Knuckle pads of knokkelkussentjes: verhardingen op de vingers

Last Updated on 16 juli 2024 by M.G. Sulman

Knuckle pads of knokkelkussentjes zijn fibromateuze onderhuidse afwijkingen van de huid. Het wordt gezien bij de kleine handgewrichtjes. Vooral de PIP-gewrichten. Dit zijn de scharniergewrichten die zich iets onder het midden van je vingers bevinden. Knokkelkussentjes zijn ronde, plaque-achtige, vezelachtige verdikkingen of verhardingen die zich op elke leeftijd kunnen ontwikkelen. Ze kunnen in de loop van een paar weken of maanden een diameter van 10 tot 15 mm bereiken, waarna ze niet meer weggaan. Knuckle pads worden soms geassocieerd met contractuur van Dupuytren en camptodactylie (kromme vinger). 

Knuckle pads
Knuckle pads of knokkelkussentjes / Bron: Wikimedia Commons

Wat zijn knuckle pads?

Knuckle pads zijn goedaardige huidafwijkingen. Ze verschijnen op de gewrichten van de vingers en soms ook de tenen. Deze laesies kunnen ongemak, irritatie en emotionele stress veroorzaken. Ze kunnen om cosmetische redenen weg worden gehaald.

Synoniemen

Knuckle pads staan ook bekend als ‘tylositas articuli’ of ‘knokkelkussentjes’.

Wie krijgt knuckle pads?

Zowel mannen als vrouwen worden erdoor getroffen. Knuckle pads ontstaan meestal pas op latere leeftijd. Vaak vanaf 30 jaar.

Promotie

In 1963 promoveerde de heer C.W. Beening op het fenomeen knuckle pads aan de Rijksuniversiteit te Leiden.

Knuckle pads promotie
Knuckle pads (promotie) / Bron: Promotie C.W. Beening. “Nieuwsblad van het Noorden”. Groningen, 26-11-1963, p. 19. Geraadpleegd op Delpher op 23-06-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010679086:mpeg21:p019

Symptomen: verhardingen op de vingers

Knuckle pads op de hand
Knuckle pads op de hand / Bron: Wikimedia Commons

Een knokkelkussentje bevindt zich aan de de strekzijde van de vingers. Soms zie je ze ook op de tenen, ter plaatse van de gewrichten. Knuckle pads verschijnen vooral over het tweede gewricht. Maar soms ook op een plek niet boven een gewricht.

Knuckle pads zien eruit als bolronde zwellingen of verhardingen. Je hebt er één of meerdere, soms op alle vingers. Ze zijn huidkleurig of lichtrood, soms ietwat gepigmenteerd. De afwijking is meestal glad maar kan ook ruw of schilferend zijn.

Knuckle pads veroorzaken over het algemeen geen symptomen, maar kunnen gevoelig of pijnlijk zijn.

In vogelvlucht:

  • Vorm: Bolronde zwellingen of verhardingen.
  • Aantal: Eén of meerdere, soms op alle vingers.
  • Kleur: Huidkleurig, lichtrood, soms ietwat gepigmenteerd.
  • Textuur: Meestal glad, maar kan ook ruw of schilferend zijn.
  • Over het algemeen geen symptomen.
  • Kunnen gevoelig of pijnlijk zijn.

Oorzaak van knokkelkussentjes

Knokkelkussentjes kunnen idiopathisch zijn. Dat betekent zonder bekende oorzaak. Maar ze kunnen ook worden geërfd als onderdeel van autosomaal dominante aandoening zoals het Bart-Pumphrey-syndroom en contractuur van Dupuytren. Net als bij eelt zijn verworven vormen vaak een reactie op herhaald trauma en wrijving. In de medische literatuur worden deze laesies vaak ‘pseudo-knuckle pads’ genoemd. ‘Echte’ knuckle pads ontstaan namelijk niet door trauma of chronische belasting, maar spontaan.

Knuckle pads
Knuckle pads op een vinger / Bron: Wikimedia Commons

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De huisarts informeert naar waar je afwijkingen hebt, hoelang je ze al hebt en hoe het beloop ervan is. Hij zal ook vragen of er andere klachten zijn, zoals pijn of bewegingsbeperking, wat niet passend is bij knuckle pads. De arts zal lichamelijk onderzoek doen en kijken of er aanwijzingen zijn voor het Bart-Pumphrey-syndroom of contractuur van Dupuytren. Ook zal de arts onderzoeken of er aanwijzingen zijn voor repetitieve traumata, wat het ontstaan van de afwijkingen zou kunnen verklaren.

Differentiële diagnose

De arts zal andere aandoeningen die verwarring kunnen veroorzaken, waaronder granuloma annulare, pachydermodactylie, reumatoïde knobbeltjes en synovitis, willen uitsluiten. Daarom is goed onderzoek van belang. Echografie kan nuttig zijn om knokkelkussens te onderscheiden van synovitis.

Behandeling van knuckle pads

Behandeling van knuckle pads is over het algemeen niet nodig. Het zijn immers goedaardige afwijkingen. Ze kunnen geen kwaad. Chirurgische verwijdering van knikkelkussentjes geeft kans op ontsierende littekens en contracturen. Dit betekent dat een gewricht in een dwangstand komt. Ook kan de huidafwijking weer teruggroeien. Mogelijk dat injectie met fluorouracil kan helpen. Dit is een celgroei-remmende stof.

Video: een ervaringsverhaal

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over knuckle pads. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.