Last Updated on 7 november 2024 by M.G. Sulman
Inhoud
Wat is peliosis hepatis?
Stel je voor dat je lever een rustige rivier is, stevig en functioneel, tot op een dag kleine eilandjes van leegte opduiken in de stroming—holten die er niet thuishoren, als verborgen meertjes in de lever. Dit is het beeld van peliosis hepatis, een zeldzame aandoening waarbij met bloed gevulde holten zich vormen in de lever. Deze holtes kunnen aanvankelijk onopgemerkt blijven, maar na verloop van tijd symptomen veroorzaken die om aandacht vragen, zoals buikpijn, vermoeidheid, of zelfs leververgroting.
Peliosis hepatis kent verschillende oorzaken. In sommige gevallen is er sprake van langdurig medicijngebruik, vooral van steroïden of chemotherapie, die het leverweefsel kunnen veranderen. Ook infecties, zoals tuberculose en HIV, en onderliggende ziekten zoals levercirrose, kunnen aan de basis liggen van deze aandoening.
Behandeling is vaak gericht op het wegnemen van de onderliggende oorzaak. Medicijnen die de aandoening hebben uitgelokt, worden gestaakt of vervangen. Bij infecties wordt de nadruk gelegd op gerichte antibiotica of antivirale therapie. In ernstige gevallen of wanneer er complicaties ontstaan, kan een chirurgische ingreep nodig zijn om de druk te verlichten.
Epidemiologie
Peliosis hepatis is een zeldzame aandoening, waarbij bloedgevulde holtes in het leverweefsel ontstaan. Hoewel het zelden voorkomt, zijn er specifieke risicofactoren die een glimp geven van de epidemiologie van deze aandoening, verdeeld over demografische groepen en geografische gebieden.
Leeftijd en geslachtsverschillen
Peliosis hepatis komt voornamelijk voor bij volwassenen, vooral bij mannen tussen de 30 en 60 jaar. Mannen hebben gemiddeld een hoger risico, vooral als er sprake is van langdurig medicijngebruik of leveraandoeningen. Kinderen worden slechts in zeer zeldzame gevallen getroffen; als dit gebeurt, is er vaak een onderliggende medische oorzaak, zoals immunosuppressieve therapie na een transplantatie. Bij volwassenen wordt de aandoening vaker ontdekt bij mensen met chronische leverziekten, zoals levercirrose, waar het optreden van peliosis hepatis tot wel 3% van de patiënten kan treffen.
Geografische en klimatologische invloeden
In Nederland en België komt peliosis hepatis weinig voor, net zoals in andere Westerse landen. De prevalentie in Nederland en België ligt onder de 0,5% van alle levergerelateerde aandoeningen. Onderzoek wijst uit dat het voorkomen van deze aandoening hoger ligt in tropische gebieden, vooral door de verhoogde kans op infectieziekten zoals tuberculose en HIV, die bijdragen aan het ontstaan van peliosis hepatis. In de Nederlandse overzeese gebiedsdelen, zoals de Caribische eilanden, speelt het warme en vochtige klimaat een indirecte rol door de verhoogde aanwezigheid van infectieziekten. Dit verhoogt de kans op peliosis hepatis, hoewel precieze cijfers ontbreken.
Leefstijl, medicatie en voeding
Peliosis hepatis is sterk gelinkt aan leefstijlfactoren en medicatiegebruik. Langdurig gebruik van anabole steroïden, orale anticonceptiva, chemotherapie en immunosuppressiva kunnen een verhoogd risico geven. Onder mannen die langdurig anabole steroïden gebruiken, kan het risico op peliosis hepatis oplopen tot wel 20%. Voeding kan eveneens een rol spelen: voedingspatronen die de lever belasten, zoals een dieet rijk aan bewerkte voeding en lage inname van antioxidanten, kunnen bijdragen aan een verhoogde kwetsbaarheid van de lever. Alcoholgebruik en roken zijn bijkomende risicofactoren; de aandoening wordt dan ook vaker aangetroffen bij mensen met een zware leefstijl en leveraandoeningen.
