Hand-armvibratiesyndroom (HAVS): symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 29 januari 2025 by M.G. Sulman

Willem dacht altijd dat sterke handen onverslijtbaar waren. Jarenlang hield hij moeiteloos een drilboor vast, legde straat na straat, en lachte om collegaโ€™s die klaagden over tintelingen of stijve vingers. Maar nu, halverwege de vijftig, voelt hij hoe zijn eigen handen hem verraden. Zijn vingers worden wit bij kou, gripkracht verdwijnt als sneeuw voor de zon, en gereedschap glipt uit zijn handen alsof het zeep is. Hand-armvibratiesyndroom (HAVS) โ€“ een beroepskwaal die veel te vaak wordt onderschat. Van bouwvakkers tot metaalbewerkers, iedereen die dagelijks met trillend gereedschap werkt, loopt risico. En nee, het gaat niet vanzelf over. Wat begint met een beetje gevoelloosheid, eindigt voor sommigen in permanente schade. Tijd om HAVS serieus te nemen, voordat het je handen afpakt.
Werken met drilboor aan trambaan in Rijnstraat te Amsterdam / Bro: Wikimedia Commons

Inhoud

Hand-armvibratiesyndroom (HAVS): als je handen het begeven door trillingen

Henk, 52 jaar, werkt al decennia als stratenmaker. Ooit een krachtpatser met een ferme handdruk, maar de laatste jaren is dat veranderd. Zijn vingers tintelen, zijn grip is slap, en als het koud is, lijken ze wel marmer โ€“ gevoelloos en wit. โ€™s Nachts wordt hij wakker van de pijn en overdag laat hij steeds vaker zijn gereedschap uit zijn handen vallen. De dokter was snel klaar met de diagnose: hand-armvibratiesyndroom, een beroepskwaal die hij stilletjes had zien aankomen, maar nooit serieus nam.

HAVS is een sluipmoordenaar voor je handen. Het begint met lichte tintelingen en gevoelloosheid, maar als je jarenlang met trillend gereedschap werkt โ€“ denk aan drilboren, slijpmachines en kettingzagen โ€“ tast het de zenuwen en bloedvaten aan. Het resultaat? Witte, gevoelloze vingers (Raynaudfenomeen), krachtverlies en zelfs blijvende schade. In de bouw, houtbewerking en metaalindustrie lopen duizenden werkers risico, maar lang niet iedereen herkent de symptomen op tijd. In Groot-Brittanniรซ wordt HAVS beschouwd als een van de meest gemelde beroepsziekten, en in Nederland? Hier blijft het vaak onder de radar.

Het wrange is: HAVS is grotendeels te voorkomen. Moderne gereedschappen met minder trillingen, regelmatige pauzes en goed gebruik van handschoenen kunnen de schade beperken. Maar Henk, zoals velen, dacht: “Ach, een beetje trilling kan geen kwaad.” Tot zijn handen hem letterlijk in de steek lieten. Zijn stratenmakerscarriรจre? Over en uit. Dus werk je met trillend gereedschap? Denk niet dat het jou niet zal overkomen. Je handen zijn je gereedschap โ€“ zorg ervoor dat je ze niet verslijt voordat jij eraan toe bent.

Epidemiologie van HAVS: wie loopt risico en waarom?

Hand-armvibratiesyndroom (HAVS) is geen zeldzaamheid, maar een sluipmoordenaar in de wereld van bouw, industrie en bosbeheer. Duizenden arbeiders wereldwijd krijgen er vroeg of laat mee te maken, vaak zonder het te beseffen. Pas wanneer de vingers gevoelloos worden en je handen het laten afweten, gaat de alarmbel af โ€“ en dan is het vaak te laat. Maar wie wordt er eigenlijk het hardst getroffen? En waarom komt het in sommige landen vaker voor dan in andere?

Mannen, vrouwen en kinderen: een kwestie van beroep

HAVS is een uitgesproken mannenkwaal. Niet omdat vrouwen er immuun voor zijn, maar simpelweg omdat de meeste beroepen waarin zwaar trillend gereedschap wordt gebruikt, nog altijd door mannen worden gedomineerd. In Nederland en Belgiรซ zijn ruim 90% van de geregistreerde HAVS-patiรซnten man. Vrouwen die in de bouw, metaalbewerking of groenvoorziening werken, lopen evenveel risico, maar worden minder vaak gediagnosticeerd โ€“ deels omdat de symptomen soms worden verward met andere aandoeningen, zoals het carpaletunnelsyndroom.

Kinderen? Die krijgen gelukkig geen HAVS, simpelweg omdat ze niet langdurig met zwaar trillend gereedschap werken. Maar als je op jonge leeftijd in een garage meewerkt, veelvuldig motoren repareert of als tiener in een houthakkersbedrijf werkt, kan de schade zich vroeg beginnen op te stapelen. Hoe jonger je begint, hoe groter de kans dat je handen je op latere leeftijd in de steek laten.

Klimaat: koude vingers, grotere schade

HAVS en kou vormen een verraderlijke combinatie. Mensen die in een koud klimaat werken, merken vaak als eerste de gevolgen: witte vingers, een bonkend gevoel en verlies van grip zodra de temperatuur daalt. In landen als Canada, Scandinaviรซ en Rusland worden werknemers in de bouw en bosbouw tot vier keer vaker gediagnosticeerd met HAVS dan in warmere gebieden.

In Nederland zie je dat verschil ook. Een bouwvakker die in de winter op de steigers staat, loopt meer risico dan iemand die dezelfde baan in een warmere periode doet. In de Nederlandse overzeese gebiedsdelen โ€“ zoals Bonaire, Curaรงao en Aruba โ€“ is HAVS nauwelijks een probleem. Niet omdat er geen trillend gereedschap wordt gebruikt, maar omdat de constante warmte de bloedvaten openhoudt en het Raynaud-fenomeen minder vaak optreedt.

Nederland versus Belgiรซ: kleine verschillen, groot effect

Nederland en Belgiรซ lijken qua werkomstandigheden op elkaar, maar toch zijn er verschillen in het voorkomen van HAVS. In Nederland wordt het vaker gediagnosticeerd, deels door betere registratie en strengere regelgeving rond beroepsziekten. Belgische arbeiders werken gemiddeld iets langer per dag met trillend gereedschap, vooral in de wegenbouw en steengroeves, waar blootstelling soms boven de Europese richtlijnen uitstijgt.

Bovendien is er in Nederland meer bewustwording over preventieve maatregelen, zoals anti-trillingshandschoenen en regelmatige pauzes. In Belgiรซ zijn er nog altijd veel arbeiders die zonder bescherming lange uren met slijpschijven, pneumatische hamers en kettingzagen werken, waardoor het aantal HAVS-gevallen waarschijnlijk hoger ligt dan de officiรซle cijfers laten zien.

