Last Updated on 17 april 2023 by M.G. Sulman
Een blaar is een holte in of onder de opperhuid (epidermis, de bovenste laag van de huid), waarin vocht zit. Blaren (bulla) moet worden onderscheiden van blaasjes (vesikels). Blaasjes zijn kleiner dan 1 cm en blaren zijn groter. Er bestaan ook bloedblaren. Een bloedblaar is gevuld met bloed, in plaats van serum zoals bij een blaar het geval is. Ieder mens heeft wel eens last gehad van blaren, bijvoorbeeld als je te lang slecht passende schoenen hebt gedragen. Dit is een veel voorkomende oorzaak van blaarvorming. De blaar ontstaat hierbij door wrijving tussen de huid en de schoen, waardoor huidlagen van elkaar scheiden en zich vullen met vloeistof. Als je ermee doorloopt kan de blaar opengaan en komt het vocht vrij. Een blaar is eenvoudig te herkennen. Een beginnende blaar is een bolletje glazige huid waar vocht onder zit en soms zijn er ook andere symptomen, zoals pijn en ongemak. In de meeste gevallen zijn ze geen symptoom van iets ernstigs en zullen ze genezen zonder enige medische tussenkomst. Als je ooit onverklaarbare blaarvorming op je huid opmerkt, raadpleeg dan je huisarts voor een diagnose.
Wat is een blaar?
Een blaar is een kleine holte met lichaamsvloeistof (lymfe, serum, plasma, bloed of pus) in de bovenste huidlagen, meestal veroorzaakt door krachtig wrijven, verbranding, bevriezing, blootstelling aan chemicaliën of infectie. De meeste blaren zijn gevuld met een heldere vloeistof, serum of plasma. Blaren kunnen echter ook gevuld zijn met bloed, wat bekend staat als een bloedblaar, of met etter (bijvoorbeeld als ze geïnfecteerd raken. Blaren kunnen ook een symptoom zijn van sommige huidziekten.
Symptomen van een blaar
Symptomen van een blaar zijn onder meer:
- een rode en gevoelige plek op de huid
- een verheven knobbel gevuld met heldere vloeistof of soms bloed.
Oorzaken van blaren
Er zijn veel activiteiten, factoren en aandoeningen die blaarvorming kunnen veroorzaken. De belangrijkste zijn de volgende:
Wrijving of aanhoudende druk
Aanhoudende wrijving of druk kan blaren veroorzaken. Deze blaren verschijnen meestal op de handen of voeten, omdat dit de gebieden zijn die het vaakst te maken krijgen met herhaalde wrijving of druk, of het nu gaat om lopen, rennen of timmeren.
Huidgebieden met een dikke hoornlaag die stevig vastzitten aan onderliggende structuren, zoals handpalmen en voetzolen, hebben meer kans op blaren. Blaren ontstaan sneller bij vochtige en warme (broeierige) omstandigheden, bijvoorbeeld in een schoen.
Blaren kunnen leiden tot ernstigere medische problemen, zoals ulceratie (verzwering) en (secundaire bacteriele) infectie, hoewel dit onder normale omstandigheden slechts zelden optreedt.
Extreme temperaturen
Brandwond
Blaarvorming treedt ook op bij brandwonden. Tweedegraads brandwonden zullen onmiddellijk blaren vertonen, maar eerstegraads brandwonden vaak pas een paar dagen na het incident.
Bevriezing
Bevriezing kan ook leiden tot blaren, bijvoorbeeld de aanraking van vloeibare stikstof. Extreme koude heeft hetzelfde effect op de huid als hitte. In beide gevallen is de blaar een afweermechanisme van het lichaam dat wordt gebruikt om de diepere huidlagen te beschermen tegen temperatuurgerelateerde schade.
Chemische blootstelling
Door bepaalde chemicaliën kan er blaarvorming optreden. Zo kunnen sterk bijtende chemicaliën brandblaren veroorzaken wanneer ze met je huid in aanraking komen.
Pletten en verdrukken
Als een klein bloedvat nabij het huidoppervlak scheurt, kan er bloed in de opening tussen de huidlagen lekken, waardoor een bloedblaar ontstaat. Dit is een blaar gevuld met bloed.
Huidaandoeningen met blaren
Autoimmuun bulleuze dermatosen
- Met bulleuze dermatosen worden vaak de auto-immuun blaarziekten bedoeld, zoals bulleus pemphigoïd (parapemphigus) en pemphigus.
- Pemphigus vulgaris (PV) is een blaarvormende auto-immuunziekte van slijmvliezen en huid.
- Dermatitis herpetiformis (DH) of ziekte van Duhring: een blaasjesvormende huidaandoening door overgevoeligheid voor gluten.
- Epidermolysis bullosa acquisitaa (EBA) is een zeldzame auto-immuunziekte met blaarvorming waarbij gespannen subepitheliale blaren verschijnen op plaatsen van trauma.
