Last Updated on 3 maart 2024 by M.G. Sulman
Livedo reticularis is een veel voorkomend verschijnsel op de huid die bestaat uit een gevlekt netvormig vaatpatroon dat eruitziet als een paarsachtige verkleuring van de huid. De verkleuring wordt veroorzaakt door een vermindering van de bloedstroom door de arteriolen die de capillairen (haarvaten) van zuurstofrijk bloed voorzien. Dit leidt tot zuurstofarm bloed dat te zien is als blauwe verkleuring. Het kan hierbij gaan om een normaal fysiologisch verschijnsel, vaak een reactie op koude. Er kan echter ook sprake zijn van een onderliggende aandoening of stoornis, waardoor het verschijnsel optreedt.
Vormen van livedo reticularis
Livedo reticularis verwijst naar verschillende toestanden waarbij er sprake is van een gevlekte verkleuring van de huid. Het komt vooral aan de benen voor. Er verschijnt een reticulaire (netvormige) cyanotische verkleuring, vaak als fysiologische reactie op koude (cutis marmorata).
Er worden meerdere vormen onderscheiden:
- Cutis marmorata (gemarmerde huid): een reticulair (netvorming) vaatpatroon van rode of paarse doorschemerende vaten, vooral aan de benen. Het kan een fysiologisch verschijnsel zijn, namelijk een reactie op koude. Deze vorm wordt vooral bij neonaten en jonge vrouwen gezien.
- Cutis marmorata telangiectatica congenita (CMCT): een aangeboren aandoening van de bloedvaten in de huid. Hierbij zijn bloedvaten verwijd, vaak op armen en benen en soms ook op de romp. Dit is vanaf de geboorte op de huid zichtbaar als een blauw-paars marmerpatroon.
- Primaire livedo reticularis: een goedaardige vorm van livedo met onbekende oorzaak. Deze vorm is niet afhankelijk van de omgevingstemperatuur. Hoogstand doet het patroon verdwijnen.
- Secundaire livedo reticularis: associatie van livedo met een onderliggende systemische ziekte.
- Livedo racemosa: een algemene en hardnekkige vorm van livedo.
Oorzaken
Livedo reticularis wordt meestal onderverdeeld in twee categorieën:
- fysiologisch; en
- pathologisch.
Fysiologische livedo reticularis
Fysiologisch betekent ‘door de natuur bepaald’, oftewel een natuurlijk verschijnsel, niet veroorzaakt door een onderliggende ziekteproces.
Fysiologische livedo reticularis is een fenomeen dat vrij vaak wordt gezien bij mensen waarbij er geen sprake is van een onderliggend ziekteproces. Het wordt meestal als een normaal fysiologisch verschijnsel gezien.
Het treedt vaak op bij blootstelling aan koude. Dit zorgt ervoor dat sommige arteriolen (kleine slagaders met glad spierweefsel in de wand) die de huid van bloed voorzien, samentrekken, waardoor de bloedtoevoer naar de huid wordt verminderd. Het middelste gedeelte van het stukje huid dat door deze vernauwde slagader van bloed wordt voorzien, wordt bleek en het bloed dat vastzit in de kleine bloedvaten langs de omtrek van het gebied dat door deze arteriole wordt aangevoerd, wordt paarsachtig van kleur (vanwege het feit dat het zuurstofarm is). Het resultaat is een cirkelvormig, webachtig patroon van paarsachtige verkleuring met een bleek centrum. Wanneer je huid weer opwarmt, openen de vernauwde arteriolen zich en verdwijnt de livedo reticularis.
Fysiologische livedo reticularis wordt als een normaal verschijnsel beschouwd, dat het meest wordt gezien bij borelingen en jongere vrouwen.
Pathologische livedo reticularis
Pathologisch is wat op een ziekte wijst. Er is dus sprake van een omverliggende ziekte of stoornis.
Pathologische livedo reticularis wordt veroorzaakt door een verstopping van de arteriolen die het huidweefsel voeden oftewel van zuurstofrijk bloed voorzien. De arteriolen monden op uit in de haarvaten (capillairen). In dit geval wordt de blokkade veroorzaakt door iets anders dan een fysiologische vernauwing van het bloedvat. Afhankelijk van de onderliggende oorzaak kan de uitslag permanent of tijdelijk optreden.