Wereldwijd: waar HAVS het meest voorkomt

HAVS is een probleem in vrijwel elk land waar industriรซle arbeid een belangrijke rol speelt. In Groot-Brittanniรซ wordt het als een van de meest gemelde beroepsziekten erkend, met jaarlijks duizenden nieuwe gevallen. Japan heeft strenge regels en verplichte gezondheidscontroles, waardoor HAVS daar minder voorkomt dan in veel andere landen.

In de Verenigde Staten wordt HAVS minder vaak geregistreerd, maar dat betekent niet dat het er minder is. In veel sectoren โ€“ vooral in de mijnbouw en houtbewerking โ€“ blijft de diagnose uit omdat arbeiders geen toegang hebben tot gespecialiseerde zorg. In lagelonenlanden, zoals India en delen van Afrika, is HAVS een verborgen probleem. Daar werken mensen vaak zonder enige bescherming, waardoor ze op jonge leeftijd al blijvende schade oplopen.

In lagelonenlanden, zoals India, is HAVS een verborgen probleem / Bron: Wikimedia Commons

Genetische factoren: pech of geluk?

Niet iedereen die met trillend gereedschap werkt, krijgt HAVS. Hoe dat komt? Een deel zit โ€˜m in aanleg. Mensen met aanleg voor het Raynaud-fenomeen โ€“ een aandoening waarbij de bloedvaten extreem reageren op kou en trillingen โ€“ lopen tot drie keer meer risico op HAVS dan mensen zonder die gevoeligheid.

Daarnaast speelt het bindweefsel een rol. Sommige mensen hebben van nature flexibeler of steviger bloedvaten, waardoor ze minder last krijgen van microtraumaโ€™s die HAVS veroorzaken. Onderzoek laat zien dat Noord-Europeanen gemiddeld gevoeliger zijn voor HAVS dan Zuid-Europeanen, mogelijk vanwege erfelijke verschillen in doorbloeding en zenuwstructuur.

Conclusie: een onderschatte beroepsziekte

HAVS is geen exotische aandoening, maar een keihard realiteit voor duizenden arbeiders wereldwijd. Wie langdurig met trillend gereedschap werkt, loopt risico, ongeacht geslacht of afkomst. Klimaat, werkomstandigheden en genetische aanleg bepalen hoe snel en ernstig de klachten optreden. En het meest wrange? Het is grotendeels te voorkomen. Maar dan moet je wel weten dat het bestaat โ€“ en er op tijd iets aan doen.

Pathofysiologie van HAVS: hoe trillingen je handen kapotmaken

Je handen zijn meesterwerken van precisie. Botten, spieren, zenuwen en bloedvaten werken samen als een goed geoliede machine. Maar zet er jarenlang een drilboor, slijpschijf of kettingzaag op, en dat perfecte samenspel verandert langzaam in een rampgebied. Hand-armvibratiesyndroom (HAVS) is niet zomaar een beetje tinteling in je vingersโ€”het is de vernietiging van je zenuwen en bloedvaten, laagje voor laagje. Maar hoe gebeurt dat precies?

Stap 1: trillingen als microschokken op je bloedvaten

Stel je voor: je houdt een drilboor vast. Dat ding beukt met duizenden kleine schokjes per seconde tegen je hand. Je voelt het misschien niet meteen, maar al die kleine klappen brengen schade toe aan de bloedvaten die je vingers van zuurstof voorzien. Die bloedvaatjesโ€”dun en kwetsbaarโ€”kunnen daar maar beperkt tegen. Ze raken geรฏrriteerd, trekken samen en beginnen microscopisch kleine scheurtjes te vertonen.

Het gevolg? Je bloedtoevoer stokt. Dit is waarom mensen met HAVS vaak witte vingers krijgen als het koud is. De bloedvaten hebben zo vaak een opdonder gehad, dat ze overreageren op kou en trillingen: ze trekken in รฉรฉn klap samen, alsof iemand de kraan dichtdraait. En zonder bloed? Geen warmte, geen voeding, geen zuurstof.

Drilboor / Bron: Pixabay

Stap 2: zenuwen raken beschadigd, tintelingen nemen toe

Terwijl de bloedvaten hun klappen incasseren, krijgen de zenuwen in je handen ook een pak slaag. Je moet ze zien als elektrische bedrading: ze geleiden signalen van je vingers naar je hersenen en weer terug. Maar door de voortdurende trillingen ontstaan er minuscule schadeplekken in de beschermlaag rond die zenuwen (de myelineschede).

Die schade leidt tot een typisch patroon:

  • Eerst lichte tintelingen, vooral na werktijd.
  • Daarna gevoelloosheid die langer blijft hangen.
  • Uiteindelijk een doof, pijnlijk gevoel dat steeds vaker opduikt.

Op een gegeven moment voelen je vingers niet meer goed wat ze doen. Knopen dichtmaken wordt lastig, een muntstuk oppakken voelt alsof je handschoenen aan hebt. En dat is nog maar het begin.

Stap 3: spierzwakte en verlies van gripkracht

Omdat je bloedvaten en zenuwen beschadigd zijn, krijgen ook je spieren het zwaar te verduren. Minder bloedtoevoer betekent minder zuurstof. Beschadigde zenuwen sturen verzwakte signalen. De combinatie is dodelijk voor je gripkracht.

Je merkt het eerst bij kleine dingen: een pen voelt ineens glad, je koffiezetapparaat lijkt onhandig groot, je laat vaker iets uit je handen vallen. Maar naarmate de schade toeneemt, kun je zelfs moeite krijgen met gereedschap vasthouden of een deurklink stevig indrukken. Sommige mensen moeten uiteindelijk hun baan opgeven, simpelweg omdat hun handen niet meer meewerken.

Waarom sommigen sneller HAVS krijgen dan anderen

Niet iedereen die met trillend gereedschap werkt, krijgt meteen HAVS. Er zijn een paar factoren die bepalen hoe snel de schade optreedt:

  • Frequentie en duur: Hoe vaker en hoe langer je met trillend gereedschap werkt, hoe groter het risico. Werknemers die dagelijks langer dan vier uur met trillende apparaten werken, hebben een veel hoger risico.
  • Trillingsniveau: Niet alle machines zijn even schadelijk. Een haakse slijper kan tot 10 m/sยฒ aan trillingen produceren, terwijl een zware drilboor daar nog eens flink overheen kan gaan. Hoe hoger de trillingsintensiteit, hoe sneller de schade optreedt.
  • Individuele gevoeligheid: Sommige mensen hebben van nature kwetsbaardere bloedvaten of zenuwen. Mensen met aanleg voor het Raynaud-fenomeen of een lage bloeddruk lopen meer risico.
  • Bescherming en werkgewoonten: Anti-trillingshandschoenen en voldoende pauzes kunnen de schade beperken. Maar veel mensen werken door zonder bescherming, vaak omdat ze de klachten in het begin niet serieus nemen.

