CRP-waarde in bloed: normaal of te hoog

Last Updated on 19 maart 2023 by M.G. Sulman

C-reactief proteïne (CRP) is een proteïne dat in de lever wordt aangemaakt als reactie op ontstekingen of tumoren. Proteïne is een ander woord voor eiwitten. Eiwitten zijn belangrijke bouwstenen van je lichaam. Het CRP behoort tot de zogenaamde positieve acutefase-eiwitten. Een positieve acutefase-eiwit is een eiwit waarvan de concentratie in bloedplasma al in een vroeg stadium van ontsteking stijgt. Het heeft als functie om het organisme te beschermen tegen de ziekteverwekkers die een infectie veroorzaken. De arts laat de CRP-waarde in het bloed bepalen als hij bijvoorbeeld een ontsteking vermoedt. Bij bacteriële infecties zal in het algemeen de CRP concentratie in het bloed sterk toenemen. Tijdens een virale infectie daarentegen zal er slechts een kleine tot geringe toename in concentratie gevonden wordt. Het gehalte CRP geeft een indicatie of aanwijzing over de aanwezigheid van een ontstekingsproces of infectie in het lichaam. De CRP test is een algemene bepaling. Dit betekent dat het niet specifiek een ziekte of aandoening aanduidt.

CRP-waarde
CRP-waarde in het bloed onderzoeken / Bron: Vcha/Shutterstock.com

Wat is C-reactief proteïne?

C-reactief proteïne, afgekort als ‘CRP’ is een stof die door de lever wordt aangemaakt als reactie op een ontsteking. De CRP-test is een van de meest aangevraagde bloedonderzoeken. Een hoog CRP-gehalte in het bloed is een teken van ontsteking. Het kan worden veroorzaakt door een waaier aan aandoeningen, van infectie tot kanker. Hoge CRP-waarden kunnen ook aangeven dat er een ontsteking is in de slagaders van het hart, wat een hoger risico op een hartaanval of hartinfarct kan betekenen. De CRP-test is echter een niet-specifieke test en de CRP-waarden kunnen verhoogd zijn bij elke inflammatoire aandoening.

CRP is een ontstekingsparameter

Snelle ontstekingsparameter met een hoge sensitiviteit

Het CRP is een snelle ontstekingsparameter met een hoge sensitiviteit. CRP reageert sneller en duidelijker op ontstekingen van infectieuze en niet-infectieuze aard dan de andere genoemde parameters. Meestal binnen 24 tot 48 uur na het begin van de gebeurtenis.

CRP als een positieve acutefase-eiwit

CRP is een ​​van de zogenaamde acutefase-markers. Dit zijn laboratoriumwaarden waarvan de concentratie significant kan veranderen tijdens ontstekingsziekten, zoals het aantal leukocyten (aantal witte bloedcellen), fibrinogeen, ferritine of cholesterol, dat vaak afneemt bij ernstige ontstekingen. CRP is een zogenaamde positieve acutefase-eiwit. Dat is een eiwit waarvan de concentratie in bloedplasma reeds in een vroeg stadium van ontsteking stijgt.

Functie van CRP

CRP bindt zich aan ziekteverwekkers

De exacte functie van CRP is anno 2023 nog onduidelijk. Het is echter bekend dat CRP zich bindt aan ziekteverwekkers zoals bacteriën, schimmels of parasieten en belangrijke stappen in het immuunsysteem activeert. CRP bindt zich specifiek aan fosforylcholine, een onderdeel van de celwand van micro-organismen als bacteriën en schimmels.1Roos D. (2016). De eerste lijn van verdediging: aangeboren immuniteit. Leerboek immunologie, 23–58. https://doi.org/10.1007/978-90-368-0258-1_2

Complementactivatie

Deze binding leidt tot het verwijderen van de boosdoeners door complementactivatie, oftewel activatie van het complement systeem. Dit complement systeem is een onderdeel van het aangeboren afweersysteem. Het speelt een belangrijke rol in de bestrijding van infecties. Dit systeem bestaat uit een serie van eiwitten die in het bloed en andere lichaamsvochten voorkomen. Uiteindelijk leidt dit proces tot het elimineren van bijvoorbeeld bacteriën doordat er poriën in de membraan gemaakt worden. Een ander immunologisch mechanisme is het activeren van immuuncellen die receptoren hebben voor geactiveerde complement fragmenten. Deze geactiveerde immuuncellen kunnen dan beter infecties bestrijden.2LUMC. Complement. https://www.lumc.nl/org/reumatologie/research/81117041102221/Complement/ (ingezien op 23-4-2021)

Opsonisatie

Binding van CRP aan een micro-organisme werkt ook opsoniserend. Dit is de aanpassing van het oppervlak van een pathogeen zodat het opgenomen kan worden door fagocyten. Dat is een type witte bloedcel. Zij vormen een belangrijk onderdeel van het immuunsysteem.

Doel van het bepalen van CRP-waarden

Aanwijzing over de aanwezigheid van een ontstekingsproces of infectie in het lichaam

CRP wordt bepaald bij verdenking van en voor het volgen van het beloop van acute en chronische ontstekingsziekten. Het is ook geschikt om onderscheid te maken tussen bacteriële en virale infecties, waardoor onnodige antibioticabehandelingen kunnen worden vermeden.

Een CRP-waarde boven 50 mg/l duidt doorgaans op een bacteriële infectie, terwijl virale infecties gewoonlijk CRP-waarden hebben onder 30 mg/l.