Inflammatoire dermatosen met (soms) blaren
- (Bulleuze) Systemische lupus erythematodes (SLE): bulleuze lupus is een zeldzame vorm van systemische lupus erythematosus.
- Porphyria cutanea tarda (PCT), een blaarvormende huidziekte die veroorzaakt wordt door een tekort of een slecht werkend enzym.
- Pseudoporfyrie, een op porfyrie lijkend beeld veroorzaakt door geneesmiddelen.
- Acuut eczeem (contactallergie, fytofotodermatitis).
- Leukocytoclastische vasculitis, een aandoening waarbij kleine bloedvaatjes in de huid, en soms ook elders in het lichaam, ontstoken raken.
- Erythema multiforme, een ziekte van de huid waarbij er rode plekken over het hele lichaam kunnen zitten.
- Geneesmiddelenreactie: dit is een reactie op een geneesmiddel.
Infectie
- Krentenbaard (impetigo), een besmettelijke huidinfectie die wordt veroorzaakt door een bacterie.
- Wondroos of belroos, een ontsteking van de diepere lagen van de huid bij een wond(je).
- Cellulitis, een acute bacteriële infectie van de huid en het onderhuids weefsel, hetgeen vaak wordt veroorzaakt door streptokokken of stafylokokken.
- Herpes, een verzamelnaam voor ziekten die veroorzaakt worden door het Herpes Simplex Virus (HSV): geeft vooral vesikels (blaasjes), maar kan blaren geven.
- Staphylococcal scalded skin syndrome (SSSS), een ernstige huidinfectie veroorzaakt door de bacterie Staphylococcus aureus.
- Dracunculiasis of guineawormziekte (GWD, Guinea Worm Disease): een infectie die wordt veroorzaakt door de guineaworm.
Genetische bulleuze dermatosen
- Epidermolysis bullosa (EB):een groep huidaandoeningen waarbij jr snel blaren en wonden hebt.
- Syndroom van Kindler, gekarakteriseerd door een broze huid en blaarvorming bij de geboorte.
Soorten blaren
De belangrijkste soorten blaren zijn:
- Drukblaren, vaak door langdurige of hevige wrijving van de huid.
- Bloedblaren: een bblaar gevuld met bloed, die meestal ontstaat door trauma of druk (decubitus).
- Brandblaar door hitte of koude.
Het ontstaan van een blaar
Het meest voorkomende type blaar is de zogeheten drukblaar die het gevolg is van langdurige of hevige wrijving. De huidlaag die het meest vatbaar is voor deze druk is de stekelcellenlaag (stratum spinosum) in de opperhuid. Terwijl deze laag losscheurt van de weefsels eronder, lekt een plasma-achtige vloeistof uit de cellen en begint de vrijgekomen ruimte te vullen dat ontstaat. Deze vloeistof stimuleert nieuwe groei en regeneratie.
Ongeveer 6 uur nadat de blaar is verschenen, beginnen de cellen aan de basis van de blaar aminozuren en nucleosiden op te nemen. Dit zijn de bouwstenen van proteïne en DNA. Na 24 uur is de celdeling aanzienlijk toegenomen. Nieuwe huidlagen boven het stratum spinosum worden gestaag gevormd. Na 48 uur is een nieuwe huidlaag zichtbaar en na 120 uur is een nieuwe bovenste huidlaag zichtbaar. Naarmate deze nieuwe cellen zich ontwikkelen, wordt de vloeistof door het lichaam geabsorbeerd en neemt de zwelling allengs af.
Behandeling van blaren
Zelfzorgmaatregelen om blaren te verzorgen
De meeste blaren genezen zonder medische behandeling. Naarmate de nieuwe huid onder de blaar groeit, zal de vloeistof allengs verdwijnen en zal de huid op natuurlijke wijze indrogen en loslaten. Blaren kunnen het beste intact worden gelaten om een bacteriële infectie van het getroffen gebied te voorkomen. Blaren laten knappen wordt niet aanbevolen, omdat de luchtbel een beschermende laag is die infecties afweert. Zodra de barrière is verwijderd, staat de wond open voor mogelijke invasie door bacteriën en kan deze geïnfecteerd raken. Door de blaar af te dekken met een pleister 9er zijn speciale pleisters boor blaren) of een gaasje, kan het worden beschermd tegen extra trauma terwijl het geneest. Soms gaat een blaar vanzelf open; behandel deze blaren als een open wond. Knip losse huid niet weg. Dit beschermt namelijk de wond en voorkomt infectie. Bedek de opengegane blaar en het gebied eromheen met een steriel, droog verband.
Hydrocolloïde pleisters
Sommige medicijnen, zoals hydrocolloïde verbanden of pleisters, kunnen verder ongemak helpen voorkomen en het genezingsproces stimuleren. Een open wonde of blaar kan je het best behandelen met een hydrocolloide pleister. Hydrocolloïde pleisters zijn online verkrijgbaar.