HAVS: onomkeerbare schade, tenzij je op tijd ingrijpt

Het wrange is dat HAVS in de beginfase nog omkeerbaar is. Stop je op tijd met blootstelling aan trillingen, dan kunnen je bloedvaten en zenuwen zich deels herstellen. Maar blijf je doorgaan? Dan is er een punt waarop de schade blijvend wordt. Sommige mensen verliezen het gevoel in hun vingers voorgoed, anderen krijgen te maken met chronische pijn en spierzwakte.

Je handen zijn je belangrijkste gereedschap. Dus als je merkt dat ze tintelen, gevoelloos worden of hun grip verliezen, wacht dan niet tot het erger wordt. HAVS is genadeloos voor wie de signalen negeert.

Oorzaken van HAVS: wat sloopt je handen echt?

Je pakt een drilboor, zet โ€˜m aan en voelt de trillingen direct door je hand schieten. Na een paar minuten leg je โ€˜m weg, niks aan de hand. Maar stel je voor dat je dit uren per dag, weken per jaar en tientallen jaren lang doet. Die schokken? Die vreten aan je zenuwen en bloedvaten. Hand-armvibratiesyndroom (HAVS) is geen ziekte die je โ€˜gewoon krijgtโ€™โ€”het is het resultaat van jarenlange blootstelling aan herhaalde microtraumaโ€™s. Maar waarom krijgt de ene arbeider na vijf jaar al klachten en loopt de ander fluitend door tot zijn pensioen? Tijd om eens in te zoomen op wat jouw handen รฉcht kapotmaakt.

Langdurig werken met trillend gereedschap: de stille sloper

Trillend gereedschap is vijand nummer รฉรฉn. Kettingzagen, drilboren, slijpschijven, grondfrezen, pneumatische hamersโ€”elk apparaat dat continue trillingen afgeeft, kan je handen op termijn beschadigen. De intensiteit van die trillingen wordt gemeten in meters per seconde kwadraat (m/sยฒ), en machines met een waarde boven de 5 m/sยฒ brengen al risicoโ€™s met zich mee.

  • Een haakse slijper? Zoโ€™n 6-10 m/sยฒ.
  • Een drilboor? Soms meer dan 15 m/sยฒ.
  • Een oude kettingzaag zonder demping? 20 m/sยฒ of hoger.

En dan is er nog de duur. Een paar minuten per dag is geen ramp, maar urenlang boren, slijpen of zagen? Dan ben je op de lange termijn de klos. Werknemers die meer dan vier uur per dag met trillend gereedschap werken, lopen een veel groter risico op HAVS dan mensen die dit incidenteel doen.

Werken zonder pauzes: je bloedvaten krijgen geen kans

Je kent โ€˜m vast: die collega die โ€˜gewoon doorgaatโ€™. Geen tijd voor pauzes, altijd met zijn handen in de weer. En laat dat nou precies zijn waar HAVS van houdt. Trillingen beschadigen je bloedvaten en zenuwen, maar met voldoende rust krijgen die de kans om te herstellen. Ga je maar door zonder onderbrekingen? Dan bouwen die microschadeplekken zich op tot permanente schade.

Een timmerman die drie uur non-stop met een schuurmachine werkt, beschadigt zijn handen net zo erg als een collega die zes uur lang met dezelfde machine werkt, maar dan met pauzes tussendoor. Korte rustmomenten helpen je lichaam om de klappen op te vangen. Maar ja, wie neemt er in de praktijk echt elke twintig minuten een pauze?

Schuurmachine / Bron: Pixabay

Slecht of oud gereedschap: trillingen zonder rem

De nieuwste generatie gereedschap is vaak uitgerust met trillingsdemping, maar veel werkers gebruiken nog oude apparaten. Een kettingzaag uit de jaren โ€˜90 trilt twee keer zo veel als een moderne variant met schokabsorptie. En dan heb je nog de mensen die werken met defecte machines. Een slecht onderhouden haakse slijper of een botte zaag veroorzaakt veel heftigere trillingen dan een goed afgestelde versie.

Vuistregel: hoe ouder en versleten het gereedschap, hoe zwaarder de trillingen. Een machine die hapert of ratelt, geeft extra schokken af, en dat voel je direct in je handen en polsen.

Kou en vocht: extra stress voor je handen

HAVS houdt van kou. Werken in lage temperaturen zorgt ervoor dat je bloedvaten al automatisch samentrekken. Voeg daar nog eens een trillend gereedschap aan toe en de schade gaat extra snel. Dit is waarom bouwvakkers en hoveniers in de winter vaker klachten melden.

Vocht maakt het nog erger. Koude, natte omstandigheden zorgen ervoor dat je lichaam minder goed in staat is om trillingen op te vangen. Werk je bijvoorbeeld buiten op een regenachtige dag en pak je een pneumatische hamer? Dan loop je meer risico dan iemand die hetzelfde werk doet in een droge werkplaats.

Genetische aanleg: de pechvogels

Niet iedereen krijgt HAVS. Sommige mensen werken jarenlang met trillingen en hebben nergens last van, terwijl anderen na een paar jaar al symptomen ontwikkelen. Een deel daarvan zit โ€˜m in erfelijke aanleg. Mensen met een familiegeschiedenis van het Raynaud-fenomeen (waarbij bloedvaten extreem reageren op kou) lopen een verhoogd risico op HAVS.

Daarnaast zijn er genetische verschillen in bindweefsel. Sommige mensen hebben van nature flexibelere bloedvaten, waardoor ze beter tegen trillingen kunnen. Anderen hebben juist stugge of kwetsbare vaten, waardoor de schade sneller optreedt. Het is dus niet alleen een kwestie van โ€˜hard werkenโ€™, maar ook van wat je van je ouders hebt meegekregen.

Fenomeen van Raynaud
Fenomeen van Raynaud / Bron: Wikimedia Commons

Werkhouding en gripkracht: hoe je de trillingen opvangt

De manier waarop je je gereedschap vasthoudt, bepaalt hoeveel trillingen je lichaam moet verwerken. Een te strakke grip zorgt ervoor dat trillingen direct in je spieren en pezen schieten. Een losse, ontspannen grip vermindert de belasting.

Mensen met een lagere spierkracht of kleinere handen lopen vaak extra risico. Een grote drilboor vasthouden met smalle vingers? Dat betekent meer trillingsbelasting per vierkante centimeter handoppervlak. Dit is ook waarom vrouwen soms sneller HAVS ontwikkelen dan mannen in dezelfde beroepen: hun handen zijn gemiddeld kleiner, waardoor de trillingen zich over een kleiner oppervlak verdelen.

