Had God (Jahweh) een vrouw, Asjera?

Last Updated on 29 september 2023 by M.G. Sulman

Jahweh1Jhwh, mogelijk uit te spreken als Jahweh, is de persoonlijke naam of eigennaam van God in het Hebreeuws. had een vrouw die Asjera (of Ashera) wordt genoemd. Dat concludeert Stavrakopoulou, een Britse bijbelgeleerde en presentatrice.2NBC News. Did God have a wife? Scholar says that he did. https://www.nbcnews.com/id/wbna42154769 (ingezien op 2-4-2023) Er zijn in Syrië fragmenten van oud aardewerk opgegraven die dateren van rond 800 voor Christus en die verwijzen naar ‘Jahweh en zijn Asherah’, wat impliceert dat de twee een ‘goddelijk paar’ waren. Ook suggereert het Bijbelboek Koningen dat zij samen met Jahweh in zijn tempel in Israël werd aanbeden, aldus deze Britse bijbelgeleerde. Koning Manasse liet immers een beeld van Asjera opstellen in de tempel van Jeruzalem (2 Koningen 21:7).

Asjera
Asjera, 13e eeuw voor Christus / Bron: Sigal Lea Raveh/Wikimedia Commons

Asjera in vogelvlucht

Asjera is een godin uit de oude Kanaänitische en Mesopotamische religies. Volgens sommige Bijbelteksten werd zij samen met Jahweh (ook bekend als JHWH) aanbeden in de tempel van Israël. Er zijn geen uitgebreide beschrijvingen van Asjera in de Bijbel zelf te vinden, maar we kunnen wel enkele kenmerken afleiden uit historische en archeologische bronnen. Hier zijn enkele van de kenmerken die aan Asjera worden toegeschreven:

Godin van vruchtbaarheid

Asjera werd geassocieerd met vruchtbaarheid, zowel op het gebied van landbouw en veeteelt als in de voortplanting van mensen. Ze werd vereerd als een moedergodin; zij was de oudste moedergodin van Kanaän. Zij is de vrouw van Anu of El, de vadergod van het Kanaänietische godendom. Asjera zorgde voor vruchtbaarheid en overvloed.

Verbonden met de natuur

Asjera werd vaak in verband gebracht met natuurlijke elementen zoals bomen, bossen en vruchtbare grond. Ze werd geassocieerd met de levenskracht van de natuur en haar naam betekent zoveel als pilaster of alleenstaande zuil of paal.

Symbolen

Deze moedergodin werd vaak afgebeeld met symbolen die in verband staan met vruchtbaarheid en natuur, zoals vruchten, bloemen en palmbomen (dadelpalm). In sommige afbeeldingen wordt ze ook getoond met een kruik of een schaal, wat overvloed representeert.

Tempelaanbidding

Volgens sommige Bijbelteksten werd Asjera aanbeden in de tempel van Jahweh in Israël. Er zijn sterke aanwijzingen dat er in de tempel beelden of symbolen van Asjera werden geplaatst als onderdeel van haar verering

In sommige interpretaties wordt de levensboom van Ašerah beschouwd als een symbolische representatie van haar vruchtbaarheid en levenskracht, waarbij ze wordt geassocieerd met de groei en bloei van de natuur. / Bron: Wikimedia Commons

God (Jahweh) had een vrouw, Asjera

God had een vrouw, Asjera (ook geschreven als: Ašerah en Asherah), die volgens het Bijbelboek Koningen samen met Jahweh in zijn tempel in Israël werd aanbeden, aldus de bijbelgeleerde Stavrakopoulou. In 1967 was Raphael Patai (1910-1996) de eerste historicus die beweerde dat de oude Israëlieten zowel Jahweh als Asjera aanbaden. De theorie werd nieuw leven ingeblazen door Francesca Stavrakopoulou. Zij maakte een driedelige documentairereeks, die in 2011 werd uitgezonden in Europa, waar ze de Jahweh-Asjera-relatie uiteenzet.3NBC News. Did God have a wife? Scholar says that he did. https://www.nbcnews.com/id/wbna42154769 (ingezien op 2-4-2023)