Wereldwijde verschillen en genetische invloeden
Wereldwijd zien we dat de aandoening vaker voorkomt in gebieden met endemische infecties en minder toegang tot medische zorg. In Afrikaanse en Aziatische landen komt peliosis hepatis relatief vaker voor, waarschijnlijk door een combinatie van genetische en omgevingsfactoren, zoals tuberculose en HIV. Genetica speelt een rol: sommige studies suggereren dat mensen met bepaalde genetische leverafwijkingen vatbaarder zijn voor peliosis hepatis, hoewel dit zeldzaam blijft.
Ontstaansmechanisme
Bij peliosis hepatis ontstaan bloedgevulde holtes in de lever doordat de fijne bloedvaten in het leverweefsel worden beschadigd. Dit proces begint meestal met een verstoring in de vaatwanden van de lever, vaak door langdurig medicijngebruik (zoals steroïden of chemotherapie) of door infecties zoals tuberculose of HIV. Wanneer de vaatwanden verzwakken of beschadigd raken, ontstaan er kleine lekken waardoor bloed uit de haarvaten sijpelt.
Het bloed dat door deze beschadigingen ontsnapt, hoopt zich op in het omliggende weefsel en vormt kleine ruimtes of holtes. Omdat de bloedtoevoer niet meer soepel kan doorstromen en het weefsel verder verzwakt raakt, worden deze holtes langzaam groter en blijven ze gevuld met bloed. Zo ontstaan de kenmerkende bloedgevulde holtes van peliosis hepatis, waarbij de lever haar structuur verandert en deze open ruimtes in het weefsel ontstaan.
Oorzaken van peliosis hepatis
Peliosis hepatis kan ontstaan door verschillende factoren die de lever onder druk zetten. Vaak ligt langdurig gebruik van medicijnen zoals steroïden, anticonceptiepillen, of chemotherapie aan de basis. Deze middelen kunnen de wanden van de leverbloedvaten verzwakken, waardoor bloed in het weefsel sijpelt en zich ophoopt in holtes.
Ook infecties, zoals tuberculose of HIV, kunnen een rol spelen. Deze ziekten brengen ontstekingen in de lever teweeg, wat de vaatwanden aantast en de bloedcirculatie verstoort. Bovendien kunnen bepaalde aandoeningen, zoals levercirrose of auto-immuunziekten, de lever kwetsbaar maken voor deze holtevorming. Tot slot dragen ongezonde leefstijlfactoren zoals overmatig alcoholgebruik en roken bij aan de ontwikkeling van peliosis hepatis, door de lever continu onder druk te zetten en haar herstelcapaciteit te beperken.
Symptomen van peliosis hepatis
- Buikpijn
Vaak mild tot matig, gelokaliseerd in de bovenbuik. De pijn ontstaat doordat de met bloed gevulde holtes druk uitoefenen op het leverweefsel en omliggende organen. - Vergrote lever (hepatomegalie)
De lever kan opzwellen door de holtes, waardoor deze bij lichamelijk onderzoek soms vergroot en gevoelig aanvoelt. Dit symptoom is een teken dat de lever overbelast raakt door de interne druk. - Vermoeidheid en algehele zwakte
Aangezien de lever essentieel is voor het energiemetabolisme, kan een verminderde leverfunctie door peliosis hepatis leiden tot vermoeidheid en een gevoel van zwakte. - Geelzucht (icterus)
Bij ernstige gevallen kan geelzucht optreden. Dit komt doordat de lever minder goed in staat is om bilirubine te verwerken, wat leidt tot een gelige verkleuring van de huid en ogen. - Leverfalen
In zeldzame, ernstige gevallen kunnen de holtes leiden tot leverfalen, vooral als ze groot worden en de structuur van de lever verstoren. Dit kan levensbedreigend zijn en vereist onmiddellijke medische zorg. - Bloedarmoede
Bij langdurige bloeding in de holtes kan bloedarmoede ontstaan door het verlies van rode bloedcellen. Dit kan zich uiten in symptomen zoals bleekheid, duizeligheid en kortademigheid.
Peliosis hepatis kan soms asymptomatisch blijven en pas bij toeval ontdekt worden tijdens beeldvorming of onderzoek voor een andere aandoening. Echter, bij ernstigere vormen kunnen deze symptomen toenemen en wijzen op de noodzaak van medische aandacht.
Onderzoek en diagnose
Het onderzoek naar peliosis hepatis begint vaak bij een vermoeden door symptomen als buikpijn, vermoeidheid of een vergrote lever. Maar omdat deze aandoening subtiel kan zijn, wordt peliosis hepatis vaak pas ontdekt tijdens een uitgebreid diagnostisch onderzoek, bijvoorbeeld bij klachten die aanvankelijk niet direct aan de lever worden gelinkt.