Systeemziekten en andere gezondheidsfactoren

Heb je al last van een vaat- of zenuwaandoening? Dan is de kans op HAVS een stuk groter. Mensen met diabetes, perifere neuropathie of reumatoรฏde artritis hebben al een verminderde doorbloeding of zenuwfunctie, waardoor trillingen extra schadelijk zijn.

Roken is ook een beruchte boosdoener. Nicotine zorgt ervoor dat je bloedvaten vernauwen, waardoor de bloedtoevoer naar je vingers afneemt. Combineer dat met trillingen en je hebt de perfecte storm voor HAVS. Dit is waarom rokers in de bouw twee keer zoveel kans hebben op HAVS als niet-rokers.

Roken
Roken is een risicofactor / Bron: Pixabay

Conclusie: HAVS komt niet uit het niets

Niemand wordt wakker met HAVS. Het is het gevolg van jarenlange blootstelling aan trillingen, verkeerde werkhouding, slecht gereedschap en soms ook een beetje pech door erfelijke aanleg. Maar het goede nieuws? Je kunt het grotendeels voorkomen.

Dus werk je veel met trillend gereedschap? Let op je pauzes, check je machines, bescherm je handen tegen kou en leer de eerste signalen herkennen. Want als je eenmaal HAVS hebt, is er geen weg meer terug.

Symptomen van het hand-armvibratiesyndroom

Je kent het vast: een paar uur met een haakse slijper werken en daarna voelen je handen even doof en tintelend aan. Even losschudden, beetje wrijven, en het is weer weg. Maar stel je voor dat dit gevoel steeds vaker terugkomt, langer blijft hangen en uiteindelijk nooit meer helemaal verdwijnt. Dat is precies hoe HAVS zich in je handen nesteltโ€”een sluipmoordenaar die begint als een irritant kwaaltje en eindigt als een serieuze handicap.

Tintelingen en gevoelloosheid: de eerste waarschuwingssignalen

Het begint vaak onschuldig. Je handen tintelen na een lange werkdag, alsof ze net in slaap zijn gevallen. Je schudt ze even los, wrijft erover, en denkt er verder niet over na. Maar naarmate de tijd verstrijkt, merk je dat het langer duurt voordat het gevoel weer terugkomt.

  • In de beginfase verdwijnt de gevoelloosheid meestal binnen 30 minuten tot een paar uur na het werken.
  • Later kan het uren tot dagen aanhouden, en op een gegeven moment blijft het gewoon zitten.
  • Sommige mensen melden dat ze ‘s ochtends wakker worden met tintelende of dode vingers, zelfs als ze de dag ervoor helemaal niet met trillend gereedschap hebben gewerkt.

Witte vingers (Raynaud-fenomeen): bloedvaten die de boel afsluiten

Heb je ooit je handen in de vriezer gestoken en ze spierwit eruit gehaald? Dat is precies wat er met je vingers gebeurt als je HAVS hebt. De bloedvaten in je handen hebben zo veel klappen gehad, dat ze bij de kleinste kou of stress spontaan dichtklappen.

  • In de vroege fase worden alleen de vingertoppen wit bij kou of trillingen.
  • Naarmate de schade vordert, worden hele vingers wit en gevoelloos.
  • In ernstige gevallen kunnen vingers zelfs paars of blauw kleuren, omdat de bloedtoevoer bijna volledig wegvalt.
  • Een aanval kan 15 minuten tot een paar uur duren en eindigt vaak met een pijnlijk, bonkend gevoel als het bloed weer terugstroomt.
Raynaud-fenomeen rechterhand / Bron: Wikimedia Commons

Verminderde gripkracht en spierzwakte: spullen laten vallen zonder reden

Je denkt dat je stevig een hamer vasthebt, maar ineens ligt-ie op de grond. Eerst lach je erom, maar na een paar keer begin je je zorgen te maken. Dit komt doordat de zenuwen in je handen en vingers beschadigd raken, waardoor de communicatie tussen je hersenen en spieren niet meer lekker loopt.

  • Krachtverlies begint meestal subtiel: een schroevendraaier voelt gladder, een mok koffie minder stevig in je hand.
  • Later merk je dat je vaker dingen laat vallen zonder duidelijke reden.
  • Op een gegeven moment wordt simpele fijne motoriek, zoals knopen dichtmaken of schrijven, een uitdaging.

Pijn en een brandend gevoel: zenuwen die protesteren

Wanneer zenuwen beschadigd raken, laten ze dat weten. Eerst door tintelingen, later door scherpe, brandende pijn die je ook voelt als je niet werkt.

  • Veel mensen met HAVS melden een branderig gevoel in hun vingertoppen, vooral ‘s nachts.
  • Anderen beschrijven het als een stekende of zeurende pijn, alsof hun handen onder stroom staan.
  • De pijn kan plotseling opkomen en even later weer verdwijnen, zonder duidelijke aanleiding.

Onhandigheid en coรถrdinatieproblemen: je vingers doen niet meer wat jij wilt

Je wilt een schroefje vastdraaien, maar je vingers lijken eigenwijs te zijn. Je pakt een klein object op, maar je mist โ€˜m net. Dit gebeurt omdat de fijne zenuwen die de coรถrdinatie regelen, schade hebben opgelopen.

  • Ooit moeiteloos een sleutel in het slot gestoken? Met HAVS wordt dat een gevecht.
  • Typen op een toetsenbord voelt ineens ongemakkelijk en traag.
  • Handelingen die ooit vanzelf gingen, zoals een papiertje tussen duim en wijsvinger oppakken, vergen extra concentratie.

Chronische koude handen: geen doorbloeding, geen warmte

HAVS maakt van je handen ijsklompjes. Door de beschadigde bloedvaten stroomt er minder warm bloed naar je vingers, waardoor ze constant koud aanvoelen.

  • Zelfs in de zomer kunnen je handen kil en klam blijven.
  • Werken met koude handen maakt de klachten vaak nog erger.
  • In extreme gevallen verliezen de handen zelfs hun natuurlijke roze kleur, en blijven ze grauw of bleek.

In ernstige gevallen: blijvende schade

Als je doorgaat met trillend gereedschap zonder maatregelen te nemen, kun je op een punt komen waarop je handen nooit meer volledig herstellen.

  • De gevoelloosheid wordt permanent.
  • De kracht in je handen komt niet meer terug.
  • De pijn blijft, zelfs in rust.

Sommige mensen kunnen door HAVS hun werk niet meer doen en moeten omschakelen naar een beroep waarbij ze hun handen minder zwaar belasten.

Wanneer moet je aan de bel trekken?

Werk je met trillend gereedschap en herken je deze symptomen? Wacht dan niet tot het erger wordt. De eerste signalen van HAVS kunnen nog herstellen als je op tijd ingrijpt, maar als de schade te ver gaat, is er geen weg terug.

