Afgesloten eileiders: symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 4 april 2023 by M.G. Sulman

Afgesloten eileiders, ook wel geblokkeerde eileiders genoemd, is één van de meest voorkomende oorzaken van onvruchtbaarheid. De baarmoeder is aan de eierstok bevestigd door ‘buisjes’ of ‘kanaaltjes’ die eileiders worden genoemd en die aan beide zijden aanwezig zijn (zie onderstaande afbeelding). Elk derde geval van onvruchtbaarheid bij vrouwen is te wijten aan een verstopping van de eileiders. Het lumen van dit buisje, dat wil zeggen het binnenste gedeelte, kan verstopt zijn. Het buitenste deel kan zich hechten aan de omliggende weefsels. Of de trilharen aan de binnenkant werken mogelijk niet goed. Trilharen in je eileiders zijn hele kleine haartjes die een eitje na de eisprong naar de baarmoeder vervoert. Hoe dan ook, in alle gevallen kan het eitje mogelijk niet in de eileider komen. Het is dan ook mogelijk dat het sperma het eitje niet kan bereiken en bevruchten vanwege deze problemen. In sommige gevallen kan het embryo, zelfs als het bevrucht is, de baarmoeder niet bereiken. Dit resulteert in een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.

Vrouwelijk voortplantingssysteem
Vrouwelijk voortplantingssysteem met o.a. de eileiders / Bron: Marochkina Anastasiia/Shutterstock.com

Functie van de eileiders

De eileider (tuba uterina)is een trechtervormig orgaan. Het maakt deel uit van de geslachtsorganen van de vrouw.  de eileiders beginnen als een buis of kanaal aan beide zijden van de baarmoeder en eindigen bij de respectieve eierstok.

De eicel komt vrij uit de eierstok op het moment van de eisprong. Om deze functie uit te voeren, moeten de eileiders vrij kunnen bewegen en mogen ze niet hechten aan de bekkenwand, baarmoeder of eierstokken.

Elke maand komt er een rijpe eicel uit de eierstok in de eileider terecht. Dit wordt ‘eisprong’ genoemd. Als er in de eileider een zaadcel zit, kan er een bevruchting plaatsvinden. In dat geval word de vrouw zwanger. De vrucht beweegt zich vervolgens door de eileider naar de baarmoeder. Voor deze functie moeten de eileiders open staan en niet gesloten zijn.

De binnenbekleding van de eileiders fungeert als een transportsysteem dat het zich ontwikkelende embryo naar de baarmoeder transporteert, waar het 3 tot 5 dagen na de eisprong wordt geïmplanteerd.

Symptomen van afgesloten eileiders

Vaak geen symptomen

Afgesloten eileiders veroorzaken niet vaak symptomen. Veel vrouwen weten niet dat hun eileiders zijn geblokkeerd totdat ze proberen zwanger te worden en daarbij problemen ervaren

Veel vrouwen weten niet dat hun eileiders zijn geblokkeerd totdat ze proberen zwanger te worden en daarbij problemen ervaren.

Mogelijke verschijnselen

In sommige gevallen kunnen verstopte eileiders leiden tot milde, regelmatige pijn aan één kant van de buik. Dit gebeurt meestal bij een bijzondere vorm van afgesloten eileiders als gevolg van hydrosalpinx . Hierbij verzamelt zich vocht in de eileider. Dit gebeurt vaak als gevolg van een vroeger doorgemaakte ontsteking waarbij een eileider afgesloten is geraakt.

Aandoeningen die tot een verstopte eileider kunnen leiden, kunnen hun eigen symptomen veroorzaken. Endometriose veroorzaakt bijvoorbeeld vaak zeer pijnlijke en zware menstruatie en bekkenpijn. Het kan je risico op verstopte eileiders vergroten.

Complicaties van verstopte eileiders

De meest voorkomende complicatie van verstopte eileiders en behandeling is een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Als een eileider gedeeltelijk geblokkeerd is, kan een eitje mogelijk worden bevrucht, maar het vervolgens kan vast komen te zitten in de eileider. Dit resulteert in een buitenbaarmoederlijke zwangerschap, wat een medisch noodgeval is.

Een operatie waarbij een deel van de eileider wordt verwijderd, verhoogt ook het risico op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap. Vanwege deze risico’s raden artsen vaak In-vitrofertilisatie (IVF) aan in plaats van een operatie voor vrouwen met geblokkeerde eileiders die verder gezond zijn (zie onder).

Oorzaken van schade aan de eileider

Mogelijke oorzaken van afgesloten eileiders zijn:

  • Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s), zoals chlamydia, die ervoor zorgen dat eileiders geïnfecteerd raken. Chlamydia wordt veroorzaakt door de bacterie Chlamydia trachomatis. Tot 90% van de vrouwen heeft geen of slechts zeer vage klachten bij een chlamydia-infectie. Als vrouwen niet op tijd behandeld worden voor chlamydia kunnen soms ernstigere klachten ontstaan, waaronder schade aan de eileiders.
  • Eerdere buikoperaties, vooral als de eileiders of eierstokken zijn aangetast. De competentie van de chirurg is van cruciaal belang om postoperatieve schade te beperken.
  • Endometriose, waarbij er weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies zich buiten de baarmoeder bevindt.
  • Hydrosalpinx: hierbij verzamelt zich vocht (hydro= vocht) in de eileider (salpinx = eileider). Vocht in de eileiders impliceert dat de eileider is aangetast. Het vocht zelf belemmert ook het innestelen van het embryo in de baarmoederholte.
  • Eileiderontsteking of salpingitis: deze ziekte kan verklevingen, littekenweefsel of hydrosalpinx veroorzaken.
  • Buitenbaarmoederlijke zwangerschap in het verleden. Dit kan de eileiders beschadigen.
  • Vleesboom: deze gezwellen kunnen de eileider blokkeren, vooral waar ze zich hechten aan de baarmoeder.