Lichamelijk onderzoek en laboratoriumtests
Bij een eerste onderzoek kan de arts lichte zwelling of gevoeligheid in de bovenbuik voelen, wat kan duiden op leververgroting. Laboratoriumtests worden uitgevoerd om leverwaarden zoals ALAT, ASAT en bilirubine te meten, die verhoogd kunnen zijn als de lever onder druk staat. Deze tests geven een eerste inzicht in de leverfunctie, maar wijzen zelden specifiek op peliosis hepatis.
Beeldvormend onderzoek
Voor een gedetailleerd beeld wordt meestal een echografie, CT-scan of MRI-scan ingezet. Een echografie kan als eerste beeldvormend onderzoek afwijkingen in het leverweefsel laten zien, zoals gebieden met een afwijkende dichtheid, maar een CT-scan of MRI-scan geeft vaak meer gedetailleerde informatie. Op een MRI kunnen de met bloed gevulde holtes zich bijvoorbeeld aftekenen als kleine, donkergekleurde ruimtes in het leverweefsel. Een CT-scan kan het patroon van de holtes duidelijk zichtbaar maken; bijvoorbeeld, wanneer de holtes een clustering rond de levervaten laten zien, is dit een kenmerkend patroon van peliosis hepatis.
Leverbiopsie
In sommige gevallen is een leverbiopsie nodig om de diagnose te bevestigen. Bij dit onderzoek neemt de arts een klein stukje leverweefsel weg om het onder de microscoop te bestuderen. Het kan doorslaggevend zijn, omdat de karakteristieke holtes direct zichtbaar zijn. Bijvoorbeeld: bij een patiënt die jarenlang steroïden heeft gebruikt en last heeft van buikpijn en vermoeidheid, kan een biopsie uitwijzen of deze medicatie inderdaad tot peliosis hepatis heeft geleid.
Behandeling van peliosis hepatis
De behandeling van peliosis hepatis richt zich vooral op het aanpakken van de oorzaak en het ondersteunen van de lever. Wanneer medicijnen zoals steroïden of chemotherapie de oorzaak zijn, kan het stoppen of aanpassen van deze medicatie al een groot verschil maken. Onder begeleiding van de arts worden alternatieve medicijnen gezocht die de lever minder belasten, zodat de holtes geleidelijk kunnen herstellen.
Bij infecties zoals tuberculose of HIV wordt de onderliggende ziekte behandeld met antibiotica of antivirale middelen, waardoor ook de belasting op de lever afneemt. Voor extra ondersteuning kan een arts leverbeschermende supplementen of een speciaal dieet aanbevelen om de lever gezond te houden en het genezingsproces te bevorderen.
In ernstige gevallen, waarin de holtes leiden tot complicaties zoals leverfalen, kan een operatie nodig zijn om de druk op de lever te verlichten of zelfs om beschadigd weefsel te verwijderen. Gelukkig kan de lever met de juiste zorg en behandeling vaak herstellen en haar normale functies hervatten.
Prognose
De prognose van peliosis hepatis hangt sterk af van de oorzaak en de ernst van de aandoening. Bij milde gevallen, vooral als de veroorzakende factor zoals medicatie snel kan worden gestopt of aangepast, is de vooruitzicht vaak goed. De lever heeft een sterk regeneratief vermogen, en met de juiste zorg kunnen de bloedholtes langzaam verdwijnen, waardoor de lever weer normaal kan functioneren.
In ernstigere gevallen, waarbij peliosis hepatis heeft geleid tot complicaties zoals leverfalen, kan het herstel uitdagender zijn. Maar zelfs dan kan een combinatie van aangepaste medicatie, leefstijlaanpassingen en soms een operatie verlichting bieden en verdere schade beperken. Met tijdige behandeling en een zorgvuldige opvolging is het voor veel patiënten mogelijk om weer een goede leverfunctie en kwaliteit van leven te bereiken.