Stavrakopoulou zegt na jaren van onderzoek tot de conclusie te zijn gekomen dat God een vrouw had. De bijbelgeleerde baseert haar theorie op oude teksten, amuletten en beeldjes die voornamelijk zijn opgegraven in de oude Kanaänitische kuststad Ugarit, het huidige Syrië. Er zijn oude inscripties die ‘Jahweh en zijn Asjera’ vermelden. Ook de Syro-Palestijnse archeoloog William G. Dever, emeritus hoogleraar archeologie en antropologie van het Nabije Oosten aan de Universiteit van Arizona, heeft op basis van deze artefacten gesteld dat de oude Israëlieten Asjera en andere goden aanbaden naast Jahweh.

Er zijn ook geleerden die een stap verder zijn gegaan en beweerden dat Jahweh’s veronderstelde vrouw Asjera later uit de Bijbel werd geredigeerd door Schriftgeleerden met een monotheïstische agenda. Dit is een ronkende theorie die altijd de aandacht van de pers weten te trekken. Maar bij nader inzien dagen deze theorieën niet serieus uit wat het Oude Testament ons vertelt over de religie en religieuze gebruiken van de oude Israëlieten.

Afgoderij in het oude Israël

‘Ik ben de HEERE, uw God’

Dat de oude Israëlieten veel verschillende goden aanbaden, is natuurlijk geen nieuws voor mensen die bekend zijn met het Oude Testament. Jahweh openbaarde zichzelf aan Zijn volk als de enige echte God. In Deuteronomium 5:6-9 staat: “Ik ben de HEERE, uw God, Die u uit het land Egypte, uit het slavenhuis, geleid heeft. U zult geen andere goden voor Mijn aangezicht hebben. U zult voor uzelf geen beeld maken, geen enkele afbeelding van wat boven in de hemel, of beneden op de aarde of in het water onder de aarde is. U zult zich daarvoor niet neerbuigen, en die niet dienen, want Ik, de HEERE, uw God, ben een na-ijverig God.” Desalniettemin vereerden de Israëlieten vaak andere goden en namen ze de gebruiken over van omringende volken.

Moloch en Baal

De Bijbel vertelt bijvoorbeeld dat de oude Hebreeën een god aanbaden genaamd Moloch, die in verband werd gebracht met het brengen van kinderoffers. Deuteronomium 12:31 vermeldt de gewoonte van de Kanaänieten om hun zonen en dochters als offer voor hun goden te verbranden. Deze praktijk van het brengen van kinderoffers wordt in het Oude Testament herhaaldelijk verboden. Ook lieten de Israëlieten zich vaak verleiden tot offers van de vruchtbaarheidsgod Baäl, om erbij te horen of geluk af te dwingen. Baäl is een van de bekendste Kanaänitische goden, die vereerd werd in grote delen van het Oude Nabije Oosten.

Ontwijd de naam van je God niet door een van je kinderen aan Moloch te offeren (Lev.18:21 en Lev. 20:1-15)

Asjera in de Hebreeuwse Bijbel

In het Oude Testament wordt Asjera meerdere keren bij naam genoemd:

  • “Ja, zelfs zijn grootmoeder Maächa zette hij af, zodat zij geen koningin meer was, omdat zij een gruwelijk beeld van Asjera had gemaakt. Asa hakte haar gruwelijke beeld om, en verbrandde het bij de beek Kidron.” (1 Koningen 15, vers 13)

  • “Nu dan, stuur boden, breng heel Israël bijeen bij mij op de berg Karmel, met de vierhonderdvijftig profeten van de Baäl en de vierhonderd profeten van Asjera, die aan de tafel van Izebel eten.” (1 Koningen 18, vers 19)

  • “Hij zette ook een beeld van Asjera dat hij gemaakt had, in het huis waarvan de HEERE gezegd had tegen David en zijn zoon Salomo: In dit huis en in Jeruzalem, dat Ik uit alle stammen van Israël verkozen heb, zal Ik voor eeuwig Mijn Naam vestigen.” (2 Koningen 21, vers 7)