โœ… Je handen tintelen of voelen doof aan na het werken? Let op en neem pauzes.
โœ… Witte vingers bij kou? Tijd om maatregelen te nemen.
โœ… Minder grip of vaker dingen laten vallen? HAVS kan al verder gevorderd zijn.
โœ… Pijn of brandend gevoel in je vingers? Dit wijst op zenuwschadeโ€”neem het serieus.

Hoe eerder je HAVS herkent, hoe beter je de schade kunt beperken. Want geloof me, als je eenmaal bij de fase bent waar je vingers het niet meer doen, is er geen resetknop meer.

Onderzoek en diagnose

Je merkt het al een tijdje: tintelingen in je vingers, krachtverlies, en die vervelende witte vingers zodra het een beetje koud wordt. Misschien laat je wat vaker je gereedschap vallen of voelt je hand alsof โ€˜ie in slaap is gevallen en niet meer wakker wil worden. Maar ja, een beetje stijfheid hoort toch bij het vak? Totdat je huisarts ineens HAVS noemt en je doorgestuurd wordt voor verder onderzoek. Wat gebeurt er dan precies?

Het begint bij jouw verhaal: de anamnese

Geen ingewikkelde scans of bloedtesten, de eerste stap in de diagnose van HAVS is simpel: praten. De arts of bedrijfsarts wil weten wat jij dagelijks doet. Hoe vaak werk je met trillend gereedschap? Hoe lang per dag? Welke machines gebruik je? En hoe voelen je handen na het werken?

  • Komt de gevoelloosheid alleen na werktijd voor, of blijft het langer hangen?
  • Krijg je witte vingers als het koud is?
  • Heb je moeite met knopen dichtmaken of fijne motoriek?
  • Ervaar je pijn of een branderig gevoel in rust?

Alles wat jij vertelt, helpt de arts om een beeld te vormen. Soms wordt er een vragenlijst gebruikt, zoals de Stockholm Workshop Scale, een systeem dat de ernst van HAVS in verschillende stadia indeelt. Maar een lijstje invullen is pas het begin.

Man met HAVS bij de huisarts / Bron: Adobe Firefly

Fysiek onderzoek: voelen, testen en observeren

Vervolgens is het tijd om te kijken hoe je handen reageren. Een arts kan een paar simpele testjes doen:

โœ… Koudeprovocatietest โ€“ Je handen worden kort blootgesteld aan kou om te zien of je vingers wit worden. Veel HAVS-patiรซnten krijgen direct een aanval als hun handen afkoelen.
โœ… Gripkrachtmeting โ€“ Je knijpt in een speciale meter die meet hoe sterk je handen nog zijn. Mensen met HAVS hebben vaak 30-50% minder knijpkracht dan normaal.
โœ… Twee-puntsdiscriminatietest โ€“ Met een pincet of naald wordt gekeken hoe goed je vingertoppen nog verschillen in aanraking kunnen voelen. Als je HAVS hebt, voel je minder of pas later.
โœ… Tactiele gevoeligheid โ€“ Kun je een dun papiertje tussen duim en wijsvinger vasthouden zonder dat het wegglijdt? Veel HAVS-patiรซnten hebben hier moeite mee.

Soms wordt er een Doppler-onderzoek gedaan, een soort echo van je bloedvaten. Hiermee checkt de arts of de doorbloeding in je handen nog in orde is of dat je vaten zo veel schade hebben opgelopen dat het bloed nauwelijks meer doorstroomt.

Functionele testen: kunnen je handen nog wat ze vroeger konden?

Bij ernstige HAVS wordt ook gekeken of je handen hun werk nog aankunnen. Een ergotherapeut of arbeidsarts kan testen hoe goed je nog fijne motoriek uitvoert. Kun je nog een schroevendraaier goed vasthouden? Hoeveel kracht heb je nodig om een bout stevig aan te draaien? En hoe lang kun je een hamer vasthouden zonder dat je hand slap wordt?

Dit soort testen zijn belangrijk, vooral als je een schadevergoeding aanvraagt of moet aantonen dat je niet meer veilig je werk kunt doen. Sommige werknemers merken pas tijdens zoโ€™n test hoeveel hun handen echt achteruit zijn gegaan.

Specialistische testen: zenuwen en bloedvaten onder de loep

Als de arts meer zekerheid wil, kunnen er aanvullende testen worden gedaan:

๐Ÿ”Ž Elektroneurografie (ENG) โ€“ Dit test de snelheid waarmee zenuwen signalen doorgeven. Bij HAVS gaat dit trager omdat de zenuwen beschadigd zijn.
๐Ÿ”Ž Thermografie โ€“ Een warmtecamera kijkt hoe goed je handen opwarmen na blootstelling aan kou. Bij HAVS duurt dat vaak langer.
๐Ÿ”Ž Capillaroscopie โ€“ Met een microscoop wordt naar de kleinste bloedvaatjes gekeken om te zien of ze schade hebben opgelopen.

Deze testen zijn niet altijd nodig, maar kunnen nuttig zijn als er twijfel is over de diagnose of als een werkgever bewijs eist voor een beroepsziekte.

Diagnose en ernst: waar sta je?

Op basis van al deze onderzoeken wordt bepaald of je HAVS hebt en hoe ernstig het is. Dit gebeurt meestal via de Stockholm Workshop Scale, die HAVS in vijf stadia indeelt:

  • Stadium 0 โ€“ Geen symptomen, je handen werken normaal.
  • Stadium 1 โ€“ Af en toe lichte tintelingen of witte vingers bij kou, maar zonder ernstige beperkingen.
  • Stadium 2 โ€“ Regelmatig witte vingers, krachtverlies en lichte gevoelloosheid die langer aanhoudt.
  • Stadium 3 โ€“ Aanhoudende gevoelloosheid, duidelijk krachtverlies, vaak witte vingers en moeite met fijne motoriek.
  • Stadium 4 โ€“ Permanente gevoelloosheid, ernstig krachtverlies en constante beperkingen in het dagelijks leven.

Mensen in stadium 1 of 2 kunnen nog maatregelen nemen om verdere schade te voorkomen. Maar wie in stadium 3 of 4 zit, heeft vaak blijvende schade en moet serieus nadenken over een carriรจreswitch.

Behandeling van het hand-armvibratiesyndroom

Je handen laten je steeds vaker in de steek. Tintelingen, gevoelloosheid, witte vingers bij kou en een grip die je niet meer kunt vertrouwen. Hand-armvibratiesyndroom (HAVS) is onverbiddelijk: wat kapot is, komt niet meer terug. Maar betekent dat dan dat je ermee moet leren leven? Nee. Er zijn manieren om verdere schade te beperken, pijn te verminderen en in sommige gevallen zelfs een deel van de functionaliteit terug te winnen. De vraag is alleen: wat werkt echt?