Complicaties
Een van de belangrijkste complicaties van peliosis hepatis is het risico op leverbloeding. De met bloed gevulde holtes kunnen onder druk barsten, wat leidt tot interne bloedingen die levensbedreigend kunnen zijn. Bijvoorbeeld, bij een patiënt die langdurig anabole steroïden heeft gebruikt en nu een vergrote lever heeft, kan zelfs een lichte verwonding aan de buikstreek de holtes laten scheuren. Dit resulteert in plotselinge, intense buikpijn, duizeligheid en een lage bloeddruk door het bloedverlies. In zulke gevallen is een spoedoperatie nodig om de bloeding te stoppen en verdere schade te beperken.
Andere complicaties zijn leverfalen bij ernstige gevallen, waarbij de leverfuncties sterk afnemen, en portale hypertensie (verhoogde druk in de poortader van de lever), wat kan leiden tot zwelling in de buik en benen. Deze complicaties vereisen intensieve zorg en kunnen het herstel bemoeilijken, vooral als de onderliggende oorzaak niet snel behandeld kan worden.
Preventie
Preventie van peliosis hepatis vraagt om zorgvuldige aandacht voor leefstijl, medicijngebruik en de algehele gezondheid van de lever. Door bepaalde risico’s te vermijden en een gezonde leverfunctie te ondersteunen, kan de kans op het ontwikkelen van deze zeldzame aandoening aanzienlijk worden verkleind.
Verantwoord medicijngebruik
Het langdurig gebruik van bepaalde medicijnen, zoals steroïden, orale anticonceptiva, en immunosuppressiva, is een belangrijke risicofactor voor peliosis hepatis. Het is essentieel om medicijnen uitsluitend te gebruiken volgens voorschrift en om regelmatig overleg te voeren met een arts over de noodzaak van medicatie. Indien mogelijk kan de arts minder belastende alternatieven voorstellen, vooral bij medicijnen die de lever op de lange termijn kunnen beïnvloeden.
Leverondersteunende leefstijl
Een gezonde leefstijl is van groot belang voor de lever. Roken en overmatig alcoholgebruik kunnen het leverweefsel belasten en de kans op complicaties vergroten. Door alcoholgebruik te beperken en te kiezen voor een dieet rijk aan antioxidanten, gezonde vetten en vezels, kan de lever worden ondersteund in haar natuurlijke regeneratie en ontgiftingsproces. Voeding met veel groenten, fruit, en gezonde vetten zoals olijfolie en avocado helpt de leverbarrière sterk te houden en voorkomt overmatige belasting.
Regelmatige medische controle
Voor mensen met risicofactoren, zoals leveraandoeningen of langdurig medicijngebruik, kunnen regelmatige leverfunctietests helpen om veranderingen in een vroeg stadium op te sporen. Routineonderzoek van leverenzymen, zoals ALAT en ASAT, geeft inzicht in de levergezondheid en maakt het mogelijk om snel actie te ondernemen bij afwijkende waarden. Een eenvoudige bloedtest kan helpen om vroegtijdige signalen van stress op de lever te detecteren.
Infectiepreventie en vaccinatie
Infecties zoals tuberculose en HIV kunnen bijdragen aan peliosis hepatis. Regelmatige vaccinatie, hygiënemaatregelen en het vermijden van risicovolle situaties verminderen de kans op deze infecties. Voor mensen die reizen naar gebieden waar infectieziekten endemisch zijn, zoals delen van Afrika of Azië, is het belangrijk om voorzorgsmaatregelen te nemen en mogelijke vaccinaties te overwegen.
Ontstekingsremmende en natuurlijke ondersteuning
Bepaalde natuurlijke supplementen, zoals mariadistel en kurkuma, staan bekend om hun ontstekingsremmende en leverondersteunende eigenschappen. Deze kruiden kunnen helpen om de leverfunctie te ondersteunen en de effecten van toxines te neutraliseren. Echter, overleg met een arts is raadzaam voordat deze worden gebruikt, vooral in combinatie met andere medicatie.
Gezonde bloedcirculatie
Een gezonde bloedcirculatie draagt bij aan het voorkomen van schade aan de leverbloedvaten. Regelmatige lichaamsbeweging, zoals wandelen, fietsen en pilates, bevordert de bloedcirculatie en ondersteunt de lever in haar functies. Door beweging te integreren in de dagelijkse routine, blijft de doorbloeding goed, wat helpt om het leverweefsel gezond te houden en risico’s op vaatbeschadiging te verminderen.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over peliosis hepatis. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