Daarom wordt CRP vaak bepaald bij febriele (met koorts gepaard gaande) ziekten om de oorzaak op te helderen. Bij bacteriële infecties neemt de CRP vaak aanzienlijk toe.

Maar de CRP kan ook kortstondig stijgen bij onder meer acute, ernstige gebeurtenissen (operaties, hartaanval, etc.). Om deze reden wordt CRP vaak bepaald na operaties, bijvoorbeeld om het verloop te kunnen beoordelen. Verder wordt CRP gemeten bij systemische lupus erythematosus en reumatoïde artritis.

Effect van een medische behandeling volgen

Omdat de halfwaardetijd na 24 uur relatief kort is, zijn veranderingen in het ontstekingsproces direct merkbaar in de CRP-concentratie. CRP is daarom zeer geschikt om het beloop van ontstekingsziekten te volgen en om onderscheid te maken tussen infecties veroorzaakt door bacteriën en infecties veroorzaakt door virussen. Als de antibioticatherapie succesvol is, gaan de CRP-waarden in het bloed snel omlaag. Bij virale infecties is de CRP over het algemeen slechts licht verhoogd. Uitzondering: soms kunnen adenovirusinfecties ook grotere CRP-verhogingen veroorzaken.

Bloedonderzoek
Bloedonderzoek / Bron: Alexander Raths/Shutterstock.com

Hoe wordt de CRP-waarde bepaald?

CRP wordt bepaald in bloedserum met behulp van zogenaamde turbidimetrische tests met antilichamen. Turbidimetrische metingen zijn een snelle manier om de vorming van complexe antigen-antilichaamformaties in één stap te volgen. Er zijn echter ook sneltesten beschikbaar die direct in de spreekkamer van de (huis)arts kunnen worden uitgevoerd. Een CRP sneltest vindt plaats via een vingerprik.

Als er evenwel sprake is van laaggradige, langdurige ontstekingsprocessen in je lichaam, dan is de CRP waarde in je bloed te laag om deze met een CRP bloedtest te kunnen vaststellen. Dergelijke lichte ontstekingen zijn  nochtans goed te meten met een hs-CRP (high sensitivity C-reactief proteïne) bloedtest.

Normaalwaarde CRP en te hoog

CRP-waarde van vrouwen en mannen

CRP-waarden van < 3 mg/L worden gezien als normaalwaarden bij zowel mannen als vrouwen. Er worden soms ook hogere waarden gehanteerd (< 5 mg/L).

CRP-waarde te hoog

Te hoge CRP-waarden kunnen wijzen op acute bacteriële infecties, bijvoorbeeld een bacteriële longontsteking, hersenvliesontsteking of alvleesklierontsteking, weefselschade (necrose) en chronische ontsteking (bijvoorbeeld de ziekte van Crohn en reumatische aandoeningen). Maar de waarde kan ook verhoogd zijn na een operatie, bij een hartinfarct of bepaalde tumoren.

CRP waarde verhoogd: betekenis

Een verhoogde CRP-waarde is een indicatie van ontsteking in het lichaam, maar het is niet altijd duidelijk wat de precieze oorzaak is. Bij waarden tot 40 mg/l kan er sprake zijn van een milde ontsteking, zoals een verkoudheid of griep, maar het is ook goed mogelijk dat er iets anders aan de hand is.

Bij waarden tussen de 40 en 100 mg/l kan er sprake zijn van een matige ontsteking, zoals een virale infectie of chronische ontsteking. Als de CRP-waarde boven de 100 mg/l ligt, dan is er hoogstwaarschijnlijk sprake van een ernstige ontsteking en moet er verder onderzoek gedaan worden om de precieze oorzaak te achterhalen.

CRP-waarden in vogelvlucht

In het algemeen zijn de volgende classificaties van toepassing op CRP:

  • Niveaus tussen 3 mg/l en 10 mg/l zijn licht verhoogd en zijn meestal het gevolg van chronische aandoeningen zoals diabetes, hoge bloeddruk (hypertensie) of leefstijlfactoren, waaronder roken. Bij rokers wordt het proces van atherosclerose (slagaderverkalking) versneld en verergerd.
  • Niveaus tussen 10 mg/l en 100 mg/l zijn matig verhoogd en zijn meestal te wijten aan een meer significante ontsteking door een infectieuze of niet-infectieuze oorzaak.
  • Niveaus boven 100 mg/L worden beschouwd als ernstig verhoogd en zijn bijna altijd een teken van een ernstige bacteriële infectie.

De resultaten van de hs-CRP-test geven het risico van een persoon aan op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten:

  • Laag risico is minder dan 1 mg/l.
  • Matig risico is tussen 1 mg/l en 3 mg/l
  • Hoog risico is groter dan 3 mg/l

Depressie en psychische klachten

Er is een verband tussen verhoogde CRP-waarden en een verhoogde kans op psychische klachten, waaronder depressie. Dit blijkt uit onderzoek.3Wang Y, Zhen YZ, Zhai JL, Wu D, Liu KS, Zhao QZ, Liu C. Depression is associated with increased C-reactive protein levels in patients with heart failure and hyperuricemia. J Geriatr Cardiol. 2017 Apr;14(4):282-284. doi: 10.11909/j.issn.1671-5411.2017.04.010. PMID: 28663768; PMCID: PMC5483599. Dit verband is waarschijnlijk te verklaren doordat ontstekingen in het lichaam kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van psychische aandoeningen.

Video over C-reactive protein (CRP) test

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over CRP-waarden, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.