Infectie met Naegleria fowleri (hersenetende amoebe)

Last Updated on 25 april 2023 by M.G. Sulman

Naegleria fowleri, ook bekend als ‘hersenetende amoebe’, is een vrijlevende amoebe. Een amoebe is een eencellig levend organisme. Het kan infectie van de hersenen veroorzaken die primaire amebische meningo-encefalitis (PAM) wordt genoemd. De boosdoener wordt vaak aangetroffen in warm zoet water en in de bodem. Naegleria fowleri infecteert meestal mensen wanneer besmet water via de neus het lichaam binnenkomt. Via de neus reist de amoebe naar de hersenen waar het zich te goed doet aan je grijze massa en PAM veroorzaakt. Dit is zeer verwoestend en meestal dodelijk. Een infectie treedt meestal op wanneer je gaat zwemmen of duiken in warme zoetwatergebieden, zoals meren en rivieren, waar de amoebe aanwezig is. Je kunt niet besmet raken door het inslikken van water dat besmet is met Naegleria.

Verschillende stadia Naegleria fowleri
Verschillende stadia Naegleria fowleri / Bron: Wikimedia Commons

Wat is een infectie met Naegleria fowleri?

Een infectie met Naegleria fowleri is een zeldzame en vrijwel altijd dodelijke herseninfectie. Naegleria fowleri is een amoebe die vaak wordt aangetroffen in warme, zoetwatermeren, rivieren en warmwaterbronnen. Blootstelling aan de amoebe vindt meestal plaats tijdens het zwemmen.

De boosdoener reist via de neus naar de hersenen, waar het ernstige hersenbeschadiging veroorzaakt. De meeste mensen die geïnfecteerd zijn met deze amoebe sterven binnen een week na het vertonen van symptomen.

Naegleria fowleri
Naegleria fowleri/ Bron: Wikimedia Commons

Waar komt de amoebe voor?

De amoebe Naegleria Fowleri is een eencellig organisme dat alleen in warm zoet water overleeft. De amoebe is wijdverbreid in wateren en bodems van de subtropen en tropen, maar ook in natuurlijk of kunstmatig verwarmd zoet water in gematigde klimaten.

Symptomen

Een infectie met Naegleria fowleri van de hersenen wordt primaire amebische meningo-encefalitis (PAM) genoemd. PAM is een zeer verwoestende herseninfectie die leidt tot zwelling van de hersenen en de vernietiging van hersenweefsel.

Eerste ziekteverschijnselen

De symptomen van een infectie met de boosdoener begint over het algemeen binnen 2 tot 15 dagen na blootstelling aan de amoebe. De eerste symptomen zijn vaak:

Latere ziekteverschijnselen

Naarmate de infectie voortschrijdt ka de getroffene last krijgen van de volgende verschijnselen:

  • stijve nek
  • gevoeligheid voor licht
  • verwardheid
  • verlies van evenwicht
  • slaperigheid
  • epileptische aanvallen
  • hallucinaties

Het ziekteproces kan snel verlopen en leidt doorgaans binnen grofweg vijf dagen na het begin van de symptomen, tot de dood.

Video: hoe gevaarlijk is de hersenetende amoebe?

Oorzaak en besmetting

Naegleria fowleri kan je infecteren wanneer warm zoet water, dat de amoebe bevat, met kracht de neus binnendringt. Dit kan gebeuren door activiteiten in het water, waaronder recreatief zwemmen, springen of duiken. Een sport als waterskiën vormt een bijzonder risico.

Het inslikken van besmet water kan deze infectie niet veroorzaken.

Onderzoek en diagnose

PAM wordt snel over het hoofd gezien als er niet specifiek naar gezocht wordt. Net als bacteriële meningitis (hersenvliesontsteking),is voor de diagnose een ruggenprik (lumbaalpunctie) nodig. Het ruggenmergvocht moet specifiek worden onderzocht op amoeben.

De belangrijkste aanwijzing voor artsen is de blootstelling van de getroffene aan warm zoet water, vaak in de neusholtes, in de voorafgaande 2 weken. Iedereen met een dergelijke blootstelling die symptomen van meningitis ontwikkelt, moet onmiddellijk hulp zoeken en de arts vertellen over het feit dat je bent blootgesteld aan water.

Behandeling van infectie met de hersenetende amoebe

De voorkeursbehandeling van een infectie met de hersenetende amoebe is een combinatie van antimicrobiële middelen. Dit zijn medicijnen die levende micro-organismen doden of hun groei remmen. Het gaat bijvoorbeeld om miltefosine (een geneesmiddel voor de behandeling van leishmaniasis, een infectieziekte die ontstaat door een parasiet), intraveneuze toediening van amfotericine B en verschillende andere middelen.

De behandeling moet direct aanvangen. Ook moet er een arts die gespecialiseerd is in infectieziekten worden geraadpleegd.

Prognose

De amoebe vreet zich een weg naar het hersenweefsel, waardoor PAM ontstaat. Dit is zeer een verwoestende infectie. PAM heeft een sterftecijfer van 99% en treft vaak jongvolwassenen die tot aan de infectie actief en gezond waren.

Preventie

Preventie van PAM is eenvoudig. Onbehandeld zoet water van welke aard dan ook, vooral tijdens hete maanden of in warmwaterbronnen, moet niet in de neus terechtkomen. In deze periodes moet zwemmen in het water worden vermeden, het hoofd boven water droog worden gehouden of moeten er neusklemmen worden gebruikt. Een neusklem zorgt ervoor dat er tijdens het zwemmen geen water in je neus terecht komt.

Video over de hersenetende amoebe

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over de amoebe Naegleria Fowleri, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.