Er zijn tal van onderliggende aandoeningen die kunnen leiden tot pathologische livedo reticularis, waaronder:
- antifosfolipidensyndroom (in het Engels: antiphospholipid syndrome, APS), een auto-immuunziekte die wordt gekenmerkt door een verhoogde bloedstolling waardoor tromboses kunnen ontstaan
- cryoglobulinemie, waarbij er veel van het eiwit cryoglobuline in het bloed zit
- cryofibrinogenemie: een persoon wiens serum en plasma cryoprecipitaten vormen
- cold agglutinin disease (CAD), ofwel auto-immuun hemolytische anemie (AIHA) met koude antistoffen
- polycytemie vera, een bloedaandoening waarbij teveel rode bloedcellen worden aangemaakt in het beenmerg
- diepe veneuze trombose (DVT), waarbij er een bloedstolsel in de grotere aders van benen of bekken ontstaat
- trombotische trombocytopenische purpura (TTP), een acuut ontstane levensbedreigende ziekte waarbij overal in het lichaam kleine bloedstolsels ontstaan in de bloedvaatjes
- Sneddon-syndroom, een aandoening waarbij typische gemarmerde huidafwijking voorkomt
- hemolytisch uremisch syndroom (HUS), een aandoening die bloedarmoede en een tekort aan bloedplaatjes veroorzaakt
- talloze soorten vascuilitis (ontsteking van de bloedvaten)
- bepaalde kankers
- systemische lupus erythematodes (SLE) is een auto-immuunziekte
- dermatomyositis, een auto-immuun ziekte waarbij het afweersysteem de huid en/of spieren aanvalt
- verschillende infecties
- diabetes
- cholesterolembolie, waarbij geïsoleerde infarcten of purpura aan de acra (uitstekende lichaamsdelen), vooral voeten, ontstaan
- ziekte van Parkinson
- hersenbeschadiging
- medicijnen, waaronder minocycline, amantadine, trombolytica, kinidine, catecholamines en interferon
Symptomen van livedo reticularis
Hoe ziet fysiologische livedo reticularis eruit?
Bij fysiologische livedo reticularis is de huidverkleuring het enige symptoom. Je kunt het herkennen als een roodachtig-paarse verkleuring die netvormig is en waarbij er zich talrijke cirkelvormige patronen op het huidoppervlak vormen, vooral op armen en benen. Het patroon bestaat vaak uit volledige, regelmatig gevormde cirkels. De verkleuring is volledig vlak en het gaat niet gepaard met jeuk of pijn. Fysiologische livedo reticularis verschijnt wanneer je wordt blootgesteld aan kou en verdwijnt zodra de huid wordt opgewarmd. Het is dus een tijdelijk verschijnsel, zonder verdere klachten.
Hoe ziet pathologische livedo reticularis erui?
Bij pathologische livedo reticularis is de kleur van de aangetaste huid vaak opvallend violet en vormt het eerder een zeer onregelmatig patroon van gebroken cirkels in plaats van volledige, regelmatige cirkels, zoals bij de fysiologische vorm. De huidveranderingen hebben ook de neiging om meer wijdverspreid te zijn, en naast de armen en benen, wordt het vaak gezien op de romp en billen, en kan het zelfs gegeneraliseerd aanwezig zijn, dus over het hele lichaam verspreidt.
Een knobbel of een zweer kan in het midden van de cirkelvormige patronen aanwezig zijn, en als dat het geval is, kan dit aanzienlijke pijn veroorzaken. De huidverkleuring bij pathologische livedo reticularis is meestal permanent, en niet slechts van voorbijgaande aard, en wordt vaak niet geassocieerd met koude.
Afhankelijk van de onderliggende oorzaak, treedt dit fenomeen vaak op in combinatie met andere symptomen die bij de aandoening of stoornis horen.
Onderzoek en diagnose
De diagnose wordt gesteld op van de klinische kenmerken en je medische geschiedenis. Er kan verder onderzoek worden gedaan wanneer een onderliggende oorzaak wordt vermoed. Vervolgonderzoek kan bestaan uit huidbiopsie, beeldvormend onderzoek of bloedonderzoek.