Dankzij de pleister neem je de extra druk van de schoenen weg en wordt de blaar beschermd totdat het vocht verdwijnt. Bovendien bescherm je de blaar tegen vuil en vermijdt je infecties.
Bloedblaren laten genezen
Geef ook bloedblaren de tijd om te genezen. Bloedblaren kunnen pijnlijker zijn dan gewone blaren en ke kan ijs op de blaar leggen als het pijnlijk is onmiddellijk na de verwonding. Icepacks kunnen ongeveer 10 tot 30 minuten op het aangedane gebied worden aangebracht. Leg het ijs niet direct op de huid, maar leg er een handdoek tussen om de huid te beschermen en bevriezing te voorkomen.
Blaren voorkomen tijdens het wandelen: preventieve maatregelen
Hoe kun je blaren voorkomen als je gaat wandelen? Het principe is simpel, maar de praktijk is vaak weerbarstig. Het doel is om elke vorm van wrijving en druk van de voeten te voorkomen bij langdurig hardlopen. Dit kan gemakkelijker of moeilijker zijn, afhankelijk van je persoonlijke instelling en de ‘vorm’ van je voeten.
Geschikt schoeisel
De gouden regel luidt: let altijd op kwalitatief goede en geschikte schoenen. Het loont de moeite om hier wat meer geld in te investeren, zodat je schoeisel hebt die echt perfect bij je eigen voet past. Bij voetproblemen kan een individueel aangepaste inlegzool handig zijn. De schoenen moeten vooral stevig vastzitten bij de hiel en mogen niet wegglijden tijdens het lopen.
Draag de juiste sokken
Als tussenlaag tussen schoen en voet vervullen sportsokken of wandelsokken een belangrijke functie bij het voorkomen van blaren. Ze dienen als opvulling en houden de voet droog. De sokken moeten qua maat perfect passen en mogen niet gekreukt zijn. Daarnaast moet je zorgen voor een goede zweetopname. Wollen (merino) sokken zijn een goede keuze omdat ze veel vocht kunnen opnemen en toch droog aanvoelen. Katoenen sokken moet je vermijden als je gaat wandelen. Ze verliezen hun vorm als ze nat zijn en hechten zich aan de huid. Polyamide (nylon) is waterafstotend, snel drogend en zeer duurzaam. Of er dikkere of dunnere sokken worden gedragen, hangt af van het toepassingsgebied, de temperatuur en de smaak en moet bij twijfel worden getest. Sokken en schoenen moeten elkaar idealiter aanvullen wat betreft hun toepassingsgebied. Een hardloopsok en een wandelsok zijn simpelweg anders ontworpen. Goede wandelsokken zijn een must om blaren te voorkomen. Zeker als je hier gevoelig voor bent, moet je belang hechten aan goede sokken.
Voetverzorging
Geef je voeten de nodige aandacht en zorg. Als je gevoelig bent, kun je tijdens kortere wandelingen testen of het helpt om de gevoelige plekken vooraf met vaseline in te wrijven. Dit vermindert de wrijving en dus de kans op het ontwikkelen van blaren. Het is net zo belangrijk om ervoor te zorgen dat je voeten droog zijn, want vochtige voeten vergoot de kans op blaarvorming.
Voetoefeningen
Regelmatig op blote voeten lopen helpt om de voeten minder gevoelig te maken. Op deze manier vormt zich geleidelijk eelt op zwaar belaste gebieden, die dan dienen als een beschermlaagje.
Voeten intapen
Als je plekken hebt waarvan je weet dat ze vatbaar zijn voor blaarvorming, kan een laag tape of pleister helpen. Het is echter belangrijk om de tape op een schone en droge huid te plakken en ervoor te zorgen dat er geen rimpels ontstaan. Anders kunnen deze blaren veroorzaken. De randen van de tape moeten zich op plaatsen met weinig spanning bevinden. Preventief tapen tegen blaren doe je trapsgewijs. Je begint buiten de kwetsbare plek. De tweede strook overlapt de eerste een klein beetje. Kies voor sterke en stabiele textieltape die niet loslaat als je zweet. Leukotape® is een zeer goede keuze. Het is wat duurder, maar het beschermt ook goed.
Blaarpleister
Als je langere wandeltochten maakt, worden speciale blaarpleisters aanbevolen ter bescherming (bijvoorbeeld van Compeed®). Compeed pleisters vormen een gelkussen over de huid en beschermen het afgeplakte gebied zeer goed. Blaarpleisters hebben als voordeel dat ze de huid eronder niet verzachten. Ze kunnen daardoor meerdere dagen aan de voet blijven plakken. Een Compeed-blaarpleister blijft meestal op de voet zitten totdat deze vanzelf loskomt.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over blaren, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