Eileiders kunnen afgesloten zijn als gevolg van een ontsteking in het verleden, een eerdere buikoperatie, endometriose of verklevingen.

Onderzoek en diagnose

De diagnose van afgesloten eileiders wordt gesteld met een bekkenröntgenfoto, een Hysterosalpingografie (HSG) genaamd. De test omvat het injecteren van kleurstof in de baarmoederholte en het tegelijkertijd maken van een röntgenfoto van de baarmoeder en de eileiders, die de verdeling van de kleurstof door de bekkenorganen zal laten zien. Het onderzoek brengt de vorm van de baarmoederholte en de toe- en doorgankelijkheid van de eileiders in beeld. Om goed te kunnen bepalen wat er aan de hand is, is echter een kijkoperatie nodig.

Hieronder zie je een video over de vraag of je nog steeds zwanger kunt worden zonder IVF of een operatie als de arts (een) afgesloten eileider(s) bij je heeft vastgesteld?

Behandeling van afgesloten eileiders

Medicatie

Als ‘slechts’ één eileider is afgesloten en je verder gezond bent,  dan kun je misschien zonder al te veel hulp zwanger worden. Bij één afgesloten eileider is de vruchtbaarheid weliswaar verminderd, maar is er nog voldoende kans om spontaan zwanger te raken. De behandelend arts kan vruchtbaarheidsmedicijnen voorschrijven om de kans op ovulatie in de eileider die open is, te vergroten. Dit is echter geen optie als beide eileiders geblokkeerd zijn.

Operatieve ingreep aan de eileiders

Als een operatie geïndiceerd is, verdient de laparoscopische route meestal de voorkeur boven ‘open operatie’. Bij een open operatie ga je onder algehele narcose waarbij je buik wordt geopend. Laparoscopie is een ingreep door middel van een kijkoperatie van de buikholte op een minimaal-invasieve methode. Dit is de enige methode waarmee de binnenkant van de buik goed onderzocht kan worden zonder een grote operatie te hoeven ondergaan. De haalbaarheid van de operatie hangt af van de ernst van de beschadiging en de locatie waar de eileiders zijn beschadigd. Bij een vruchtbaarheidsbevorderende operatie kunnen verklevingen en andere onregelmatigheden worden weggehaald.

Hieronder kun je een chirurgische behandeling van afgelsoten eileiders bekijken:

In-vitrofertilisatie (IVF)

In-vitrofertilisatie is een voortplantingstechniek waarbij één of meer eicellen buiten het lichaam worden bevrucht met zaadcellen, waarna de ontstane embryo’s in de baarmoeder teruggeplaatst worden. IVF vermijdt de eileiders volledig, dus blokkades doen er niet toe. Dat gezegd hebbende, heeft onderzoek uitgewezen dat een ontstoken eileider de kans op IVF-succes aanzienlijk kan verminderen. Als er sprake is van hydrosalpinx (een met vloeistof gevulde eileider) heeft, kan de arts een operatie aanbevelen om de eileider te verwijderen. Na herstel van de operatie kan IVF worden geprobeerd.

Prognose

Afgesloten eileiders kunnen onvruchtbaarheid veroorzaken, maar het is vaak nog steeds mogelijk om een ​​kind te krijgen. In veel gevallen kan laparoscopische chirurgie de blokkering opheffen en de vruchtbaarheid verbeteren. Als een operatie niet mogelijk is, kan IVF je in staat stellen om zwanger te worden als je verder gezond bent.

Preventie

De meeste verstopte eileiders worden veroorzaakt door een eileiderontsteking. De meeste, maar niet alle, van deze infecties worden veroorzaakt door een seksueel overdraagbare aandoening.

Een levenslange, wederzijds monogame relatie is, na seksuele onthouding, de beste manier om soa’s als chlamydia en gonorroe te voorkomen. En anders moet je condooms gebruiken. Als de soa of ontsteking vroeg genoeg wordt opgemerkt, kan de behandeling ervan de ontwikkeling van littekenweefsel helpen voorkomen.

De meeste ontstekingen zijn echter niet acuut en leiden vaak niet tot tekenen of symptomen. Dit sluimeren van een ontsteking betekent echter niet dat het onschadelijk is. Hoe langer het aanwezig is, hoe groter het risico op littekenweefselvorming en het ontstaan ​​van ontstoken of verstopte eileider.

Zodra een infectie is vastgesteld, is een snelle antibioticabehandeling belangrijk. Het behandelen van de infectie garandeert niet dat de eileiders geen schade hebben geleden. De antibiotica kunnen alleen de bacteriën doden. Eventuele schade of littekenweefsel dat zich heeft gevormd, wordt niet verholpen door een antibioticabehandeling. Dat gezegd hebbende, kan de behandeling van de ziekte verdere schade helpen voorkomen en kan de kans op vruchtbaarheidsbehandeling of later chirurgisch herstel vergroten.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over afgesloten eileiders, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.