Behandeling van livedo reticularis
Fysiologische livedo reticularis is een normaal verschijnsel dat geen behandeling nodig heeft. Je kunt de huid opwarmen en dan verdwijnt het.
Aangezien de onderliggende medische problemen die verband houden met pathologische livedo reticularis vaak ernstige en mogelijk levensbedreigende problemen zijn, moet de behandeling, zodra de juiste diagnose is gesteld, gericht zijn op het bestrijden of verbeteren van die onderliggende oorzaak.
Prognose
Livedo reticularis is een aandoening die een gevlekt, netachtig patroon op de huid veroorzaakt. Het kan een primaire aandoening zijn, waarbij er geen onderliggende ziekte is, of secundair aan een onderliggende medische aandoening. Dit wordt respectievelijk ‘fysiologisch’ en ‘pathologisch’ genoemd.
De prognose van livedo reticularis hangt af van de onderliggende oorzaak. Als het een fysiologisch verschijnsel is, is het over het algemeen goedaardig en heeft het geen invloed op de levensverwachting. Als het echter pathologisch van aard is, dus als gevolg van een onderliggende aandoening, dan zal de prognose afhangen van de ernst en de behandeling van de onderliggende aandoening.
Bepaalde aandoeningen die livedo reticularis kunnen veroorzaken, zoals lupus of vasculitis, kunnen ernstig zijn en vereisen continue behandeling. In dergelijke gevallen zal de prognose afhangen van hoe adequaat de onderliggende aandoening wordt behandeld.
Over het algemeen is de prognose voor livedo reticularis over het algemeen goed, in het bijzonder als de onderliggende oorzaak wordt vastgesteld en op de juiste manier wordt behandeld.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over livedo reticularis, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
Beste, ik heb Livedo over gans mijn lichaam. Bij warmte heeft het een rode kleur en bij koude wordt het blauw/paars van kleur. Ik heb altijd een lage lichaamstemperatuur tss. de 34 en 35 graden. Zou dit eventueel de oorzaak kunnen zijn van de Livedo ? Mvg. Mevr. Battiau ,
Livedo reticularis kan een reactie zijn op kou, waarbij de bloedvaten in de huid reageren op temperatuurveranderingen door vernauwing van arteriolen (kleine slagaders) en dilatatie van venen (aders) in de diepere huidlaag. Dit leidt tot het kenmerkende netvormige patroon van cyanotische (blauwpaarse) verkleuring op de huid.
Het belangrijkste onderscheidende kenmerk van livedo reticularis is dat het meestal een voorbijgaande reactie is en dat de verkleuringen bij opwarming van het lichaam weer verdwijnen. Dit in tegenstelling tot andere vormen van livedo, zoals ‘livedo racemosa’, die langer kunnen aanhouden, zelfs bij warmere temperaturen.
Het blijft echter belangrijk om een medische beoordeling te krijgen als je last hebt van livedo reticularis, vooral als het gepaard gaat met andere symptomen of als je lichaamstemperatuur abnormaal laag is. Een arts kan je onderzoeken en de juiste diagnose stellen om mogelijke onderliggende oorzaken uit te sluiten en passende adviezen of behandelingen te geven.
Mijn vermoeden is dat ik Livedo reticularis heb. Vooral op mijn handen (onder) armen en rug. Dit wordt duidelijker en meer paars van kleur bij koude maar verdwijnt nooit helemaal. Nu heb ik kort geleden een trombose been gehad zonder aanleiding. Hebben deze twee met elkaar te maken? De diagnose Livedo reticularis is niet officieel gesteld maar ik heb zelf een sterk vermoeden dat dit het is.
Livedo reticularis wordt meestal veroorzaakt door een verstoorde bloedstroom en kan meer opvallen en intenser worden bij koude temperaturen.
Livedo reticularis en trombose kunnen in sommige gevallen met elkaar in verband worden gebracht. Livedo reticularis is een huidaandoening, terwijl trombose een aandoening is waarbij bloedstolsels zich vormen in de bloedvaten. Er zijn echter bepaalde aandoeningen, zoals antifosfolipidensyndroom, die zowel livedo reticularis als trombose kunnen veroorzaken. Andere aandoeningen zijn: vasculitis, hypercoagulabiliteit, lupus erythematosus en atherosclerose.