Stoppen met trillend gereedschap: de harde realiteit

Laten we maar meteen met de deur in huis vallen: de eerste en belangrijkste stap bij HAVS is stoppen met blootstelling aan trillingen. Blijf je doorwerken met drilboren, slijpmachines en pneumatische hamers? Dan gaat het alleen maar erger worden. Voor sommigen betekent dit een carriรจreswitch, voor anderen is het zoeken naar manieren om slimmer te werken met minder trillingen.

Wat je kunt doen:

โœ… Overstappen op trillingsarm gereedschap โ€“ De nieuwste machines hebben betere schokdemping. Dit kan de belasting op je handen tot 50% verminderen.
โœ… Werktijden inkorten โ€“ Werk maximaal 2 uur achter elkaar met trillend gereedschap en neem dan een pauze.
โœ… Handschoenen? Alleen als ze รฉcht trillingsdempend zijn โ€“ Veel mensen denken dat gewone werkhandschoenen helpen, maar die vangen amper trillingen op. Speciale anti-trillingshandschoenen kunnen de impact verlagen.
โœ… Grip aanpassen โ€“ Hoe harder je een machine vastgrijpt, hoe meer trillingen je handen moeten absorberen. Ontspannen grip scheelt een hoop.

Voor mensen in een vroeg stadium van HAVS kan dit al helpen om verdere verslechtering te voorkomen. Maar als je klachten al vergevorderd zijn, is er meer nodig.

Medicatie: wat werkt en wat niet?

Er is geen pil die HAVS geneest, maar sommige medicijnen kunnen de klachten verminderen.

๐Ÿ’Š Vaatverwijders (zoals nifedipine) โ€“ Deze medicijnen zorgen ervoor dat je bloedvaten zich beter openen, wat vooral helpt bij witte vingers en slechte doorbloeding. Niet iedereen verdraagt ze goed (bijwerkingen zoals hoofdpijn en duizeligheid komen vaak voor), maar voor mensen met ernstige Raynaud-aanvallen kan het een uitkomst zijn.
๐Ÿ’Š Pijnstillers en ontstekingsremmers โ€“ Paracetamol en ibuprofen helpen tegen pijn, maar doen niks aan de oorzaak.
๐Ÿ’Š Botox-injecties โ€“ Klinkt bizar, maar Botox kan helpen bij ernstige vaatvernauwing. Door de spieren rond de bloedvaten tijdelijk te ontspannen, stroomt er meer bloed naar de vingers. Dit is nog vrij experimenteel, maar sommige patiรซnten hebben er baat bij.
๐Ÿ’Š Iloprost-infuus โ€“ Dit medicijn wordt in het ziekenhuis via een infuus toegediend en helpt bij ernstige doorbloedingsstoornissen. In Nederland wordt dit vooral gebruikt bij zware vormen van Raynaud, maar in sommige gevallen ook bij HAVS.

Medicijnen
Medicijnen / Bron: Pixabay

Fysiotherapie en ergotherapie: je handen opnieuw trainen

Voor veel HAVS-patiรซnten is een bezoek aan de fysiotherapeut of ergotherapeut geen luxe, maar een noodzaak. Zij helpen je om de functionaliteit van je handen zo veel mogelijk te behouden.

๐Ÿ‹๏ธ Hand- en vingeroefeningen โ€“ Gericht op het versterken van de spieren en het verbeteren van de gripkracht. Denk aan knijpkrachttraining, fijne motoriekoefeningen en coรถrdinatietraining.
๐Ÿ–๏ธ Desensibilisatietraining โ€“ Voor mensen bij wie de gevoelloosheid omslaat in pijnlijke overgevoeligheid. Je leert je handen weer laten wennen aan verschillende prikkels.
๐Ÿ”„ Werkplekadvies โ€“ Een ergotherapeut kijkt of er aanpassingen in je werkomgeving mogelijk zijn, zoals trillingsreducerende matten of speciaal gereedschap.

Innovatieve behandelingen: hoop voor de toekomst?

Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar nieuwe behandelingen voor HAVS. Een paar veelbelovende ontwikkelingen:

๐Ÿ”ฌ Stamceltherapie โ€“ Onderzoekers kijken of stamcellen kunnen helpen om beschadigde zenuwen en bloedvaten te herstellen. Dit is nog experimenteel, maar de eerste resultaten zijn hoopgevend.
โšก Elektrische stimulatie โ€“ Door middel van lage elektrische pulsen wordt geprobeerd de zenuwactiviteit te verbeteren. Dit wordt al gebruikt bij sommige vormen van neuropathie en wordt nu getest voor HAVS.
๐ŸŒŠ Hyperbare zuurstoftherapie โ€“ Hierbij zit je in een kamer met extra zuurstof onder hoge druk, wat zou kunnen helpen om de doorbloeding in beschadigde weefsels te verbeteren. Er zijn nog geen harde bewijzen dat het werkt bij HAVS, maar sommige patiรซnten melden verbetering.

Leven met HAVS: wat kun je zelf doen?

HAVS is misschien niet te genezen, maar je kunt wel leren omgaan met de klachten.

๐Ÿ”ฅ Blijf je handen warm โ€“ Koude vingers verergeren de klachten. Thermohandschoenen, handwarmers en zelfs verwarmde muismatten kunnen helpen.
๐Ÿšซ Stop met roken โ€“ Nicotine vernauwt je bloedvaten, wat de doorbloeding in je vingers nog slechter maakt.
๐Ÿ›€ Hydrotherapie โ€“ Afwisselend je handen in warm en koud water dompelen kan helpen om de bloedvaten beter te laten reageren.
๐Ÿ’†โ€โ™‚๏ธ Massage โ€“ Geen harde wetenschap, maar sommige mensen ervaren verlichting door regelmatige handmassages.

Stoppen met roken
Stoppen met roken / Bron: Serhiy Kobyakov/Shutterstock.com

Praktische tips bij HAVS: houd je handen in de race

HAVS is genadeloos. Eerst een beetje tinteling, dan gevoelloosheid, en voor je het weet, werken je handen niet meer zoals vroeger. De gripkracht verdwijnt, fijne motoriek wordt een ramp en je vingers lijken af en toe hun eigen leven te leiden. Maar er is goed nieuws: je kunt wรฉl iets doen. Hier zijn zes slimme, praktische tips om de schade te beperken en je handen zo lang mogelijk functioneel te houden.

Werk slimmer, niet harder: vermijd onnodige trillingen

Henk, een ervaren stratenmaker, dacht altijd dat hij met zijn blote handen een baksteen doormidden kon slaan. Maar na twintig jaar trillen met haakse slijpers en drilboren, laten diezelfde handen hem in de steek. โ€œAch, dat beetje tintelen gaat wel over,โ€ zei hij altijd. Nou, niet dus.