  • “Toen gaf de koning opdracht aan de hogepriester Hilkia, de priesters van de tweede orde en de deurwachters om alle voorwerpen die voor de Baäl, de Asjera en heel het leger aan de hemel gemaakt waren, uit de tempel van de HEERE naar buiten te brengen. Hij verbrandde dat alles buiten Jeruzalem, in de velden van de Kidron, en liet het stof ervan naar Bethel dragen.” (2 Koningen 23, vers 4)

  • “Ook bracht hij de Asjera uit het huis van de HEERE, naar de beek Kidron, buiten Jeruzalem, en verbrandde hem bij de beek Kidron. Hij verpulverde hem tot stof, en wierp het stof ervan over de begraafplaats van het gewone volk.” (2 Koningen 23, vers 6)

  • “Ook brak hij de verblijven van de schandknapen af in het huis van de HEERE, waar de vrouwen gewaden voor de Asjera weefden.” (2 Koningen 23, vers 7)

  • “Ja, zelfs Maächa, de grootmoeder van koning Asa, zette hij af, zodat zij geen koningin meer was, omdat zij een gruwelijk beeld van Asjera had gemaakt. Asa hakte haar gruwelijke beeld om, verpulverde en verbrandde het bij de beek Kidron.” (2 Kronieken 15, vers 16)

Beïnvloeding door omringende volken

Het volk Israël was iedere keer weer geneigd om te vervallen in afgoderij

De Israëlieten werden omringd door andere naties die vele goden aanbaden. Zij vielen keer op keer terug in afgoderij. Het is niet zo dat de Israëlieten volledig afstand namen van Jahweh, maar ze begonnen naast Hem ook andere goden te aanbidden, zoals Asjera.4Andy Rau. Did God have a wife? https://www.biblegateway.com/blog/2011/03/did-god-have-a-wife/ (ingezien op 2-4-2023) Soms aanbaden of vereerden de Israëlieten God op een manier die Hij in zijn Wet streng verboden heeft (Exodus 20:4-6). Het is de Israëlieten bijvoorbeeld niet toegestaan om een godenbeeld te maken van iets dat in de lucht, op het land of in de zee is. Het woord ‘beeld’ kan zowel duiden op afgodsbeelden als op God Zelf.5M.J. Paul, G. van den Brink, J.C. Bette. Studiebijbel – Genesis-Exodus. Centrum voor Bijbelonderzoek, Veenendaal, 2011.

Door het hele Oude-Testament heen die je dat het volk Israël iedere keer weer geneigd is om te vervallen tot afgoderij. Gods profeten vertelden de mensen keer op keer dat ze zich moesten bekeren, hun afgoden moesten vernietigen en alleen op Jahweh moesten vertrouwen. Zo is de profeet Elia bijvoorbeeld bekend om zijn strijd tegen de Baäl-cultus. In het Oude testament is een ander terugkerend thema het falen van de leiders van Israël om afgoderij te verbieden.

Dit was een terugkerend thema voor de Bijbelse profeten. Een van de meest levendige passages in Jeremia beschrijft Gods verbazing over Israëls voortdurende terugval in afgoderij, ondanks alles wat God voor hen had gedaan.

Ondubbelzinnige veroordeling

Het is dus zonneklaar dat de oude Israëlieten naast Jahweh andere goden, zoals Asjera, aanbaden. Maar wat ook duidelijk is, is dat de Bijbel dit herhaaldelijk en ondubbelzinnig veroordeelt en deze heidense goden beschrijft als niets meer dan levenloze afgoden en het drijft er ook de spot mee:

Zo zegt de HEERE:
“U mag u de weg van de heidenvolken niet aanleren,
en u niet ontstellen door de tekenen aan de hemel,
omdat de heidenvolken zich daardoor ontstellen.
Want de gebruiken van die volken zijn onzinnig:
het is immers een stuk hout, iemand heeft het uit het bos gekapt,
vakwerk met de bijl.
Met zilver en met goud maken ze het mooi,
met spijkers en met hamers zetten ze het vast,
zodat het niet kan wiebelen.
Ze zijn als een vogelverschrikker op een komkommerveld, want spreken kunnen ze niet.
Ze moeten helemaal gedragen worden, want ze kunnen geen stap verzetten.
Wees niet bevreesd voor hen, want kwaad kunnen ze niet doen,
maar ook goeddoen is er bij hen niet bij.” (Jeremia 10:2-5)