Stel zelf geen diagnose. Het is te allen tijde raadzaam om medisch advies in te winnen bij de huisarts. Als je recentelijk een trombosebeen hebt gehad en vermoedt dat er een relatie is met de huidveranderingen, is het alleszins verstandig om dit met een arts te bespreken. Een arts kan een grondig onderzoek uitvoeren, waaronder lichamelijk onderzoek en mogelijk aanvullende tests, om de juiste diagnose te stellen en een passend behandelingsplan op te stellen.
Ik heb zelf sle en sinds kort ook paarsachtige rode vlekken op mijn onderbenen die gepaard zijn gegaan met jeuk en heb zelf wondjes gemaakt bij het krabben, die wondjes genezen heel traag. Ik heb de indruk als ik rust en zit dat het minder wordt en bij te lang staan wordt het paars.
Wat zou het kunnen zijn en wat kan ik zelf doen hieraan?
Alvast dank
Systemische lupus erythematodes (SLE) is een chronische auto-immuunziekte die aan verschillende organen ontstekingen veroorzaakt, met name de gewrichten, het bloed, de nieren, het centraal zenuwstelsel, maar ook de huid. Huidklachten komen bij alle vormen van lupus erythematodes voor. Deze kunnen verschillende vormen aannemen. Je kan bijvoorbeeld getroffen worden door roodheid, uitslag, jeuk en wondjes. Het is mogelijk dat de symptomen die je beschrijft, zoals de rode vlekken, jeuk en langzaam genezende wondjes, gerelateerd zijn aan SLE.
Als je SLE hebt, dan kun je ook last hebben van een zogenaamde ‘lupus uitslag’ die zich kan voordoen als een roodachtige uitslag op de wangen en de neus. Dit staat bekend als een vlindervormige uitslag. Deze uitslag kan zich ook verspreiden naar andere delen van het lichaam, zoals de benen. Deze zogenaamde ‘vlindervormige huiduitslag’ in het gelaat treedt op na zonblootstelling.
Pathologische livedo reticularis wordt soms ook geassocieerd met SLE. Dit is dan het gevolg van ontstekingen en vasculaire problemen die typerend zijn voor SLE. De exacte oorzaak van het optreden van livedo reticularis bij SLE wordt thans nog niet volledig begrepen. Het wordt vaak beschouwd als een manifestatie van de verstoorde immuunrespons en ontstekingen die bij SLE voorkomen.
Bespreek de klachten met je behandelend arts. De arts kan je klachten beoordelen, de mogelijke relatie met SLE onderzoeken en de juiste behandeling aanbevelen om de symptomen te beheersen.
Ik heb hier al zo lang als ik me kan herinneren last van, maar ik maakte me er geen zorgen over. Echter nu ik vanwege herhaalde miskramen en een dysmatuur geboren zoontje informatie naar mogelijke oorzaken aan het zoeken ben en dit tegen kom als verschijnsel bij APS, net als Raynaud’s wat ik tijdens de borstvoedings periode aan mijn tepels heb gehad, lijkt dit een mogelijke oorzaak te kunnen zijn.
Ik was nog aan het twijfelen om onderzoek te gaan laten doen naar de herhaalde miskramen, maar dat lijkt me nu wel verstandig, of niet?
Het is alleszins verstandig om serieus om te gaan met herhaalde miskramen en de gezondheidsklachten die je ervaart, vooral als je vermoedt dat er een verband kan zijn met aandoeningen zoals antifosfolipidensyndroom (APS) of het fenomeen van Raynaud. Livedo reticularis kan inderdaad geassocieerd worden met APS.
Het is verstandig om medisch advies in te winnen en onderzoek te laten doen, vooral als je herhaalde miskramen hebt ervaren en je je zorgen maakt over mogelijke oorzaken.
Ik heb sinds een paar jaar vlekken op mijn armen en handen en ook de rug. Bij koude worden de vlekken paars/donkerrood. Maar bij normale temperaturen blijven de vlekken lichtelijk zichtbaar. Op mijn hand zit een ronde cirkel met een witte plek in het midden. Kan het met bloedstolling te maken hebben? Ik heb nl ook een trombose been gehad zonder directe aanleiding.
Deze vraag is hierboven beantwoord onder uw 2e reactie.