๐Ÿ‘‰ Wat kun jij anders doen dan Henk?

โœ… Gebruik trillingsarm gereedschap. Moderne boormachines en slijpers hebben schokabsorptie. Ja, ze zijn duurder, maar goedkoper dan een leven zonder gripkracht.
โœ… Werk met een lichte grip. Hoe harder je knijpt, hoe meer trillingen je lijf opslurpt. Probeer je gereedschap vast te houden zonder te verkrampen.
โœ… Wissel van hand. Niet alles hoeft met dezelfde hand gedaan te worden. Door af te wisselen, verminder je de belasting.

Kleine aanpassingen in je werkstijl maken een groot verschil. HAVS bouwt zich over de jaren op, dus als je nรบ slimmer werkt, houd je je handen langer bruikbaar.

Neem vaker pauzes: je handen hebben herstel nodig

Stel je voor dat je een marathon rent zonder te stoppen. Onmogelijk, toch? Maar dat is precies wat je met je handen doet als je uren achter elkaar met trillend gereedschap werkt. Je spieren, zenuwen en bloedvaten krijgen geen moment rust om te herstellen.

๐Ÿ”น De 10-50-90 regel: Werk maximaal 10 minuten aaneengesloten met trillend gereedschap, neem daarna 50 seconden rust en wissel na 90 minuten van taak als dat kan.
๐Ÿ”น Schud je handen los. Even uitschudden en bewegen helpt om de doorbloeding op gang te houden.
๐Ÿ”น Verander van houding. Als je steeds dezelfde beweging maakt, wordt de belasting op je zenuwen en spieren alleen maar groter.

Een paar extra pauzes per dag maken misschien het verschil tussen tintelende vingers en een volledig functionele hand op je zestigste.

Houd je handen warm: kou is je vijand

Je kent ze wel, die collegaโ€™s die het hele jaar door zonder handschoenen werken. โ€œIk voel de kou niet,โ€ zeggen ze stoer. Totdat ze hun vingers niet meer voelen.

๐ŸŒก๏ธ HAVS en kou zijn een rampzalige combinatie. Beschadigde bloedvaten trekken nog sneller samen bij lage temperaturen, waardoor je vingers spierwit kunnen worden en je grip vermindert.

๐Ÿ”น Draag geรฏsoleerde werkhandschoenen. Geen dunne flutdingen, maar echt goed gevoerde handschoenen die ook trillingen dempen.
๐Ÿ”น Gebruik handwarmers. Die kleine zakjes die warmte afgeven? Stop ze in je jaszak en houd je handen warm in de pauzes.
๐Ÿ”น Vermijd koude metalen gereedschappen. Metalen handvatten geleiden kou en verergeren de symptomen. Gebruik rubberen of met foam beklede handvatten als het kan.

Koude handen zijn niet alleen oncomfortabel, maar ook gevaarlijk als je HAVS hebt. Warm blijven is een simpele, maar effectieve manier om klachten te verminderen.

Train je handen: sterker en soepeler blijven

Je denkt misschien: mijn handen trainen? Ik gebruik ze de hele dag, dat is toch al training genoeg? Helaas werkt dat niet zo. Als je last hebt van HAVS, worden je handen juist zwakker. Spieren verliezen kracht, zenuwen werken trager en coรถrdinatie gaat achteruit. Tijd voor actie.

๐Ÿ‹๏ธ Handoefeningen die echt helpen

๐Ÿ”น Knijpballen of stressballen. Knijpen helpt je grip te behouden. Begin met een zachte bal en bouw op naar een stevigere.
๐Ÿ”น Handstretches. Strek je vingers regelmatig helemaal uit en trek ze zachtjes naar achter om spanning te verminderen.
๐Ÿ”น Krachtoefeningen. Gebruik een griptrainer of een eenvoudige elastische band om je handspieren sterker te maken.

Doe deze oefeningen elke dag, net zoals tandenpoetsen. Het kost je maar een paar minuten, maar helpt je handen langer sterk te houden.

Let op wat je eet: voeding heeft meer invloed dan je denkt

Nee, er is geen magisch dieet dat HAVS geneest, maar wat je eet heeft wรฉl invloed op je doorbloeding, zenuwen en spierfunctie.

๐Ÿฅ‘ Gezonde vetten en omega-3. Zalm, avocadoโ€™s, noten en olijfolie helpen je bloedvaten soepel te houden.
๐ŸŠ Vitamine C en E. Citrusvruchten en amandelen beschermen zenuwen en bloedvaten tegen schade.
๐Ÿ’ง Drink genoeg water. Uitgedroogde spieren en zenuwen werken minder goed. Vermijd koffie en energiedrankjes als je al problemen hebt met doorbloeding.

Henk, onze stratenmaker, dronk elke dag zes bakken koffie en at nauwelijks groenten. Geen wonder dat zijn handen er slechter aan toe waren dan die van zijn collega die standaard een banaan en een fles water bij zich had.

Avocado Bron: Anna Kucherova/iStock.com
Avocado’s bevatten veel gezonde vetten / Bron: Anna Kucherova/iStock.com

Accepteer op tijd hulp en pas je werk aan

Dit is misschien de lastigste tip. HAVS is een aandoening die je niet wegdenkt. En veel mensen blijven te lang doorwerken zonder aanpassingen te maken, bang voor de gevolgen. Maar hoe eerder je erkent dat je klachten hebt, hoe beter je je werk kunt aanpassen.

๐Ÿ”น Bespreek je klachten met een bedrijfsarts. Hoe eerder je actie onderneemt, hoe meer opties je hebt.
๐Ÿ”น Vraag om trillingsreducerend gereedschap op je werk. Als je baas zegt dat er geen budget voor is, wijs hem dan op de kosten van arbeidsongeschiktheid.
๐Ÿ”น Denk na over andere werkvormen. Misschien kun je bepaalde taken overslaan of een andere specialisatie binnen je vakgebied kiezen.

Sommige mensen negeren de signalen totdat ze รฉcht niet meer kunnen werken. Maar de slimste aanpak is om op tijd in te grijpen, zodat je langer kunt blijven doen wat je leuk vindt.

Conclusie: wacht niet tot het te laat is

HAVS komt niet van de ene op de andere dag en het verdwijnt ook niet vanzelf. Maar met een paar slimme aanpassingen kun je de schade beperken en je handen zo lang mogelijk in topvorm houden.

๐Ÿ‘‰ Werk slimmer en gebruik trillingsarm gereedschap.
๐Ÿ‘‰ Neem vaker pauzes, je handen zijn geen machines.
๐Ÿ‘‰ Houd je handen warm, kou verergert de klachten.
๐Ÿ‘‰ Train je handen om kracht en coรถrdinatie te behouden.
๐Ÿ‘‰ Let op je voeding, gezonde bloedvaten helpen tegen HAVS.
๐Ÿ‘‰ Vraag op tijd hulp en pas je werk aan voordat het te laat is.

