/ (ingezien op 16-10-2022)

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een schrompelnier, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.