Geen manuscriptbewijs

De hamvraag is echter: had Jahweh een vrouw aan Zijn zijde, genaamd Asjera? Welnu, nergens in de Bijbel wordt hier gewag van gemaakt en er wordt zelfs nooit op gezinspeeld. Degenen die beweren dat dit het geval was, moeten een uiterst speculatieve complottheorie construeren waarin latere redacteuren vermeende compromitterende teksten dusdanig herschreven zodat er nog maar één God overbleef: Jahweh. Een soort monotheïstische herschrijving van de Bijbel. Net zoals China de Bijbel wil herschrijven om het christendom beter verenigbaar te maken met het communisme, zoals in 2018 bekend werd.6The Cristian Post. China Trying to ‘Rewrite the Bible,’ Force Churches to Sing Communist Anthems. https://www.christianpost.com/news/china-trying-to-rewrite-the-bible-force-churches-sing-communist-anthems-227664/ (ingezien op 2-4-2023) Vanuit deze theorie is de Bijbel verdraaid, gewijzigd, aangepast of herzien om alle anderen goden uit te wissen teneinde een strikt monotheïstisch verhaal over te houden. Er is echter geen manuscriptbewijs waarin polytheïsme wordt onderschreven of wordt gesuggereerd dat Jahweh een vrouw had.7Andy Rau. Did God have a wife? https://www.biblegateway.com/blog/2011/03/did-god-have-a-wife/ (ingezien op 2-4-2023)

Hoe dan ook, de bewijslast ligt bij de geleerden die deze theorie opwerpen. Zij zullen met bewijzen moeten komen die hun theorie ondersteunen en waaruit blijkt dat deze nieuwe inzichten aannemelijker zijn dan simpelweg de Bijbeltekst als authentiek en onvervalst te aanvaarden, waarvan de betrouwbaarheid en historische nauwkeurigheid als een paal boven water staat.8Josh McDowell. The New Evidence that Demands a Verdict. Thomas Nelson Inc; Revised, Updated edition (November 23, 1999)

Conclusie

Het staat echter buiten kijf dat de oude Israëlieten veelvuldig andere goden hebben omarmd onder wie Asjera. Er zullen vast ook Israëlieten zijn geweest die geloofden dat zij de vrouw van Jahweh was. Any Rau schrijft hierover: ” … if the Israelites imagined Yahweh as a golden calf and set up Asherah poles in God’s temple during their flirtations with polytheism, it’s possible some of them cast Asherah as Yahweh’s divine consort as well.”9Andy Rau. Did God have a wife? https://www.biblegateway.com/blog/2011/03/did-god-have-a-wife/ (ingezien op 2-4-2023) Het valt op, als je het Oude Testament doorleest, hoeveel afgoderij werd gepleegd door de oude Israëlieten. Telkens werden de Israëlieten door God voor hun afgodendienst gestraft. Vervolgens bekeerden ze zich om na verloop van tijd toch weer terug te vallen in oud gedrag. Ondanks de afgodische gebruiken en rituelen van de oude Israëlieten, maakt de Bijbel duidelijk dat er maar één God is.

Het mooie is dat God Zijn volk niet in de steek laat, ook al raken ze steeds op het verkeerde pad: “Want de HEERE, uw God, is een barmhartig God; Hij zal u niet loslaten, en u niet te gronde richten; Hij zal het verbond met uw vaderen, dat Hij onder ede met hen gesloten heeft, niet vergeten.” (Deuteronomium 4:34) Deze God is geen ‘stamgod’, zoals soms beweerd wordt: “God is toch niet alleen de God van de Joden? Hij is toch ook de God van de andere volken? Jazeker, ook van de andere volken. Want er is maar één God. Hij spreekt de Joden én de andere mensen vrij van schuld, als ze geloven in Jezus.” (Romeinen 3:29-30)10 De laatste tekst komt uit de BasisBijbel. De overige teksten komen uit de Herziene Statenvertaling (HSV).

Video: Is Asherah uit de Bijbel verwijderd?

Reacties

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.