Je hebt maar รฉรฉn paar handen. Zorg ervoor dat ze niet sneller verslijten dan jijzelf! ๐Ÿ’ช๐Ÿ–๏ธ

Prognose: wat kun je verwachten?

Henk, een 54-jarige timmerman, dacht dat hij โ€˜gewoon wat stijve handenโ€™ had. Hij werkte al sinds zijn achttiende in de bouw, altijd met slijpschijven, pneumatische hamers en boormachines. โ€œEven uitschudden en het is weer over,โ€ zei hij steevast. Maar op een dag viel zijn schroevendraaier uit zijn handen. Twee weken later gebeurde hetzelfde met een kop koffie. De arts stelde vast: HAVS, gevorderd stadium. De schade was onomkeerbaar.

Dat is de realiteit van HAVS: het komt langzaam, maar blijft voor altijd.

Blijvende schade of herstel?

De prognose van HAVS hangt af van รฉรฉn cruciaal ding: hoe snel je ingrijpt.

  • Vroege stadia (1-2): Als je HAVS in deze fase ontdekt en meteen actie onderneemt, kun je verdere schade voorkomen. Stoppen met trillend gereedschap, ergonomische aanpassingen en therapie kunnen ervoor zorgen dat je klachten minder worden. Soms verdwijnen de symptomen zelfs grotendeels.
  • Middelhoge stadia (3): Hier wordt het ingewikkelder. De schade aan zenuwen en bloedvaten is al flink opgelopen. De gevoelloosheid wordt chronisch, witte vingers komen steeds vaker voor en gripverlies wordt merkbaar. Je kunt verdere verslechtering afremmen, maar het blijft een gevecht.
  • Ernstige stadia (4): In dit stadium is de schade definitief. De vingers blijven gevoelloos, krachtverlies is blijvend en sommige mensen moeten noodgedwongen stoppen met werken.

Hoe snel verslechtert het?

HAVS kan in enkele jaren ontstaan, maar soms duurt het tientallen jaren voordat de eerste klachten veranderen in een handicap. Factoren zoals de intensiteit van de trillingen, de duur van de blootstelling en genetische aanleg spelen een grote rol.

  • Werk je dagelijks meer dan vier uur met trillend gereedschap? Dan heb je een veel groter risico op snelle verslechtering.
  • Gebruik je geen beschermingsmaatregelen? Dan kan HAVS zich binnen 5 tot 10 jaar ontwikkelen.
  • Erfelijke aanleg voor vaatproblemen (zoals Raynaud)? Dan is de kans groot dat je klachten sneller en heftiger opkomen.

De moraal van het verhaal? Hoe eerder je HAVS serieus neemt, hoe beter je de schade kunt beperken.

Complicaties: wat gebeurt er als je niets doet?

HAVS is geen aandoening die op een dag opeens stopt. Integendeel. Als je blijft werken zoals je altijd deed, gaat het onverbiddelijk verder. En de gevolgen kunnen ver gaan.

Permanent krachtverlies en verlies van fijne motoriek

Een sleutel omdraaien, een rits dichtdoen, een theezakje uit een pakje halenโ€”het lijken simpele dingen, tot je vingers het niet meer doen. In ernstige gevallen van HAVS wordt de fijne motoriek zo slecht dat zelfs dagelijkse handelingen een worsteling worden.

  • Je kunt geen gereedschap meer stevig vasthouden.
  • Je laat vaker dingen vallen zonder waarschuwing.
  • Precisiewerk (zoals schrijven, tekenen, schilderen) wordt moeilijk of onmogelijk.

Chronische pijn en overgevoeligheid

HAVS is niet alleen een probleem van gevoelloosheid. In sommige gevallen verandert het in het tegenovergestelde: zenuwen die constant pijnsignalen afgeven, zelfs als er geen aanleiding voor is. Mensen met ernstige HAVS beschrijven het als een branderig, zeurend of stekend gevoel dat dagen kan aanhouden.

Ernstige doorbloedingsproblemen

In gevorderde stadia van HAVS trekken de bloedvaten zich steeds vaker samen, soms zelfs zonder duidelijke reden. Je handen en vingers worden koud, wit of blauw, en in extreme gevallen kan er zelfs weefselsterfte optreden. In zeldzame situaties kan het zo ver gaan dat er amputatie nodig is.

Arbeidsongeschiktheid

Voor veel mensen betekent HAVS uiteindelijk een gedwongen carriรจreswitch. Kun je nog werken als stratenmaker, timmerman of metaalbewerker als je handen het niet meer doen? Veel mensen met HAVS moeten noodgedwongen overstappen naar een ander beroep, iets wat niet altijd makkelijk is.

Veel mensen met HAVS moeten noodgedwongen overstappen naar een ander beroep / Bron: Pixabay

Preventie: hoe voorkom je HAVS?

Het spreekwoord zegt: mieux vaut prรฉvenir que guรฉrirโ€”voorkomen is beter dan genezen. En dat geldt zeker voor HAVS, want als je het eenmaal hebt, is de schade vaak blijvend. Gelukkig kun je wรฉl het risico verkleinen.

Gebruik trillingsarm gereedschap

Moderne machines zijn ontworpen met minder trillingen. Check altijd de trillingswaarde van een gereedschap voordat je ermee werkt.

๐Ÿ”น Minder dan 5 m/sยฒ? Relatief veilig bij korte blootstelling.
๐Ÿ”น 5-10 m/sยฒ? Beperkte werktijd en pauzes nemen.
๐Ÿ”น Meer dan 10 m/sยฒ? Hoge risicozone, beperk blootstelling zoveel mogelijk.

Werk slim en neem pauzes

๐Ÿ›‘ Werk nooit langer dan 10 minuten achter elkaar met zwaar trillend gereedschap zonder pauze.
๐Ÿ›‘ Wissel taken af: combineer trillend werk met handmatig werk.
๐Ÿ›‘ Neem na 90 minuten intensief trillingswerk minstens 15 minuten rust.

Bescherm je handen

Draag echte anti-trillingshandschoenen. Gewone werkhandschoenen helpen niet. Kies handschoenen met een dempende laag en zorg ervoor dat ze goed passen.

Blijf in beweging

Laat je handen niet de hele dag in dezelfde houding verkrampt zitten. Schud ze los, stretch je vingers en draai met je polsen. Dit helpt om de doorbloeding op peil te houden.

Stop op tijd

Als je tintelingen voelt na een dag werken, is dat geen goed teken. Negeer de signalen niet. Hoe eerder je actie onderneemt, hoe groter de kans dat je HAVS kunt afremmen of zelfs voorkomen.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over HAVS, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om โ€˜spamโ€™ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.